Plaid Cymru

Mae Plaid Cymru wedi dweud bod aros o fewn pum milltir yn "anymarferol" ar gyfer pobl sy'n byw mewn ardaloedd gwledig.

Fe wnaeth Mark Drakeford ddweud y byddai'n rhaid i bobl mewn ardaloedd gwledig ddefnyddio synnwyr cyffredin a gwneud penderfyniad yn ddibynnol ar eu sefyllfaoedd.

Ond mae AS Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth ddweud bod y rheol yn rhoi pobl yng nghefn gwlad dan anfantais.

"Mae cynllun sy'n ffafrio'r rhai mewn dinasoedd yn annheg ac yn bolisi arall sy'n canolbwyntio ar Gaerdydd gan lywodraeth sy'n ymddangos yn anwybyddu anghenion Cymru wledig."

Llywodraeth Cymru

Wrth ateb cwestiwn yn y gynhadledd, dywedodd Mark Drakeford bod pobl sy'n teithio i mewn i Gymru dal i fod yn destun y rheolau i gadw'n lleol.

Dywedodd bod ei lywodraeth yn dal i gynghori pobl i beidio ymweld â Chymru am y tro: "Dewch i Gymru nes ymlaen, nid nawr."

Ychwanegodd bod yr awdurdodau wedi dweud wrtho fod y rhan fwyaf o bobl sydd wedi eu hatal gan yr heddlu wrth geisio teithio i Gymru wedi derbyn cyngor swyddogion, ac yn barod iawn i droi'n ôl.

Llywodraeth Cymru

Dywedodd y Prif Weinidog wrth y gynhadledd bod yn rhaid defnyddio "synnwyr cyffredin" wrth ddilyn y rheol i deithio llai na phum milltir i gwrdd â theulu a ffrindiau tu allan.

Yn ôl Mark Drakeford, os ydych chi'n gorfod teithio dros bum milltir i fynd i'r archfarchnad agosaf, yna byddai'n rhesymol teithio'r un pellter i weld ffrindiau.

"Rwy'n gofyn i bobl defnyddio eu synnwyr cyffredin. Y pellach rydych chi'n teithio, y mwyaf yw'r risg i chi ac eraill," meddai.

"Os ydych chi'n gallu cael bwyd, meddyginiaeth a phethau allweddol eraill o fewn pum milltir - dyna ddylech chi ei wneud.

"Os ydych chi mewn rhan o Gymru sy'n golygu bod yn rhaid teithio ymhellach, defnyddiwch eich synnwyr cyffredin."

Daw'r newid heddiw er bod cyfradd trosglwyddo'r haint - y ffigwr R - yr un peth ag oedd tair wythnos yn ôl.

Dywedodd Mr Drakeford nad oedd y ffigwr wedi gwella, ac felly nad oedd modd gwneud newidiadau mwy.

Ond gan fod nifer yr achosion wedi bod yn cwympo yn raddol ers mis Ebrill, dywedodd mai'r cyngor gwyddonol "clir iawn" oedd cyflwyno newidiadau "un cam ar y tro".

• Beth ydy'r ffigwr R a pham ei fod yn bwysig?

Llywodraeth Cymru

Mae Mark Drakeford hefyd wedi datgan y dylai busnesau manwerthu sydd ddim yn rhai hanfodol, sy’n gallu cydymffurfio â’r rheolau ar gadw pellter corfforol, ddechrau paratoi i ailagor yn ystod y tair wythnos nesaf.

Bydd penderfyniad a fydd siopau yn ailagor yn cael ei wneud yn ystod yr adolygiad nesaf ar 18 Mehefin.

Dywedodd Llywodraeth Cymru, yn ystod yr adolygiad nesaf, y byddan nhw hefyd yn edrych ar:

• Cynyddu’r capasiti ar gyfer gofal plant a thrafnidiaeth gyhoeddus i gefnogi mwy o unigolion i ddychwelyd i’r gwaith;
• Hwyluso symud tŷ er mwyn hybu’r farchnad dai;
• Ailagor safleoedd awyr agored, gan gynnwys marchnadoedd awyr agored, cyrtiau chwaraeon, ystafelloedd arddangos yn yr awyr agored ac amgueddfeydd awyr agored;
• Ailagor cyfleusterau i athletwyr elît sydd ddim yn broffesiynol er mwyn eu galluogi i hyfforddi’n ddiogel.

Llywodraeth Cymru

Dywedodd Llywodraeth Cymru hefyd bod modd i bobl o gartrefi gwahanol gyfarfod mewn mannau awyr agored preifat, fel gerddi.

Mae'r llywodraeth yn cydnabod y "daw hyn â risg uwch o haint oherwydd y gallai pobl fod yn gorfod mynd drwy gartref preifat rhywun er mwyn cyrraedd yr ardd".

Bydd Llywodraeth Cymru'n darparu canllawiau ar y camau y gellir eu cymryd "i gadw’r risgiau hynny mor isel â phosib".

Un newid arall i'r canllawiau yw bod caniatâd i gynnal priodasau a phartneriaethau sifil os oes gan un o’r partneriaid salwch angheuol.

Bydd mannau prydferth a safleoedd twristaidd yn parhau ar gau.

Ffynhonnell y llun, Thinkstock

Llywodraeth Cymru

Wrth gadarnhau'r newidiadau i'r cyfyngiadau, dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: “Rydym yn gwybod bod pobl yn gweld eisiau gweld eu teuluoedd a’u ffrindiau – mae’r dystiolaeth ddiweddaraf, sy’n sail i’r adolygiad hwn, yn golygu y gallwn wneud rhai newidiadau i alluogi pobl i gyfarfod eto, os yw hynny yn yr awyr agored ac yn lleol, a bod pobl yn parhau i ddilyn y canllawiau cadw pellter cymdeithasol.

“Rydym yn dysgu mwy am y feirws hwn bob dydd ac rydym yn gwybod bod y risg o’i drosglwyddo yn is yn yr awyr agored na dan do.

"Dyna pam, os ydym i gyd yn parhau i gadw dau fetr i ffwrdd oddi wrth ein gilydd, y bydd aelodau o ddwy wahanol aelwyd yn gallu cyfarfod yn yr awyr agored, gan gynnwys mewn gerddi preifat.

"Hyd yn oed o dan yr amgylchiadau hyn mae’n hanfodol bod pawb yn parhau i gadw pellter cymdeithasol fel y gallwn fynd i’r afael â lledaeniad y feirws hwn.

“Nawr ac yn ystod y dyddiau a’r misoedd sydd i ddod mae gennym i gyd gyfrifoldeb personol i sicrhau nad yw ein camau gweithredu yn cyfrannu at ledaeniad y coronafeirws. Plîs helpwch i gadw Cymru’n ddiogel drwy aros yn lleol.”

Llywodraeth Cymru

Fel y disgwyl, mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau'r llacio i'r cyfyngiadau coronafeirws, fydd yn dod i rym ddydd Llun.

Bydd aelodau dau gartref yn yr un ardal leol yn gallu cyfarfod yn yr awyr agored cyn belled â'u bod yn cadw at y rheolau o ran cadw pellter cymdeithasol.

Dywedodd y llywodraeth "yn gyffredinol mae lleol yn golygu peidio â theithio mwy na phum milltir o’ch cartref, i leihau’r risg y bydd y coronafeirws yn lledaenu o ardal i ardal".

"Mae cyfarfod yn yr awyr agored yn allweddol gan fod y dystiolaeth wyddonol yn dweud wrthym nad yw’r feirws ond yn goroesi am funudau yn yr awyr agored ond ei fod yn goroesi am oriau ar arwynebau o dan do," meddai datganiad y llywodraeth.

Mae’r newidiadau yn dilyn y trydydd adolygiad o’r cyfyngiadau yng Nghymru, sy'n digwydd pob tair wythnos.

Ffynhonnell y llun, Getty Images

Llywodraeth Cymru

Wrth i Lywodraeth Cymru baratoi i lacio'r cyfyngiadau coronafeirws yn rhagor, beth yw'r teimlad yn y gogledd?

