Y Fedal Ryddiaith oedd prif ddefod dydd Mercher - a Meleri Wyn James o Aberystwyth gafodd ei chyhoeddi fel y Prif Lenor Rhyddiaith mewn cystadleuaeth a ddenodd 16 o ymgeiswyr.

Mae hi'n awdur ac yn olygydd creadigol i wasg y Lolfa, sydd wedi cyhoeddi llyfrau ar gyfer plant, pobl ifanc ac oedolion.

Hi yw awdur y gyfres boblogaidd Na, Nel! i blant, yn ogystal â’r ddwy sioe Na, Nel! a lwyfannwyd ym Mhafiliwn Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion y llynedd ac ym Moduan eleni.

Ffynhonnell y llun, Aled Llywelyn

Hallt oedd enw'r gwaith buddugol, a Fi a Ti oedd ffugenw'r enillydd.

Nofel am fam a’i merch 16 oed sydd ag anghenion arbennig yw Hallt, a'r ‘porth’ - testun y gystadleuaeth - yw’r trothwy rhwng byd plentyn a byd oedolyn.

Cafodd y stori ei disgrifio gan y beirniaid fel un "sy’n cydio o’r dechrau gan adeiladu at uchafbwynt dramatig".

"Nofel syml ond haenog am berthynas mam a merch ac am dderbyn pobl fel maen nhw.

"Nofel brydferth, dyner a gorffenedig. Nofel ddyrchafol hefyd.”

Gyda miloedd wedi heidio i Foduan ar gyfer y Brifwyl, mae rhai stondinwyr yn defnyddio'r cyfle i helpu'r rheiny sydd angen cymorth - ar y maes a thu hwnt.

Ar stondin Cyngor Gwynedd, mae modd i bobl gymryd nwyddau yn rhad ac am ddim - o nwyddau misglwyf i adnoddau coginio.

"Mi oedd gen i gewynnau reusable," medd Victoria Williams o'r cyngor, "ac mae'r rheiny i gyd wedi mynd nawr."

Mae gofyn i bobl gyfrannu at yr ymdrechion gyda rhoddion ar gyfer banciau bwyd a phantris cymunedol y sir.

"Mae'n anodd dod ar draws y bobl iawn weithia' - mae 'na lot o gymorth ar gael a 'dan ni'n defnyddio’r ŵyl yma i ddangos i bobl ein bod ni yma i helpu."

Gallwch yrru tractor, fel mae Tomi o Gaerfyrddin yn ei wneud gyda'i chwaer a'i gyfnither...

... neu ddewis gyrfa ar gyfer y dyfodol, fel Lewis (aka PC Williams).

Maen nhw'n gobeithio am lwyddiant yn y gystadleuaeth Parti Llefaru hyd at 16 mewn nifer!

Mae Carl Russell Owen o gwmni Fran Wen hefyd yn y gynhadledd i'r wasg, ac yn sôn am Popeth ar y Ddaear, drama fydd yn cael ei llwyfannu ym Maes B nos Wener.

Dywedodd fod y cynhyrchiad wedi bod ar waith ers chwe blynedd, a’i bod yn trafod y “pwysau ar y genhedlaeth o bobl ifanc” heddiw.

Ychwanegodd y bydd y cynhyrchiad yn cael ei blethu rhwng y gerddoriaeth, a’i fod yn “gyffrous” i weld y cyfan yn dod yn fyw.

Yn ôl Nia Haf o gwmni Frân Wen, mae'n gyfle "i roi bach o theatr i noson Maes B... mae o'n fawr ac yn epig."

Y partïon llefaru, hyd at 16 mewn nifer, sydd yn agor y cystadlu yn y Pafiliwn Mawr ddydd Iau; cystadleuaeth sy'n rhedeg ar y cyd â'r Parti Alaw Werin, hyd at 20 mewn nifer.

Wrth i'r rheiny ar y maes giwio er mwyn bachu sedd ben bore, gallwch chi osgoi'r aros a gwylio’r cyfan ar Sedd yn y Pafiliwn.

Ry'n ni'n gwybod mai Mererid Hopwood fydd yr Archdderwydd newydd ar ôl i gyfnod Myrddin ap Dafydd ddod i ben ddiwedd yr wythnos hon.

Wrth siarad yn y gynhadledd, dywedodd ei bod yn “nerfus ond edrych mlaen,” gan “ddiolch am y gefnogaeth” mae wedi ei gael.

Ar ddechrau’r gynhadledd i’r wasg ddyddiol, mae Gwenllian Carr yn dweud fod y sefyllfa ar y maes carafanau “wedi gwella llawer iawn, iawn”, ers i gyrffyw gael ei osod yno neithiwr i geisio yn dilyn "ymddygiad gwrth-gymdeithasol".

“'Dan ni ‘di cael lot o ebyst gan garafanwyr yn diolch i ni,” meddai.

Ychwanegodd bod “dim byd i adrodd” am Maes B, ar ôl i swm sylweddol o gyffuriau gael eu cymryd gan yr heddlu ddydd Mawrth wrth archwilio bagiau.

Mae Heddlu'r Gogledd yn dweud fod swyddogion yn ymateb i ddigwyddiad yng nghanol tref Pwllheli - sydd lai na bedair milltir o faes yr Eisteddfod ym Moduan.

"Mae swyddogion ar hyn o bryd yn bresennol mewn digwyddiad sy'n parhau ar Ffordd Caerdydd Isaf," medd y llu mewn datganiad.

"Er nad oes unrhyw bryderon i'r gymuned ehangach, gofynnir i aelodau o'r cyhoedd osgoi'r ardal hyd nes y clywir yn wahanol."

Mae ambiwlans hefyd wedi ei weld ger y safle.

Fe ddown ni â'r diweddaraf yma ar y llif byw.

Mae Mas ar y Maes yn bump oed eleni ac fe fydd y cynllun Mas ar y Maes â Balchder yn cyrraedd ei benllanw heddiw gyda chynhadledd Camp Cymru.

Ffrwyth llafur rhwydwaith sy’n cynnwys yr Eisteddfod, Stonewall Cymru, Glitter Cymru, Pride Cymru, Pontio, Prifysgol Bangor a’r gymuned LHDTC+ yng Nghymru yw’r prosiect ac fe fydd gweithgareddau o bob math yn cyd-fynd â’r gynhadledd ar draws y maes.

Ac mae eu holl ddigwyddiadau'r wythnos hon isod...

Ym mhabell Cymdeithasau 2 ddiwedd prynhawn ddydd Mercher roedd sgwrs yn holi ‘Beth yw dyfodol ein cymunedau Cymreig?’

Fe wnaeth yr ysgrifennydd creadigol Ffion Enlli, sydd wedi symud yn ôl i Ben Llŷn yn ddiweddar o Lundain, gydnabod bod elfen o “rywbeth yn pigo yn y cydwybod” am y penderfyniad i ddychwelyd.

Roedd hi ac Ifan Llewelyn, sydd dal yn byw yn Llundain, yn cytuno hefyd bod diffyg rhesymau cymdeithasol dros gadw pobl ifanc yn eu 20au ym mröydd gwledig Cymru yn hytrach na’r dinasoedd.

'Bar hoyw yn Nhudweiliog!'

“Yn y gymdeithas Gymraeg mae ‘na lot i 'neud yn dy arddegau, pan ti yn y brifysgol,” meddai Ifan.

“Ond mae dy '20au wedyn yn wasteland… nes bod ti ‘di cael plant, mae 'na lwyth o bethau i ‘neud wedyn.”

Pan ofynnwyd iddo beth fyddai’n ei ddenu yn ôl, ei ateb oedd: “Bar hoyw yn Nhudweiliog!”

Dywedodd Rhys Tudur, sy’n rhan o ymgyrch Hawl i Fyw Adra, bod angen i’r iaith “gael ei dyrchafu yn ein Bröydd Cymraeg” o fewn sefydliadau fel ysgolion ac yn y blaen.

Ond pwysleisiodd hefyd bod llawer o swyddi dibynadwy ar gael yn yr ardal bellach, gan ddweud nad oedd ef erioed wedi teimlo’r awydd i adael gan ei fod eisiau byw mewn bro lle roedd yn gallu gwneud popeth drwy’r Gymraeg.

Mae pawb wedi clywed am Dalwrn y Beirdd... ond beth am Dalwrn Clocsio?!

Tudur Phillips sydd yn arwain gornest o driciau a champau clocsio er mwyn cael gwybod, unwaith ac am byth, pwy yw'r clocsiwr mwyaf heini 💪🤩

Ewch draw i Tŷ Gwerin am 15:30 i weld y cythraul clocsio'n tanio!

Ffynhonnell y llun, Aled Llywelyn

Mae hwyl i'w gael ym mhob twll a chornel o'r maes wedi iddi nosi...

...a'r bore 'ma, roedd 'na wledd unwaith eto, ond o gerdd dant y tro hwn!

Roedd digon o hwyl i'w gael ar y maes ddydd Mercher.

BBC Radio Cymru

Ein gohebydd Alun Thomas fu'n cael sgwrs gyda rhai o gyn-enillwyr Dysgwr y Flwyddyn wrth i'r gystadleuaeth ddathlu'r 40 eleni.

Gallwch wrando ar Dros Frecwast ar BBC Sounds.

Ym mhabell y Coleg Cymraeg Cenedlaethol am 11:00 bore 'ma bydd sgwrs am iechyd meddwl pobl ifanc.

Ymhlith y siaradwyr, bydd y gantores Lily Beau a’r actores Heledd Roberts.

A hithau'n ddiwrnod gofal ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol, mae ymdrech o'r newydd wedi ei lansio i ddenu siaradwyr Cymraeg o bob gallu i ystyried gyrfa yn y maes.

Mae cryfhau gwasanaethau Cymraeg yn y meysydd iechyd, gwasanaethau cymdeithasol a gofal cymdeithasol wedi bod yn uchelgais ers sawl blwyddyn.

Ond i lawer o siaradwyr Cymraeg, mae'r gallu i ddefnyddio eu hiaith eu hunain yn debygol o fod yn hanfodol i'w gofal.

Dywedodd un swyddog sy'n gweithio yn y maes bod angen "bombardio pobl â'r Gymraeg" er mwyn gwella'r gwasanaethau sydd ar gael.

Darllenwch y stori'n llawn ar Cymru Fyw yma.

Stan o Edern sy’n stiwardio’r Tŷ Gwerin 🎪

Dydy stiwardio ddim yn beth newydd iddo, mae wedi bod wrthi ers 15 mlynedd yn gwirfoddoli, gan deithio dros Gymru.

Ond mae’n dweud ei bod hi’n “braf gwirfoddoli gyda’r Steddfod ond bedair milltir o ‘nghartref yn Edern.”

Yn y Pafiliwn Mawr heddiw fe fydd cystadleuaeth y Rhuban Glas Offerynnol i rai o dan 19 a Gwobr Goffa Osborne Roberts - sef y Rhuban Glas i gantorion 19 ac o dan 25 oed.

Rhys Meirion, Huw Llywelyn a Iona Jones fydd yn dewis pedwar cystadleuydd i gystadlu am Fedal goffa Osborne Roberts – rhoddedig gan Heulwen Lloyd James er cof am Isaura Osborne Hughes a £150 - rhoddedig gan Ann Jones, Pwllheli.