A dyna ni gan dîm llif byw Cymru Fyw am heddiw.

Bu'n ddiwrnod hynod o lwyddiannus ar y Maes ac ydi mae Tregaron yn Dre'r Goron.

Llongyfarchiadau calonnog i Esyllt Maelor.

Heno Clybiau Ffermwyr Ceredigion fydd yn hawlio sylw'r pafiliwn.

Bydd gweddill straeon y dydd ar wefan Cymru Fyw a'r llif byw yn ôl bore fory.

A dyma luniau heddiw o'r Maes.

Ffynhonnell y llun, Iolo Penri

Un o berfformiadau egnïol y criw yn y Pentref Drama ar y Maes y prynhawn 'ma.

Mae'r Brifwyl eleni mewn ardal wledig - ardal sydd wedi'i hamgylchynu â Chlybiau Ffermwyr Ifainc a heno nhw fydd yn diddanu'r gynulleidfa yn y pafiliwn.

Mae Maes G yn wedd newydd ac annisgwyl ar hen chwedl Maes Gwyddno a'r cantref coll.

Y beirniaid eleni oedd Cyril Jones, Glenys Mair Roberts a Gerwyn Wiliams - i gyd yn gyn-enillwyr y Goron.

Dechreuodd Cyril Jones ei feirniadaeth o lwyfan y Pafiliwn gan atgoffa'r gynulleidfa fod yr ymgeiswyr wedi anfon eu cerddi i mewn ar gychwyn y pandemig ym mis Ebrill 2020.

"Mae Samiwel yn chwilio am ystyr i'w hynt ddaearol yng nghanol manion ein byw beunyddiol yma yng Nghymru a'i gororau," meddai.

"Dyma fel yr ymatebodd y tri ohonom - ar wahân - ar ôl darllen cerddi Samiwel. 'Rwy'n ddieiriau,' meddai Gerwyn - dim yn aml mae Gerwyn yn cael ei daro'n fud!

"'Aiff gwreiddioldeb ei ddelweddau â'n gwynt weithiau,' oedd geiriau Glenys. Ac fe 'wedes innau: 'cyn i fi gyrraedd diwedd y gerdd gynta' roeddwn i wedi codi ar fy nhraed ac yn darllen yr ail gerdd yn uchel.'

"'Mae'n fardd sy'n mynd â ni ar siwrnai greadigol ac emosiynol ac yn feistr ar drin iaith yn fyw' - a dyna Gerwyn yn crynhoi'r cyfan yn dwt. 'Mae e'n gwybod sut mae procio'r deall a'r teimlad,' meddai Glenys.

"Byddai'r tri ohonom wedi bod wrth ein bodd yn coroni Kairos a Dyn Bach Gwyrdd. Ry'n ni'n gobeithio y bydd y ddau yn cyhoeddi eu cerddi yn fuan.

"Ond yn gwbl annibynnol ar ein gilydd, cyn i ni drafod, roedd y tri ohonom yn gytûn taw eiddo Samiwel yw coron Ceredigion yma yn Nhregaron."

Yn enedigol o Harlech, Meirionnydd, cafodd ei magu a'i haddysgu yn Abersoch, Llŷn.

Roedd yn ddisgybl yn Ysgol Botwnnog, cyn mynd i'r Brifysgol ym Mangor a graddio yn y Gymraeg.

Esyllt Maelor oedd y fenyw gyntaf i ennill cadair Eisteddfod yr Urdd 'nôl yn 1977 yn Y Barri.

Mae dylanwad ei rhieni - Brenda a Gareth - a'i hathrawon wedi bod yn bwysig iddi.

Mae ganddi hi a'i gŵr Gareth dri o blant - Dafydd, Rhys a Marged - ond bu farw eu mab hynaf, Dafydd Tudur, mewn gwrthdrawiad ffordd yn 2015 ac yntau ond yn 27 oed.

Dywedodd yr Eisteddfod fod "ôl dylanwad Dafydd ei mab ar y cerddi" buddugol ac mai "ef yn y bôn fu yno'n gefn iddi ac ef a'i gyrrodd i sgwennu".

Esyllt Maelor yw enillydd Coron Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion eleni.

Daeth y bardd o Forfa Nefyn i’r brig mewn cystadleuaeth a ddenodd 24 o geisiadau.

Wrth gyfeirio at safon y gystadleuaeth, dywedodd y beirniaid mai "digon cyffredin oedd ei hansawdd at ei gilydd" ond fod y dosbarth teilyngdod wedi eu "plesio yn arw".

Roedd y beirniaid yn unfrydol mai Esyllt Maelor oedd yn fuddugol.

"Bydd, fe fydd Tregaron yn troi'n 'dre'r goron'," meddai Cyril Jones, un o'r beirniaid, wrth draddodi'r feirniadaeth.

Fe fydd coroni, medd Cyril Jones, y beirniad.

Mae 24 wedi ceisio - ansawdd nifer yn "gyffredin" - dim cynildeb, gormod o rethregu hirwyntog ond mae'r rhai sy'n deilwng wedi "plesio'n fawr", meddir.

Mae hanner dwsin wedi cyrraedd y dosbarth cyntaf er nad yr un rhai sydd yn nosbarth cyntaf y tri beirniad.

Mae cystadleuaeth y Goron eleni yn gofyn am ddilyniaint o gerddi ar y testun 'Gwres' ac mae'r cerddi wedi'u llunio ers cryn amser.

Fe'u cyflwynwyd ar gyfer Eisteddfod 2020 - sef dyddiad gwreiddiol Eisteddfod Ceredigion.

Dim ond cyfansoddiadau munud olaf fyddai'n cyfeirio at Covid!

Fel ag sy'n draddodiadol ar ddechrau seremoni'r coroni roedd yna groeso ddydd Llun i gynrychiolwyr Celtaidd o Gernyw Llydaw, Yr Alban, Iwerddon a'r Wladfa.

Ymhlith y ffanfferwyr roedd Dewi Corn.

Mae'r dawnswyr eleni yn dalach nag arfer ac yn gwisgo dillad gwahanol - fe gawsont eu dewis ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol 2020 ac fe fydd y ddawns eleni yn wahanol.

Enillwyd coron Aberteifi yn 1976 gan Alan Llwyd.

John Roderick Rees enillodd goron 1984 yn Llanbed

ac yn 1992 yn Aberystwyth - Cyril Jones oedd yn fuddugol a fe fydd yn traddodi'r feirniadaeth y prynhawn 'ma.

Ffynhonnell y llun, Barddas

Twitter

Eleni mae'r goron wedi ei chynhyrchu a'i chynllunio gan yr artist, Richard Molineux ac mae'n ddathliad o ddiwylliant Ceredigion a Chymru mewn cyfres o 12 o ffasedau gwydr lliw.

Mae'r elfennau diwylliannol yn cynnwys Castell Aberteifi, Cors Caron, y barcud coch, Afon Teifi, Abaty Ystrad Fflur a Llyfrgell Genedlaethol Cymru.

Bridfa Ryngwladol Cobiau Cymreig Derwen sy'n rhoi'r goron ac Ifor a Myfanwy Lloyd o'r fridfa sy'n rhoi'r wobr ariannol o £750.

Mae heddiw yn ddiwrnod prysur iawn i Ela Mablen o Gwrtnewydd - yn gynharach hi a enillodd yr unawd i ferched rhwng 12 ac 16.

Fe wnaeth y gantores Non Parry arwain trafodaeth am iechyd meddwl a pherfformio yng Nghaffi Maes B ar ran Meddwl.org, gyda Sion Eifion o Alffa, Mari Gwenllian o Sorela, a Marc Skone o Mega yn cymryd rhan.

Fe wnaeth Sion Eifion siarad yn gyhoeddus am y tro cyntaf am ei brofiad o iselder a gorbryder yn dilyn y sylw rhyngwladol gafodd Alffa ychydig wythnosau wedi iddo gael ei ben-blwydd yn 18.

“Mae pobl yn sbïo arnon ni ar lwyfan a meddwl falle bo’ ni’n tough guys - 'dan ni erioed 'di bod fel ’na,” meddai.

“O’ddan ni’n teimlo ar y pryd ein bod ni angen rhoi facade 'ma, 'neud y cyfweliadau ‘ma i gyd, a pheidio gallu siarad am y pethau 'ma.”

Fe wnaeth Non gofio’n ôl i rai o’r sylwadau a wnaed i Eden ar ddechrau eu gyrfa.

“Pan 'naeth Eden gychwyn 25 blynedd yn ôl, 'naeth lot o bobl tu ôl i’r ochr gynhyrchu crybwyll y dylen ni golli pwysau: 'Os chi isie gwisgo crop tops, ferched, ma’ isie i chi golli pwysau.'

“Mae o wedi para efo ni, hyd at heddiw, 'dan ni’n dal i feddwl fel 'na,” meddai.

Roedd Dyfan Lewis, prifardd y Goron yn Eisteddfod 2021, yn edrych yn hapus iawn wedi iddo gael ei urddo i'r wisg wen fore Llun.

Ffynhonnell y llun, Yr Eisteddfod Genedlaethol

Y gyflwynwraig a'r llenor Anni Llŷn yn cael cyfle i fwynhau ar y Maes gyda'i gŵr, Tudur Phillips a'u plant cyn iddi fod yn sgwrsio gydag Osian Wyn Owen am ei gyfrol newydd o farddoniaeth ar Lwyfan y Llannerch b'nawn Llun.

Ffynhonnell y llun, Yr Eisteddfod Genedlaethol

Mae Ceredigion gyfan wedi bod yn paratoi ar gyfer y Brifwyl ac yn sicrhau atyniadau i ymwelwyr.

Yn Aberystwyth ddydd Sul roedd 'na gyfle i gyn-fyfyrwyr weld Neuadd Pantycelyn ar ei newydd wedd.

Ond doedden nhw'n ddyddiau da?!

Dyma fwy o luniau o seremoni'r orsedd heddiw, gydag ambell un yn cael ei anrhydeddu ar ôl cyfnod hir o aros.

Lluniau: Iolo Penri ac Aled Llywelyn

Ffynhonnell y llun, Iolo Penri/ Aled Llywelyn

Ffynhonnell y llun, Iolo Penri/ Aled Llywelyn

Ffynhonnell y llun, Iolo Penri/ Aled Llywelyn