Dyma luniau o noson arbennig ar y maes nos Lun i gofio a dathlu 'un o fawrion y genedl', Dewi 'Pws' Morris

Mae modd darllen cyfweliad gyda gwraig Dewi, Rhiannon yma.

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol

Un sydd yn cael Eisteddfod brysur ydi Stephen Rule, neu'r 'Doctor Cymraeg', wrth iddo gynnal 'syrjeri' dyddiol am 12.00 ym Maes D.

"Ges i wybod cwpl o fisoedd yn ôl bod syniad i gael syrjeri Dr Cymraeg; mae rhaid i mi gamu mewn i’r rôl nawr," meddai.

Ffynhonnell y llun, Aled Llywelyn

Ag yntau yn fachgen lleol, mae'n cael modd i fyw fod y Brifwyl yn ôl yn ei filltir sgwâr.

"Mae bod 'ma yn ddim byd dwi 'di profi o’r blaen. I gael Steddfod yn Wrecsam, mae'n anhygoel.

"Dwi bendant wedi gweld lot mwy eleni o ran dysgwyr a’r niferoedd. Dwin cofio bod 'ma yn 2011 ac o’n i dal yn dysgu Cymraeg ar y pryd.

"Ond dim jest i fod 'ma fel rhywun sy’n siarad Cymraeg [eleni] ond i gal stondin yma a pobl yn siarad efo fi, dwi'n gorfod pinsio fy hun bod hwn yn digwydd.

Darllenwch fwy am siwrne dysgu Cymraeg Stephen yma.

Mae Glain, rheolwr llwyfan Caffi Maes B, yn barod i groesawu pawb yma.

Alis Glyn fydd y cyntaf i berfformio yno am 12.30.

Fe fydd drysau Maes B hefyd yn agor i wersyllwyr am 12.00 heddiw, gyda setiau DJs heno, cyn i arlwy'r prif lwyfan ddechrau nos Fercher.

Ar raglen Dros Frecwast fore Mawrth, bu'r actor Mark Lewis Jones yn trafod ei araith fel Llywydd yr Eisteddfod dros y penwythnos.

“Oedd o’n dda iawn bod ar lwyfan y Pafiwlin a gallu neud o, mae’n araith bwysig achos mae’n dechrau'r Eisteddfod ac mae rhaid dweud rhywbeth sy’n bersonol i fi ond hefyd yn bersonol i’r steddfod hefyd," meddai.

"Do’n i ddim yn un oedd yn cymryd rhan mewn pethau celfyddydau a phethau steddfod, dwi erioed wedi cystadlu yn yr Urdd.

“Na’r tro cyntaf – dydd Sadwrn – i mi fod ar lwyfan y Pafiliwn yn yr Eisteddfod Genedlaethol.

"Pan o’n i’n tyfu lan, do’n i ddim yn teimlo’n rhan o’r byd yna.

“Nes i gael fy nghyflwyno i’r celfyddydau yn Ysgol Morgan Llwyd.. ac wnaeth o newid fy mywyd yn llwyr."

Yn gystadleuwyr, fel Malen ac Enfys, o Lanuwchllyn, sy'n cystadlu yn y dawnsio...

... i berfformwyr mwy profiadol - dyma Bwncath yn cael ymarfer ar Lwyfan y Maes cyn cloi'r wythnos yno nos Sadwrn.

Yr Eisteddfod Genedlaethol ydi darllediad mwyaf BBC Cymru a thrydydd darllediad mwyaf y BBC, tu ôl i Glastonbury a Wimbledon.

Dewch i gael golwg ar yr hyn sy'n digwydd y tu ôl i'r llen.

Mae Sara, Gwil, Cled a Cari wedi dod i'r Eisteddfod o Ynys Môn.

Bydd Gwil yn cymryd rhan yn yr ymryson heddiw fel un o feirdd tîm Meirion.

Dywedodd ei fod "bach yn bryderus" gan y byddant yn cystadlu yn erbyn timau Llŷn ac Eifionydd a Chaernarfon.

"Mae dau dîm da yn erbyn ni, felly mae am fod yn anodd," meddai, ond mae gan Cled a Cari bob ffydd yn Dad.

Mae Gwil wedi cael peth llwyddiant yn barod wythnos yma fel aelod o Gôr Esceifiog - côr buddugol cystadleuaeth gorawl Eisteddfodau Cymru, ddydd sadwrn.

Mae Cled a Cari hefyd yn edrych ymlaen at fynd i'r lle gwyddoniaeth i wneud arbrofion.

Os na fyddwch yn teithio i Wrecsam, mae sawl ffordd o fwynhau'r Eisteddfod eleni.

Gallwch wrando ar Radio Cymru ar frig y dudalen yma trwy wasgu'r botwm 'Gwrando nawr'. Yn ogystal â holl hwyl y Maes ac uchafbwyntiau'r cystadlu, cewch hefyd glywed rhai o berfformiadau bandiau ac artistiaid y llwyfannau cerddorol.

Mae darlledu'r dydd hefyd wedi dechrau ar S4C:

• Gwyliwch brif rhaglen S4C yn fyw ar iPlayer neu Clic
• Hawliwch Sedd yn y Pafiliwn er mwyn gwylio'r cystadlu yn ddi-dor ar wasanaeth Clic, dolen allanol, dolen allanol

Wrth i ganlyniadau cystadlaethau'r Pafiliwn gael eu cyhoeddi, bydd Cymru Fyw yn cyhoeddi fideos ar ein tudalen ganlyniadau arbennig.

