Eisteddfod yr Urdd

Gydag Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych wedi ei gohirio eleni, mae'r mudiad wedi cyhoeddi y bydd cystadleuaeth newydd yn cael ei chynnal er mwyn rhoi llwyfan amgen i dalentau plant Cymru.

Rhwng 25 a 29 Mai bydd 'Eisteddfod T' yn cael ei chynnal, gyda chystadleuwyr yn cystadlu yn ddigidol, trwy uwchlwytho fideos, clipiau a lluniau o'u perfformiadau a chynnyrch.

Bydd y rowndiau terfynol yn cael eu darlledu mewn rhaglenni arbennig ar S4C, yn ogystal â gwefan S4C ac ar BBC Radio Cymru.

Mae modd gweld y rhestr testunau - gan gynnwys cystadlaethau traddodiadol yn ogystal a rhai newydd - ar wefan S4C, dolen allanol.

“Roedd yr Urdd yn benderfynol o gael Eisteddfod mewn ryw ffurf a darparu cyfle i blant a phobl ifanc lle mae’r Eisteddfod yn gymaint o ran o’u calendr," meddai Cyfarwyddwr yr Eisteddfod, Sian Eirian.

Post Cyntaf
BBC Radio Cymru

Dywedodd Dr Eleri Davies o Iechyd Cyhoeddus Cymru ar Radio Cymru y bore 'ma ei bod yn falch bod canllawiau newydd Llywodraeth Cymru yn fwy eglur.

"Rwy'n credu bod y ffigyrau'n dangos bod y cyfyngiadau yn gweithio ac felly rwy'n croesawu bod y cyfyngiadau yn cael eu cryfhau dros y penwythnos er mwyn eu gwneud hi'n gliriach i bobl beth ddylid ei wneud am y defnydd o ail gartrefi er enghraifft, a theithio ymhell i ymarfer corff," meddai.

"Mae'n help i wneud yn glir beth sydd angen ei wneud, ond hefyd mae pobl yn gyffredinol yn dilyn y cyfarwyddiadau ac ry'n ni'n gweld bod y ffigyrau yn gwella.

"Mae'n gynnar i ddweud yn sicr ond mae'r ffigyrau diweddara' yn bositif iawn ac mae'r ffaith bod pobl yn gwella - yn symud nôl mewn i'r gymuned - yn dechrau rhoi arwydd i ni fod pethau'n mynd i lacio yn y pen draw.

"Ond mae'n rhy gynnar eto i lacio'n llwyr yn anffodus, ac hefyd yn rhy gynnar i fod yn hollol siŵr ein bod ni dros y gwaethaf."

Ffynhonnell y llun, Getty Images

Golwg ar effeithiau'r pandemig byd-eang ar fywyd bob dydd pobl Porthmadog.

Post Cyntaf
BBC Radio Cymru

Bydd canllawiau newydd Llywodraeth Cymru yn caniatáu i rai pobl - fel plant awtistig a'u rhieni - adael eu cartrefi ddwywaith y dydd.

Dywedodd yr actores Catrin Powell, sy'n fam i Jaco, sy'n awtistig, bod hynny'n "mynd i wneud newid".

"Erbyn hyn efo'r sefyllfa mae mynd am dro wedi dod yn highlight i Jaco felly dwi'n meddwl y bydd o wrth ei fodd," meddai.

"Achos ei fod o yn trio dygymod â'r holl sefyllfa mae'n anodd iawn esbonio, a dwi'n trio peidio codi ofn, ond mae'n licio mynd am dro a gweld yr holl siopau wedi cau a dwi'n deud eu bod nhw ynghau oherwydd coronafeirws.

"Be' oedd Jaco yn hoffi 'neud o'r blaen oedd mynd am dro yn y car, mynd am sbin i lefydd gwahanol fel y maes awyr - yn amlwg dydy o methu 'neud hynny rŵan, ond mae o'n dygymod yn dda iawn."

Post Cyntaf
BBC Radio Cymru

Mae'r canllawiau ar bwy sy'n gallu cael eu profi am Covid-19 yn cael eu hymestyn yng Nghymru, gyda gweithwyr allweddol yn gallu cael prawf os oes ganddyn nhw symptomau.

Mae hynny'n cynnwys gweithwyr gofal plant ac athrawon, a dywedodd Rebecca Williams o undeb athrawon UCAC ar y Post Cyntaf eu bod "wedi bod yn galw am hyn ers tro".

"Mae athrawon a gweithwyr addysg eraill wedi bod yn mynd i ganolfannau bob dydd i edrych ar ôl plant y gweithwyr allweddol, felly maen nhw'n wynebu risgiau ychydig yn uwch na'r rhan fwyaf o'r boblogaeth, sy'n gallu hunan ynysu," meddai.

"Mae'n bwysig iawn eu bod nhw'n gallu cael mynediad at y profion er tawelwch meddwl iddyn nhw'u hunain a'u teuluoedd, ac er diogelwch y plant sydd yn eu gofal er mwyn atal lledaeniad y feirws."

Ffynhonnell y llun, Getty Images

Cyngor Abertawe

Cafodd adeilad y Guildhall yn Abertawe, fel eraill ar draws Cymru, ei oleuo'n las unwaith eto neithiwr i gydnabod gwaith gweithwyr iechyd yn ystod y pandemig.

