'Patrymau cydweithio streic y glowyr wedi helpu datganoli'

Cafodd "patrymau cydweithio" eu sefydlu yn ystod streic y glowyr wnaeth helpu i "baratoi y ffordd ar gyfer datganoli", yn ôl cyn-lywydd Senedd Cymru.

Roedd streic fawr 1984 yn ddigwyddiad gwleidyddol a diwydiannol allweddol yn hanes Cymru.

40 mlynedd yn ddiweddarach, dywedodd yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas fod streic y glowyr yn "rhan o'r newid meddylfryd tuag at ddatganoli a hunan lywodraeth".

Mae wedi ei disgrifio gan rai fel protest ddiwydiannol oedd hefyd yn ymgyrch yn erbyn Thatcheriaeth, gydag un hanesydd amlwg yn disgrifio'r prif weinidog ar y pryd, Margaret Thatcher, fel "pensaer annhebygol datganoli yng Nghymru".

Adeg y streic roedd yr Arglwydd Elis-Thomas yn Aelod Seneddol Plaid Cymru yn San Steffan, gan gynrychioli Sir Feirionnydd, ac roedd yn gefnogol iawn i streic y glowyr.

"Roedd e'n ddigwyddiad gwleidyddol wrth gwrs - fel ma' pob streic ddiwydiannol - mewn diwydiant mor bwysig ag oedd y diwydiant ynni yn y cyfnod yna," meddai.

"Ond roedd o hefyd yn allweddol yn gymdeithasol oherwydd fe greodd batrymau o gydweithio ymysg pobl ar draws Cymru."