Llywodraeth Cymru

Mae'r gweinidog iechyd wedi bod yn ymateb i'r newyddion am y 51 achos o Covid-19 mewn ffatri brosesu ieir yn Llangefni.

Daeth y newyddion fod 51 o staff wedi eu heintio ar ddechrau'r gynhadledd ddyddiol i'r wasg.

Dywedodd Vaughan Gething fod yr achosion newydd yn tanlinellu "pwysigrwydd ymbellhau cymdeithasol a glanhau dwylo."

Ychwanegodd hefyd ei fod yn "bryderus" y gallai rhagor o achosion gael eu cadarnhau.

"Yn amlwg mae hyn yn tanlinellu nifer o bwyntiau: mae'n tanlinellu'r ffaith fod hyd yn oed gyda nifer isel o achosion o goronafeirws, nid yw wedi mynd, mae'n tanlinellu pwysigrwydd ymbellhau cymdeithasol a glanhau dwylo, ac mae hefyd yn tanlinellu pwysigrwydd system profi, olrhain a diogelu, a fod angen i bobl ddilyn y cyngor sydd yn cael ei rannu o ran derbyn prawf a hunan ynysu.

"O gofio fod y lleoliad yn un caeedig lle byddai'r bobl hyn wedi bod yn gweithio, rwyf yn amlwg yn bryderus y gallwn weld mwy o achosion positif o goronafeirws i ddod", meddai.

Llywodraeth Cymru

Dywed y Gweinidog Iechyd, Vaughan Gething, bod graddfa y marwolaethau o'r pandemig yn is yng Nghymru nag yn Lloegr a'r Alban.

Petai'r raddfa wedi bod yr un fath â Lloegr rhwng misoedd Mawrth a dechrau Mehefin byddai 1,600 yn fwy o bobl wedi marw yng Nghymru.

Dywedodd fod llai na 100 o achosion newydd o Covid-19 yng Nghymru bob dydd yn ystod mis Mehefin.

Roedd 278 o welyau critigol ar gael mewn ysbytai ar draws y wlad, meddai.

Wrth fanylu ar y 51 achos o Covid-19 ymysg gweithwyr yn ffatri brosesu 2 Sisters yn Llangefni, dywedodd Dr Christopher Johnson, o Iechyd Cyhoeddus Cymru:

"Gall Iechyd Cyhoeddus Cymru gadarnhau ein bod yn ymateb i 51 achos o goronafeirws sydd wedi eu cadarnhau ymysg gweithlu prosesu ieir 2 Sisters yn Llangefni.

"Rydym yn gweithio'n agos gyda'r cyflogwr a'r cyngor lleol, ac ein blaenoriaeth yw i ddod a'r achosion hyn i ben yn sydyn.

"Rydym yn atgoffa cyhoedd Cymru fod ganddyn nhw ran hanfodol i'w chwarae wrth atal ymlediad coronafeirws. Gallant wneud hyn drwy gadw at reolau ymbellhau cymdeithasol bob amser - gan aros ddau fetr i ffwrdd o eraill - golchi dwylo'n rheolaidd, a gweithio o adref os oes modd."

Ffynhonnell y llun, Google

Iechyd Cyhoeddus Cymru

1/2

Dywed Iechyd Cyhoeddus Cymru fod 51 achos o Covid-19 mewn ffatri brosesu ieir yn Llangefni.

Fore dydd Iau fe gyhoeddodd y cwmni sydd yn berchen ar y ffatri, 2 Sisters, fod y ffatri yn cau am bythefnos o achos yr haint.

Mae'r stori yma newydd dorri ac fe fydd rhagor o fanylion yn fuan.

Dros Ginio
BBC Radio Cymru

Catrin Haf Jones sy'n cyflwyno Dros Ginio heddiw - mae modd gwrando ar y rhaglen drwy glicio ar frig y dudalen yma.

Bydd Prif Weithredwr Hybu Cig Cymru, Gwyn Howells, yn trafod yr heriau i'r diwydiant yn sgil Covid-19 a Brexit.

Llywodraeth Cymru

Y Gweinidog Iechyd Vaughan Gething fydd yn cyflwyno'r wybodaeth ddiweddaraf yn nghynadledd ddyddiol Llywodraeth Cymru heddiw.

Mae Banc Lloegr newydd gyhoeddi y byddan nhw'n rhoi £100bn i economi'r DU er mwyn delio ag effaith haint coronafeirws.