Peidiwch â cholli eiliad!

Bu aelodau Cymdeithas yr Iaith yn protestio ar y Maes fore Mawrth er mwyn "deffro'r Llywodraeth i argyfwng ein cymunedau Cymraeg".

Fel rhan o'r brotest 'swnllyd' bu gwrthdystwyr yn canu larymau, chwythu chwibanau a tharo drymiau am bum munud.

Sail y brotest oedd yr hyn mae'r mudiad yn ei alw yn "ddiffyg ymateb" gan y llywodraeth i adroddiad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg.

Yn ôl Osian Jones, aelod o'r pwyllgor trefnu, "mae'n amlwg nad yw ein Llywodraeth yn effro i argyfwng ein cymunedau Cymraeg gan fod llawer o siarad heb weithredu".

Dywedodd Llywodraeth Cymru'n ym mis Mai y byddan nhw'n rhoi mwy o gefnogaeth i gadarnleoedd y Gymraeg.

Mae Ann Jones o Bwllheli yn eistedd yn yr un sedd yn y Pafiliwn drwy'r dydd, bob dydd o'r wythnos - sef sedd 30.

"Mae'r sêt reit yn y blaen, wrth y grisiau - maen nhw'n cadw fo i mi bob blwyddyn.

"Dwi'n mwynhau bob dim, ond y corau ac ati fwya'."

Ei chymydog yn sedd rhif 31 ydi Ken Hughes.

Bu Ann yn hel atgofion gyda Cymru Fyw yn ystod ei Heisteddfod leol ym Moduan yn 2023:

Sedd flaen ym mhafiliwn yr Eisteddfod ers 1977

Wrth i Owain Rhys sefyll ar ei draed yn y Pafiliwn ddoe er mwyn mynd i dderbyn ei Goron gan yr Archdderwydd, un oedd yn falch iawn oedd Tesni Peers, cadeirydd y Pwyllgor Llên.

"O'n i'n eistedd yn reit agos iddo fo a pan 'nath o godi es i 'chydig yn emosiynol," eglurodd.

"Dwi wir yn gobeithio fydd teilyngdod heddiw."

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol

Owain Rhys o Gaerdydd oedd enillydd Coron Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 2025 - prif seremoni ddydd Llun.

Daw yn wreiddiol o Landwrog, ger Caernarfon, ond mae wedi byw yn y brifddinas ers ei fod yn 14 oed.

Mae'n fab i Manon Rhys - enillydd y goron yn Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a'r Gororau ym Meifod yn 2015.

Gofynion y gystadleuaeth eleni oedd ysgrifennu pryddest neu gasgliad o gerddi hyd at 250 o linellau ar y testun 'Adfeilion'.

Mae Liliwen a Lleucu o Aberystwyth wedi ei deall hi; trol ac ambell i ffrind meddal fel Mistar Urdd a Bolgi o Cyw... dyna i chi foethusrwydd!

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Gendlaethol

• Lleisiau Ceiriog - 12:00
• Cantorion Sirenian - 13:15
• Cyw a’i ffrindiau - 14:30
• Geraint Løvgreen a’r Enw Da - 15:30
• Lafant - 16:45
• Dadleoli - 18:00
• Y Cledrau - 19:20
• Pys Melyn - 21:00

Mae'r Hwb Hygyrchedd ar y maes ger y brif fynedfa yn cynnig gwasanaeth i bobl sydd angen cymorth i fynd o amgylch y maes.

Gallwch fenthyg cadair olwyn neu sgwter neu drefnu bygi i'ch tywys o gwmpas.

Yn ôl Bethan Clwyd, un o'r tywyswyr: "Mae dipyn o bobl yn trefnu cael bygi i fynd i'r Pafiliwn neu'r Babell Lên ac mi allwn ni eu nôl nhw o'r maes parcio neu'r brif fynedfa a'u dychwelyd at eu car/bws."

Mae Bethan "yn cael lot o hwyl yn barod" wrth yrru pobl o gwmpas y maes ac mae hi'n mwynhau dod i 'nabod pobl o bob cwr o Gymru.

Er mwyn cael mwy o wybodaeth neu drefnu o flaen llaw ewch ar Ap yr Eisteddfod.

Mae toiled hygyrch gyda hoist a gwely hefyd wrth law.

Wrth i'r drafodaeth ar gyllido a phwysigrwydd y celfyddydau barhau, mae'r pianydd Llŷr Williams yn dweud fod y sefyllfa yn "dorcalonnus".

Yn perfformio o Faes Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam ddydd Llun, dywedodd fod y problemau'n deillio o ddiffyg cyllideb i'r celfyddydau mewn ysgolion.

"Dyw pobl ifanc ddim yn cael eu cyflwyno i gerddoriaeth ac mae y sefyllfa fwy eang yn dorcalonnus o wael," meddai Mr Williams, sy'n dod o'r ardal.

Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod wedi cynyddu gwariant "dydd i ddydd ar y sector diwylliant ehangach gan 8.5% eleni ac wedi treblu buddsoddiad mewn lleoliadau a safleoedd o'i gymharu â degawd yn ôl".

Nos Lun, daeth miloedd ynghyd ar gyfer Noson Nwy yn y Nen ar Lwyfan y Maes, a oedd yn ddathliad o gerddoriaeth Dewi 'Pws' Morris, a fu farw ddiwedd Awst y llynedd.

Daeth artistiaid fel Elidyr Glyn, Gwilym Bowen Rhys, Linda Griffiths, