Mae'r ail fenyw i'w hethol yn Archdderwydd yn gobeithio y bydd ei phenodiad yn annog merched eraill i ymgymryd â'r swydd yn y dyfodol.

Y Prifardd a'r Prif Lenor Mererid Hopwood fydd Archdderwydd 2024-2027, wrth i gyfnod Myrddin ap Dafydd ddod i ben yr wythnos hon.

Hi fydd yr ail fenyw i ymgymryd â'r rôl, yn dilyn cyfnod Christine James wrth y llyw rhwng 2013 a 2016.

"Yn anochel mae rhywun yn ymwybodol bod prinder difrifol o fenywod wedi bod yn y rôl," meddai wrth BBC Cymru Fyw.

"A falle bod yng nghefn fy meddwl... ryw obaith y bydd hyn yn annog pobl eraill i 'weud, 'ie iawn a'i amdani.'

"Felly amdani nawr chwiorydd!"

Darllenwch ei sgwrs lawn gyda'n criw ni ar y maes yma.

Dyma arlwy'r Theatr Genedlaethol ar y maes heddiw...

Ym mhabell Mentrau Iaith roedd digwyddiad yn trafod cynllun Menter Cwm Gwendraeth Elli i brynu hen gartref Trevor ac Eileen Beasley yn Llangennech.

Dywedodd John Derek Rees o’r Fenter ei bod yn “mynd yn dda".

"Mae criw mawr o bobl - dros 250 o bobl - wedi rhoi, mae mudiadau yn cyfrannu, mae ysgolion yn dechrau codi arian, mae'r bêl yn dechre' rowlio.

"Ni dros y £10,000 nawr ac mae gyda ni geisiadau am grantiau mewn ac y'n ni'n obeithiol iawn."

Roedd merch Trevor ac Eileen Beasley, Delyth Prys, yn y digwyddiad.

Mae’n croesawu’r ymgyrch i brynu’r tŷ: “Mae’n gynllun eitha' cyffrous achos dw i'n deall bod y tŷ yn mynd a'i ben iddo wedyn mae hynny'n drueni bod e'n wag.

"Mae angen coffau y frwydr ddigwyddodd bryd hynny a be' sydd wedi digwydd ers hynny a sut mae wedi arwain at adfywiad y Gymraeg mewn gwirionedd."

Roedd hwyl i gael wrth i Mistar Urdd a'i grëwr ddweud 'hei' ar y maes!

Mae Bardd Cadeiriog Eisteddfod yr Urdd eleni, Tegwen Bruce-Deans, yn aelod o grŵp sydd yn cymryd rhan mewn prosiect arbennig heno, lle mae'n rhaid ymateb i thema yn ysgrifenedig rhwng 19:00 a hanner nos.

Ei enw yw Loc-in Creu, ac yn ôl Tegwen, y bwriad yw "creu gofod creadigol i 'sgwennwyr gael creu rhywbeth ar y spot, er mwyn annog ein lleisiau i ddod allan yn uchel ac yn ddewr.

"Ella' fydd o'n gerdd, yn fonolog, yn speech neu'n rant! Dio'm ots, cael clywed llais amrwd y 'sgwennwr sy'n bwysig."

Bydd y criw, sydd erioed wedi cyd-ysgrifennu o'r blaen, wedyn yn cael cyfle i berfformio eu darnau o flaen yr arwydd EISTEDDFOD ar y maes brynhawn Gwener am 13:00, 15:00 a 16:00 o'r gloch.

Torf Maes B fu'n cael eu blas o Bwncath y prynhawn 'ma, cyn iddyn nhw gloi arlwy'r ardal ieuenctid nos Sadwrn 🎶👇

... a'r maes yn llawn dop b'nawn Iau.

Wyddoch chi fod rheolau cynganeddu mewn lle ers 1523?

Dewch draw i'r Babell Lên am 16:30 i ddysgu mwy am Eisteddfod Caerwys, lle y cafodd rheolau'r gynghanedd eu rhoi mewn lle yn swyddogol.