Mae'r Pwyllgor Polisi Ariannol hefyd wedi cadw cyfraddau llog ar 0.1%.

Ffynhonnell y llun, bbc

Twitter

Fe fydd cefnogwyr rygbi'n siŵr o groesawu'r newyddion fod cystadleuaeth y Pro14 yn dychwelyd ar 22 Awst.

Roedd Rownd 14 o'r gystadleuaeth - sy'n cynnwys timau o Gymru, Iwerddon, Yr Alban, Yr Eidal a De Affrica - i fod i gael ei chynnal dros y penwythnos yn dechrau ar 20 Mawrth, cyn i'r gemau gael eu gohirio o achos y pandemig coronafeirws.

Post Cyntaf
BBC Radio Cymru

Ar raglen y Post Cyntaf yn gynharach dywedodd Gwynfor Owen o Benrhyndeudraeth ei fod wedi wynebu cyfnod hynod o rwystredig yn ystod yr wythnosau diwethaf.

Mae e'n un sy'n gorfod hunan-ynysu oherwydd cyflwr ei iechyd ac mae wedi derbyn llythyr arall yr wythnos hon yn gofyn iddo 'gysgodi' am ddeufis arall.

"Ond dwi wedi dechrau mentro allan," meddai, "ac mae hynny yn lles i'r meddwl a'r bol."

Mae ei fab Gareth yn awtistig ag mewn cartref yn Abertawe a dywedodd Mr Owen ei fod yn hynod o rwystredig o fethu mynd i'w weld.

"Rown yn arfer mynd bob wythnos," meddai, "ond dwi'n llwyddo i gadw cysylltiad dyddiol ar y ffôn."

Gan fod Mr Owen yn gyfieithydd ar y pryd mae e hefyd wedi colli 90% o'i waith yn ystod y cyfnod hwn am nad oes cyfarfodydd, ond dywed fod y gwaith yn dechrau dychwelyd wrth i gyfarfodydd rhithiol gael eu cynnal.

Geiriadur Prifysgol Cymru

Mae Geiriadur Prifysgol Cymru wedi dewis 'ymbellhau' fel un o eiriau y dydd yr wythnos hon.

Ceir yr enghraifft gynharaf o'r gair gan Lewys Morgannwg yn y 16g ond dim ond yn 2018 y cyrhaeddodd y gair y Geiriadur.

Senedd Cymru

Ry'n eisoes wedi clywed bod darparwyr trafnidiaeth gyhoeddus yn gorfod addasu'n sylweddol.

Y prynhawn yma bydd rhai ohonynt yn cyflwyno tystiolaeth ger bron y Senedd.

Twitter

BBC Cymru Fyw

Mae cynnydd wedi bod mewn gwerthiant llyfrau Cymraeg ar y we yn y misoedd diwethaf, yn ôl rhai o'r prif weisg.

Yn ôl Myrddin ap Dafydd, perchennog Gwasg Carreg Gwalch, ers dechrau mis Mai mae'r gwerthiant iddyn nhw "bedair gwaith faint ydy o fel arfer ac mae'r mis yma yn uwch eto."

Ac mae yna gynnydd sylweddol wedi bod yn nifer yr e-lyfrau Cymraeg a Chymreig sy'n cael eu cyhoeddi ar gyfer llwyfannau electronig yn ôl y Cyngor Llyfrau.

Nhw sy'n gyfrifol am y wefan lyfrau Gwales ac am ddosbarthu llyfrau Cymreig.

Yn ôl y Cyngor mae tua 100 yn ychwanegol o'r e-lyfrau wedi eu rhoi ar y wefan yn ystod y tri mis diwethaf yn sgil cynnydd yn y galw.

Twitter

Cyngor Ceredigion

Dywed Cyngor Sir Ceredigion eu bod yn ystyried y camau nesaf "wrth i gyfyngiadau y cyfnod clo gael eu llacio'n raddol".

"Ry'n yn edrych," medd llefarydd, "ar sut a phryd y gellid ailgyflwyno gwasanaethau neu sut y cânt eu darparu mewn ffordd wahanol".

Yn ôl un arolwg gallai 10,500 o swyddi gael eu colli yn y diwydiant twristiaeth a lletygarwch yng ngogledd Cymru hyd yn oed os ydynt yn cael dychwelyd i fasnachu ar Orffennaf 1.

Mae'r arolwg a gafodd ei gynnal gan sefydliad Twristiaeth Gogledd Cymru a Chyngor Busnes Gogledd Cymru a Merswy Dyfrdwy yn nodi hefyd y gallai 2,000 yn fwy o swyddi fod yn y fantol petai'n rhaid aros tan ddechrau Awst cyn dychwelyd i'r gwaith.

Roedd 320 o fusnesau wedi ymateb i'r arolwg a oedd yn gofyn am effaith cyfyngiadau Covid-19 arnynt.

Dywed Jim Jones, prif weithredwr Twristiaeth Gogledd Cymru, bod yr arolwg wedi dangos "effaith andwyol y pandemig ar y sector.

"Petai busnesau yn cael agor ar y cyntaf o Orffennaf, rhagwelir colledion o 58% a 10,500 o swyddi," meddai.

"Os byddai'r dyddiad yn cael ei ohirio tan Awst 1 rhagwelir y bydd 12,500 o swyddi yn cael eu colli."

Ffynhonnell y llun, Richard Hoare/Geograph

Yfory fe fydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi canlyniad diweddaraf yr adolygiad sydd yn digwydd bob tair wythnos i gyfyngiadau coronafeirws.

Cyn y cyhoeddiad mae pwysau gwleidyddol wedi cynyddu gan y gwrthbleidiau yn gofyn am lacio gofalus o'r cyfyngiadau presennol.

Gan gyfeirio at bryderon lles a phryderon economaidd, dywedodd Gweinidog Iechyd Cysgodol Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth AS, fod yn rhaid i Lywodraeth Cymru “argyhoeddi pobl” ei bod yn symud ymlaen mor “gyflym â phosib” yn y ffordd fwyaf diogel.

Dywedodd Mr ap Iorwerth y dylai gweinidogion fod yn profi, yn herio ac yn modelu’r cyngor gwyddonol y mae’n ei dderbyn a galwodd ar y Llywodraeth i ddarparu “map llawer cliriach” o sut y mae’n bwriadu lleddfu cyfyngiadau dros yr wythnosau nesaf.

“Mae ymlyniad pobl Cymru i’r cyfyngiadau wedi bod yn dda iawn, ac mae hyn wedi bod yn allweddol i gyfyngu lledaeniad yr haint a gall pob un gymryd clod am hynny. Ond wrth i amser fynd yn ei flaen, fe fydd hi’n anochel fod pobl yn dod yn gynyddol rhwystredig ac yn gweld colli anwyliaid ac yn poeni am yr elfen ariannol.

“Rhaid i Lywodraeth Cymru argyhoeddi pobl ei bod yn ceisio symud ymlaen mor gyflym â phosibl, a'i bod yn gwneud popeth o fewn ei gallu i sicrhau’r “normal newydd” - gan gynnwys caniatáu i fusnesau agor yn raddol ac yn ddiogel a chaniatáu mwy o hyblygrwydd i bobl dreulio amser gydag anwyliaid.

Ychwanegodd: “Nid cyfaddawdu ar ddiogelwch yw hyn ond yr angen i fod yn dryloyw.

"Rhaid i Gymru wneud yr hyn sy'n iawn i Gymru. Ond mae hefyd angen edrych ar beth mae tystiolaeth ryngwladol yn ei ddweud wrthym sy’n ddiogel gwneud a sicrhau fod y rhagofalon cywir ar waith - gan gynnwys trefn profi ac olrhain gadarn sy’n gweithio'n gyflym ac yn bellgyrhaeddol."

Twitter

Mae angen i Lywodraeth Cymru ddarparu gwell canllawiau wrth i siopau ar wahân i'r rhai sy'n gwerthu nwyddau angenrheidiol baratoi i ailagor - dyna rai o'r galwadau o fewn y sector.

Yn ôl perchnogion siopau annibynnol bach mae'r sefyllfa yn aneglur ynglŷn â sut i weithredu rheolau ymbellhau'n gymdeithasol o fewn siopau cyfyng.

Ddydd Llun fe wnaeth siopau y stryd fawr ailagor yn Lloegr, cyn belled â'u bod yn cadw at reolau ymbellhau cymdeithasol.

Yng Nghymru, dim ond siopau sy'n gwerthu bwyd a nwyddau sydd wedi eu categoreiddio fel rhai angenrheidiol sydd wedi parhau ar agor yn ystod y pandemig.

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru eu bod wedi cyhoeddi canllawiau i gefnogi busnesau ac y byddai canllawiau penodol i'r sector yn cael eu cyhoeddi yn fuan.

Twitter