Mae Sioe Amaethyddol Cerrigydrudion, sydd wedi cael ei chynnal yng Nghorwen ers 1873, wedi cyhoeddi na fydd yn mynd yn ei blaen eleni.

Dyma un o'r sioeau sy'n cael ei chynnal olaf yn y calendr yng Nghymru fel arfer, gan gael ei chynnal ar y dydd Sadwrn cyntaf ym mis Medi.

Ffynhonnell y llun, OpenStreetMap

Fe wnaeth peilot preifat lanio ar faes awyr milwrol ar Ynys Môn heb ganiatâd gan ei fod eisiau "mynd i'r traeth".

Teithiodd y peilot o Surrey i RAF Y Fali ar ŵyl y banc 25 Mai - pan oedd gwaith cynnal a chadw'n digwydd ar y safle.

Roedd staff yn meddwl ei fod wedi glanio oherwydd problem frys, ond dywedodd y dyn ei fod wedi "hedfan o Lundain i fynd i lan y môr".

Yn ôl adroddiad am y digwyddiad, roedd staff wedi dweud wrth y peilot nad oedd y maes awyr ar agor i'r cyhoedd a bod cyfyngiadau Covid-19 mewn grym yng Nghymru, ond dywedodd yntau ei fod "yn iawn gan iddo ei gael [y feirws] ddeufis yn ôl".

Dywedodd yr Awyrlu bod yr Awdurdod Hedfan Sifil wedi cael gwybod am y digwyddiad.

Fe wnaeth Mr Drakeford hefyd roi gobaith i berchnogion siopau sydd ddim yn rhai angenrheidiol, gan awgrymu y gallai fod yna wybodaeth yn fuan ynglŷn â phryd y byddan nhw'n cael ailagor.

Fe wnaeth y Prif Weinidog eu hannog i "baratoi i wneud pethau'n ddiogel" fel y gallan nhw ailagor yn syth pan mae Llywodraeth Cymru'n dweud y bydd hi'n ddiogel i wneud hynny.

"Defnyddiwch y tair wythnos nesaf i baratoi a rhoi mesurau diogelwch mewn lle, felly os ydyn ni mewn safle i'w gadael i ailagor, maen nhw'n barod," meddai.

Ffynhonnell y llun, PA

BBC Radio Wales

Mae'r Prif Weinidog wedi dweud wrth BBC Radio Wales y bore 'ma na ddylid defnyddio'r rheolau newydd fel esgus i fynd i gartrefi pobl eraill yn ddiangen.

"Os oes angen cwrdd mewn gardd mae modd i chi wneud hynny ond peidiwch mynd i mewn i'r tŷ," meddai Mark Drakeford.

"Rydyn ni'n cynnig caniatâd i wneud hyn ond nid yw'n wahoddiad i fynd draw i ardd rhywun, cael ambell gwrw a chymysgu mewn ffordd allai eich niweidio chi ac eraill.

"Rhaid i ni ddefnyddio ein synnwyr cyffredin a chymryd cyfrifoldeb. Ni ddylai pobl wneud yr hyn sy'n peryglu tanseilio'r rheolau."

Ychwanegodd ei fod yn cydnabod ei bod yn "anodd iawn i'r rheiny sydd â theulu sy'n byw yn bellach na phum milltir i ffwrdd, ond maen nhw'n cyfrannu at wneud Cymru'n ddiogel."

Ffynhonnell y llun, Getty Images

BBC Sport Wales

Ffynhonnell y llun, Getty Images

Mae'n "ryddhad mawr" i gael hwylio ar y dŵr eto, yn ôl y pencampwr Olympaidd Hannah Mills.

Mae hwylwyr Tîm Prydain wedi cael dychwelyd i ymarfer ers yn gynharach ym mis Mai, ond fe fydd Mills yn cael ymarfer gyda'i phartner hwylio Eilidh McIntyre wedi'r newid i gyfyngiadau o ddydd Llun.

Dywedodd Mills: "Dwi wir yn edrych ymlaen at gael bod allan yna.

"Am y teimlad o fod ar y dŵr fwy na dim. Mae'n deimlad mor arbennig ac unigryw ac mae'r cyfnod yma yn gwneud i rywun sylweddoli pa mor arbennig ydy hynny."

Gleision Caerdydd

Wrth i'r byd chwaraeon gymryd seibiant annisgwyl ar hyn o bryd, mae rhanbarth rygbi'r Gleision wedi mynd ati i ddechrau podlediad Cymraeg.

Dywedodd swyddog cyfryngau'r rhanbarth, Owain Gruffudd: "Mae'n gyffrous am fod ganddon ni gymaint o westeion posib sy'n gysylltiedig â'r clwb, chwaraewyr, cyn-chwaraewyr, hyfforddwyr, staff a chefnogwyr amlwg sy'n ymfalchio yn yr iaith.

"O'r ymateb yr ydan ni wedi cael ers lansio ddoe mae yna'n sicr flas am sgyrsiau rygbi drwy gyfrwng y Gymraeg.

"Rydan ni yn falch i ddweud mai ni ydy'r clwb chwaraeon proffesiynol cyntaf i gyhoeddi podlediad fel hyn."

Cyn-ganolwr Cymru a'r Gleision, Jamie Roberts ydy'r gwestai cyntaf, ac mae'r podlediad ar gael ar y gwefannau arferol neu ar wefan y Gleision.

Ffynhonnell y llun, Huw Evans Picture Agency

Gall prosiect £135m i ddenu pobl i Abertawe oroesi mesurau pellhau cymdeithasol, medd arbenigwyr.

Mae microbiolegydd sy'n gweithio i Iechyd Cyhoeddus Cymru a Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda wedi dweud wrth BBC Cymru bod "ymbellhau yng nghefn gwlad" wedi llwyddo i atal Covid-19 rhag lledu yng ngorllewin Cymru.

Mae Dr Mike Simmons, ymgynghorydd ym maes iechyd cyhoeddus, wedi cyfaddef bod lledaeniad coronafeirws wedi bod yn "hollol wahanol" i'r hyn oedd wedi ei ragweld yn wreddiol, gyda phryder y byddai yna benllanw mawr o achosion.

Yng Ngheredigion, mae'r ystadegau presennol yn dangos bod yna 57.5 achos o ar gyfer bob 100,000 o'r boblogaeth. Mae hynny o'i gymharu gyda 643 o achosion i bob 100,000 ym Merthyr Tydfil a 655 i bob 100,000 yn Rhondda Cynon Taf.

Mae'r ffigyrau wedi bod yn uwch yn Sir Gâr (386/100,000) ac yn Sir Benfro (222.3/100,000) sydd hefyd yn rhan o ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda.

Yn ôl Dr Simmons, mae'r dwysedd poblogaeth is a'r ymbellhau naturiol yng ngefn gwlad wedi chwarae rhan allweddol.

"Mae ymbellhau gwledig yn nodwedd amlwg. Mae llai o bobl o gwmpas, ac mae'r ardaloedd gwledig ar ei hôl hi o ran lledaeniad y feirws.

"Mae hynny yn golygu ein bod ni wedi medru paratoi. Roedd pobl yn ymbellhau cyn iddo gyrraedd yma."

Ceidwadwyr Cymreig

Mae'r Ceidwadwyr Cymreig wedi dweud bod y llywodraeth wedi "methu cyfle" gyda'r cyhoeddiad ar y cyfyngiadau heddiw.

Dywedodd Darren Millar AS bod y polisi yn "ddatrysiad trefol" gan lywodraeth sydd "ond yn poeni am fywyd mewn dinasoedd a threfi".

"Bydd cyfyngiad pum milltir i gyfarfod teulu a ffrindiau yn galluogi i bobl deithio o un pen o Gaerdydd i'r llall, ond yng Nghymru wledig ni fydd llawer yn gallu teithio i'w tref neu bentref agosaf."

Ychwanegodd bod y cyhoeddiad hefyd yn methu a rhoi newyddion positif i fusnesau.

Llywodraeth Cymru