Ond fe wnaethon nhw hefyd oleuo'r adeilad yn wyrdd, a hynny i gofio'r parafeddyg Gerallt Davies fu farw'r wythnos hon o'r haint.

BBC Radio Wales

Mwy gan Mark Drakeford ar BBC Radio Wales y bore 'ma, gan gynnwys pryd allen ni ddechrau gweld y cyfyngiadau coronafeirws yn cael eu llacio.

Er bod Llywodraeth Cymru yn bwriadu tynhau'r mesurau mewn rhai mannau, fe allai rhai busnesau a gwasanaethau hefyd gael ailagor ymhen rhai wythnosau.

Dywedodd y prif weinidog y gallai rhai cyfyngiadau gael eu codi erbyn diwedd y cyfnod diweddaraf o dair wythnos.

Ond fe fyddai hynny'n digwydd yn raddol, "fel goleuadau traffig am yn ôl", gan symud o gyfnod 'coch' mwy llym i gyfnod 'oren' ac yna 'gwyrdd'.

Byddai'r cyfnod 'gwyrdd', meddai, "yn edrych yn llawer tebycach i sut oedd ein bywydau ni cyn i'r argyfwng daro".

Ffynhonnell y llun, Getty Images

BBC Radio Wales

Mae'r Prif Weinidog wedi mynnu na fydd yn diswyddo'r Gweinidog Iechyd wedi iddo gael ei ddal yn rhegi wrth gyfeirio at gyd-Aelod Cynulliad.

Bu'n rhaid i Vaughan Gething ymddiheuro wedi iddo gael ei ddal yn siarad dan ei wynt am Jenny Rathbone mewn cyfarfod o'r Senedd ar-lein.

Fe wnaeth Plaid Cymru ysgrifennu at Mr Drakeford yn dweud bod angen diswyddo Mr Gething er mwyn "adfer ymddiriedaeth a hyder y cyhoedd".

Ond wrth siarad ar BBC Radio Wales y bore 'ma dywedodd y Prif Weinidog mai ymddiheuriad y gweinidog oedd "diwedd y mater".

"Rydyn ni angen i'n gweinidog iechyd ni fod yn canolbwyntio'n llwyr ar y gwaith hanfodol mae e wedi bod yn ei wneud i'n helpu ni i gyd drwy'r argyfwng yma," meddai.

Ffynhonnell y llun, Cynulliad Cenedlaethol Cymru

Elusen gyffuriau yn gweld cwymp o 71% yn y nifer sydd yn dod atyn nhw am gymorth.

BBC Radio Wales

Mae cyfarwyddwr y Coleg Nyrsio Brenhinol yng Nghymru wedi dweud nad yw nifer y profion Covid-19 yng Nghymru "unrhyw le'n agos i ble rydyn ni eisiau iddyn nhw fod".

Wrth siarad ar BBC Radio Wales Breakfast, dywedodd Helen Whyley mai "nifer gymharol fechan" o staff cartrefi gofal oedd yn cael eu profi mewn gwirionedd.

Ychwanegod y byddai'n "anodd iawn" llacio'r cyfyngiadau presennol os nad oedd y llywodraeth yn deall "darlun o'r feirws o fewn ein cymunedau".

Miloedd yn teimlo cost ariannol coronafeirws wrth iddynt weld llai yn eu tâl misol am y tro cyntaf.

Swyddfa Ystadegau Gwladol

Fe wnaeth gwerthiant mewn siopau ddisgyn 5.1% fis diwethaf wrth i'r cyfyngiadau Covid-19 frathu, yn ôl ffigyrau diweddaraf y Swyddfa Ystadegau.

Dydy hi ddim syndod efallai i weld mai siopau dillad oedd ymhlith y rhai gafodd eu taro waethaf, gyda chwymp o 34.8% o'i gymharu â mis Chwefror.

Ar y llaw arall roedd cynnydd o 10.4% yng ngwerthiant archfarchnadoedd bwyd - yr uchaf ar gyfnod.

Ffynhonnell y llun, Getty Images

Roedd 14 o breswylwyr oedrannus y cartref yn ardal Casnewydd yn dioddef o symptomau Covid-19.

Bydd rhai o'r cyfyngiadau coronafeirws yn cael eu cryfhau i "fynd i'r afael â heriau sy'n cael eu hwynebu mewn rhannau o'r wlad", yn ôl y Prif Weinidog Mark Drakeford.

Dywedodd y bydd y rheoliadau newydd yn ei gwneud hi'n amlwg na all pobl aros i ffwrdd o'r man lle maen nhw'n byw.

Y bwriad yw atal y defnydd o ail gartrefi a darbwyllo pobl rhag gwneud ymarfer corff y tu allan i'w hardal leol.

Ond fe fydd y llywodraeth hefyd yn cyhoeddi fframwaith yn ddiweddarach ar gyfer llacio'r cyfyngiadau.

BBC Cymru Fyw

Bore da i chi, a chroeso i'r llif byw ble byddwn ni unwaith eto'n dod â'r newyddion diweddaraf am coronafeirws i chi o Gymru a thu hwnt.

Fe ddown ni â phrif benawdau'r bore i chi yn y man.