*Ni fydd yn sgwrs yma yn sicrhau eich bod yn medru cynganeddu*

Osian Jones o Ganolfan Gwasanaethau Cyhoeddus Digidol (a'r Prifardd!) ar y maes yn trafod llyfr newydd sy’n rhoi canllawiau i wella’r ddarpariaeth Gymraeg gan wasanaethau cyhoeddus.

Fe wnaeth arolwg yn Eisteddfod y llynedd ddangos bod nifer o Gymry Cymraeg yn dewis gwasanaethau Saesneg yn enwedig ar-lein.

Mae’n dangos, meddai, bod angen i’r Gymraeg fod yn gliriach ac yn haws i’w defnyddio.

Mae Bwncath wrthi'n perfformio set yng Nghaffi Maes B

Nos Sul ar Lwyfan y Maes, fe dorrodd y band record yn ôl yr Eisteddfod, wrth ddenu torf o 11,000!

...a does neb wedi newid dim! 😎

Cofiwch y gallwch wylio'r holl gystadlu ar ein ffrwd byw - Sedd yn y Pafiliwn Mawr - yma.

Roedd hi'n llawn dop yn y Babell Lên y prynhawn 'ma ar gyfer ychydig o hanes 'Tan yn Llŷn'.

Sgwrs am yr ysbrydoliaeth a ddaeth i lenyddiaeth Llŷn yn dilyn llosgi’r Ysgol Fomio ym 1936.

Cyw a'i ffrindiau - yr unig fygythiad i'r record a osododd Bwncath drwy ddenu 11,000 i Lwyfan y Maes?

Dyma Gromette a Julie, aelodau parti’r dysgwyr o Aberystwyth.

Daw Gromette o Norwy yn wreiddiol ond symudodd i Gymru ar ôl cyfarfod â’i diweddar gymar yn 1972 gyda dau o hogiau bach. Wrth ei throchi yn y Gymraeg yn ne Cymru daeth i glywed a siarad yr iaith yn rhugl.

Yn yr un modd mae Julie, Cymraes, wedi dysgu’r iaith ond drwy ei chlywed ar ôl cyfarfod â’i gŵr y daeth hi i siarad yr iaith.

“Dim ond drwy siarad Cymraeg dwi 'di dysgu - 'nes i ddysgu Cymraeg ar ôl mynd gyda fe," meddai Julie.

"Ma' fe’n walking dictionary i fi!"

Yn 2021 bu farw yr athro a'r awdur Penri Jones yn 78 oed ar ôl salwch byr.

Mae'n fwyaf adnabyddus am ysgrifennu'r gyfrol Jabas a ddaeth wedyn yn gyfres deledu boblogaidd.

Ef hefyd oedd cyd-sylfaenydd y cylchgrawn Cymraeg dychanol Lol yn 1965.

Ffynhonnell y llun, Plaid Cymru Gwynedd

Yn y Babell Lên y prynhawn ‘ma fe fydd Aled Hughes yn dathlu ei gyfraniad unigryw.

Yn bresennol hefyd fe fydd rhai o gast gwreiddiol y gyfres Jabas.

Disgyblion Ysgol Hafod Lon oedd yn canu ar stondin Undeb Cymru a’r Byd y prynhawn 'ma, gyda degau o bobl yn mwynhau'r perfformiad.

Moss Carpet ddaeth i'r brig - ac fe fydd modd mynd i'w gwylio ym Maes B nos Sadwrn.

"Ar ben fy hun yn fy ystafell wely, doeddwn i byth yn meddwl bysa pobl yn gwrando a mwynhau," medd y prosiect o Gaernarfon.

Yn beirniadu’r gystadleuaeth eleni oedd Glyn Rhys-James (Mellt), Marged Siôn (Artist ac aelod o SelfEsteem), Marged Gwenllian (Y Cledrau + Ciwb), a Siôn Land (Alffa).

Draw ar Faes B, mae criw o wirfoddolwyr lles yn barod i roi help llaw i'r gwersyllwyr ifanc.

Mae deunydd cymorth cyntaf, diogelwch a hylendid personol ar gael am ddim gan y criw yn yr ardal ieuenctid.

"Ma' fe mwy ar gyfer y bobl ifanc pan fyddan nhw angen bach o gymorth... unrhyw beth allwn ni helpu efo!"