Mae llefarydd Cymru Ffederasiwn yr Heddlu wedi rhybuddio pobl i beidio a chael eu drysu gan y gwahaniaethau yn y cyfyngiadau cymdeithasol rhwng Cymru a Lloegr.

Fe wnaeth Mark Bleasdale yr alwad wedi i Lywodraeth Cymru alluogi pobl i ddefnyddio gwasanaethau 'clic a chasglu' archfarchnadoedd fwy nag unwaith y diwrnod. Fe fydd modd i'r cyhoedd ddefnyddion canolfanau ailgylchu, llyfrgelloedd a chanolfanau garddio o hyn allan hefyd, pan fydd y sefydliadau hyn yn ail-agor.

Dywedodd Mr Bleasdale: "Yn wahanol i Loegr, does dim wedi newid yng Nghymru ac fe fydd swyddogion yr heddlu yn parhau i gymryd agwedd gynnil a chefnogol tuag at y cyhoedd.

“Mae Lloegr wedi cymryd agwedd wahanol, ac mae'n rhaid i yrwyr sydd yn bwriadu gyrru i Loegr er mwyn ymarfer corff sylweddoli os ydyn nhw'n cael eu stopio yng Nghymru yn gyntaf, fe fyddant yn torri deddfwriaeth Gymreig ac yn torri'r gyfraith."

Ychwanegodd ei fod yn hanfodol fod pobl yn sylweddoli fod gwahaniaethau'n bodoli bellach yn y rheolau sy'n bodoli yng Nghymru a Lloegr.

Dywedodd hefyd y byddai swyddogion yn parhau gyda'u gwaith diflino i blismona'r sefyllfa yma yng Nghymru.

Fe fydd arweinydd yr wrthblaid yn San Steffan, Syr Keir Starmer, yn annerch y cyhoedd heno, a hynny mewn ymateb i gyhoeddiad Boris Johnson am lacio rai o gyfyngiadau cymdeithasol Covid-19 neithiwr.

Cyngor Sir Gaerfyrddin

Mae gwaith adeiladu yn ailddechrau ar ddau brosiect ysgol mawr yn Sir Gaerfyrddin ar ôl iddynt gael eu gohirio dros dro oherwydd y pandemig coronafeirws.

Mae'r Cyngor wedi dod i gytundeb â'r contractwr Lloyd a Gravell i ailddechrau ar y gwaith ar y safleoedd ysgol newydd ar gyfer Ysgol Rhys Prichard ac Ysgol Gorslas.

Dywedodd y Cynghorydd Glynog Davies, yr Aelod o’r Bwrdd Gweithredol dros Addysg: "Bydd ailddechrau'r gwaith yn diogelu swyddi gwerthfawr yn y sector adeiladu ac yn gosod sylfaen ar gyfer adferiad economaidd Sir Gaerfyrddin wrth i ni ddod allan o'r argyfwng hwn.

"Gallwn eich sicrhau ein bod wedi gwneud y penderfyniad hwn ar ôl ystyried pethau'n ofalus, a dim ond oherwydd ein bod yn fodlon y gall y gwaith gael ei wneud yn ddiogel ac yn unol â'r holl ganllawiau perthnasol."

Mark Drakeford yn pwysleisio mai "cyfraith Cymru" sydd mewn grym yr ochr yma i'r ffin.

Mudiad Meithrin

Mae'r Mudiad Meithrin wedi lansio cronfa argyfwng er mwyn i gylchoedd meithrin barhau gyda'u gwaith yn wyneb y pandemig.

Mewn datganiad, dywedodd y Mudiad:

"Yn wyneb y sefyllfa bresennol oherwydd y pandemig Covid 19 mae nifer fawr o'r Cylchoedd Meithrin wedi gorfod cau dros dro.

"Gan fod y Cylchoedd yn ddibynnol ar ffioedd rhieni i'w cynnal yn bennaf, rydym wedi agor Cronfa Argyfwng er mwyn gallu helpu i dalu costau staff, rhent ac ati fel bo'r Cylchoedd Meithrin yn gallu goroesi sgil-effeithiau y pandemig, gan felly barhau gyda’r gwaith o greu siaradwyr Cymraeg newydd."

Iechyd Cyhoeddus Cymru

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cyhoeddi eu bod wedi cofnodi 5 yn rhagor o farwolaethau yng Nghymru gyda coronafeirws, gan fynd â chyfanswm y marwolaethau i 1,116.

Fe gafodd 124 o achosion newydd o Covid-19 eu cadarnhau yng Nghymru sy'n golygu bod 11,468 o bobl bellach wedi profi'n bositif am yr haint.

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cydnabod bod y gwir ffigwr yn debygol o fod yn llawer uwch yn y ddau achos.

Twitter

Twitter

Llywodraeth Cymru

Fe wnaeth Mark Drakeford ofyn a oedd llacio'r cyfyngiadau cymdeithasol yn Lloegr, yn dilyn cyhoeddiad Boris Johnson neithiwr, yn "newid gwirioneddol".

Dywedodd fod "dau o bobl" yn cael rhyngweithio gyda'i gilydd yng Nghymru yn barod, cyhyd eu bod ddau fetr i ffwrdd.

"Yng Nghymru, os ydych yn unigolyn allan yn cerdded neu wneud ymarfer corff, mae modd i chi gael cyswllt ag eraill os ydych yn cadw pellter cymdeithasol.

"Rydym wastad wedi dweud fod modd i ddau berson ryngweithio gyda'i gilydd yn y ffordd yma. Ac os wnaethoch chi, fel nes i dros y penwythnos, fynd ar fy meic i fy rhandir drwy un o gaeau mwyaf Caerdydd, yna fe welwch chi bobl yn gwneud hyn drwy'r amser.

"Felly nid wyf yn hollol sicr os wyf yn siwr fod yr hyn sy'n cael ei gynnig yn Lloegr yn newid gwirioneddol, neu dim ond tanlinellu'r hyn sydd yn hynny o beth wedi bod yn bosib yng Nghymru o'r dechrau."

Llywodraeth Cymru

Wrth ateb cwestiwn gan Rupert Evelyn i ITV, dywedodd Mr Drakeford:

"Rwy'n credu ein bod ni wedi gwneud pethau'n iawn yng Nghymru, a dydw i ddim yn credu eu bod wedi cael pethau'n iawn dros y ffin."

Wrth bwysleisio'r angen i barhau i aberthu yng Nghymru ychwanegodd: "Rhaid i ni beidio llaesu dwylo nawr."

Llywodraeth Cymru

Fe holwyd Mr Drakeford am bobl sy'n byw yng Nghymru ond yn gweithio yn Lloegr neu i'r gwrthwyneb.

Dywedodd nad oedd gwahaniaeth yn y rheolau y naill ochr i'r ffin cyn belled ag y mae gwaith yn y cwestiwn, ar wahan i'r gyfraith yng Nghymru am ymbellhau cymdeithasol.

Aeth ymlaen i ddweud bod "mymryn o wahaniaeth mewn tôn" yn y modd y gwnaeth Mr Johnson "annog pobl i ddychwelyd i'r gwaith", ond ychwanegodd bod Llywodraeth Cymru wedi cydweithio gyda'r undebau llafur a chyflogwyr i baratoi mannau gwaith fel eu bod yn ddiogel.

Dywedodd hefyd y dylai unrhyw un sy'n ystyried croesi'r ffin i weithio drafod y mater gyda'u cyflogwyr.

Llywodraeth Cymru

Dywedodd Mark Drakeford ei fod yn "anodd" dweud os bydd Cymru'n dilyn yr un trywydd a Lloegr gan gyhoeddi cynllun o'r ffordd i adael y cyfnod cloi gam wrth gam.

Esboniodd y bydd yn anodd iddo ddweud os fydd yr hyn sydd dan ystyriaeth yma yng Nghymru yn debyg i gynlluniau Boris Johnson, tan y bydd Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi eu cynlluniau.

"Beth fyddwn yn ei wneud yw parhau i farnu ein syniadau gyda phobl yng Nghymru am yr agweddau hynny o fywyd y gallwn ddychwelyd iddyn nhw a'r syniad o sut y byddwn yn gwneud penderfyniadau am pa bryd fydd yr amser yn iawn i godi'r cyfyngiadau hynny."

Dywedodd y byddai'n darparu mwy o wybodaeth yn ddiweddarach yn yr wythnos, yn seiliedig ar y cyngor gwyddonol diweddaraf.

Llywodraeth Cymru

Dywedodd Mr Drakeford na fyddai pobl sy'n teithio i Gymru o Loegr yn cael eu dirwyo ar unwaith, a bod ganddo gydymdeimlad gyda phobl sydd ddim eto'n deall bod y rheolau'n wahanol yn y ddwy wlad.

Dywedodd: "Rwy'n cydymdeimlo gyda phobl sydd heb gael y neges yn ddigon clir oherwydd y modd y cafodd ei gyhoeddi ddoe."

Bydd arwyddion yn cael eu gosod ar y ffin i geisio trosglwyddo'r neges, ac ychwanegodd: "Mae'n heddluoedd ni wastad wedi ceisio addysgu pobl yn gyntaf am yr angen i gydymffurfio gyda'r rheoliadau.

"Ond os na fydd pobl yn ymddwyn fel y dylen nhw ar ôl hynny, mae'n anochel y bydd cosbau yn dilyn."

Llywodraeth Cymru

Fe holwyd Mr Drakeford am y raddfa heintio yng Nghymru, sy'n ymddangos fel ei fod yn uwch nag mewn rhannau eraill o'r DU.

Atebodd: "Rhaid bod yn ofalus gyda'r ffigwr yma oherwydd mae'n dibynnu ar sut mae profion Covid-19 yn cael eu gwneud mewn gwahanol ardaloedd ac mae hynny'n amrywio.

"Mae'r feirws wedi symud o'r dwyrain i'r gorllewin felly mae'r raddfa yn amrywio hefyd o ardal i ardal ac mae hynny yn sicr wedi cael dylanwad ar ein dull o ddelio gyda'r cyfyngiadau."

Rhybudd fod heddluoedd Cymru yn dal i fod â'r hawl i ddirwyo pobl am deithio'n ddiangen.

Llywodraeth Cymru

Dywedodd Mark Drakeford fod penaethiaid yr heddlu'n pryderu y gall llif traffig i mewn i Gymru gynyddu yn dilyn cyhoeddiad Boris Johnson am alluogi pobl yn Lloegr i deithio er mwyn cadw'n iach.

Ychwanegodd nad oedd teithio i Gymru i wneud ymarfer corff yn engraifft o gadw'n heini'n lleol.

"Rwyf am fod yn eglur - yng Nghymru, cyfraith Cymru sydd mewn grym", meddai.

"Byddwn yn defnyddio pob cam posib i ategu'r neges yma, gan gynnwys arwyddion ar briffyrdd a thraffyrdd ac erthyglau papurau newydd ar hyd ein ffiniau."

Llywodraeth Cymru

Dywedodd Mr Drakeford bod y pedwar prif gwnstabl heddlu yng Nghymru wedi adrodd "cynnydd amlwg mewn gweithgaredd" dros y penwythnos.

Ychwanegodd fod hyn wedi dilyn "llawer o bapurau newydd y DU yn adrodd y byddai llacio sylweddol ar y cyfyngiadau ar y gorwel".

Dywedodd hefyd bod yr heddlu wedi gweld cynnydd mewn trosedd yn ymwneud ag alcohol yn gysylltiedig gyda dathliadau diwrnod VE, a mwy o draffig ar draws y rhwydwaith.

Llywodraeth Cymru

Yn ystod diweddariad dyddiol Llywodraeth Cymru i'r wasg, dywedodd Mark Drakeford ei fod yn pryderu am y "gwahaniaethau yn y negeseuon" rhwng Cymru a Lloegr o achos addasiadau gwahanol i gyfyngiadau cymdeithasol rhwng y ddwy wlad.

Dywedodd fod cwrs y daith yr un cyfeiriad yma yng Nghymru hefyd, o gymharu gyda Lloegr, a mai bychan iawn oedd y gwahaniaethau rhwng y gwledydd mewn gwirionedd.

"Ond mae gwahaniaethau yn y negeseuon rhwng Cymru a Lloegr ac rwyf yn pryderu y gall hyn ddrysu pobl", meddai.

Llywodraeth Cymru

Bydd nifer cyfyngedig o achosion llysoedd y Goron gyda rheithgorau yn ailddechrau mewn rhai llysoedd cyn diwedd y mis medd yr Arglwydd Ganghellor Robert Buckland.

Bydd Llys y Goron Caerdydd a'r Old Bailey yn Llundain ymysg y llysoedd cyntaf i gynnal achosion gyda rheithgorau, ond fe fydd camau ymbellhau mewn grym i ddiogelu iechyd y rhai fydd yn mynychu'r achosion hyn.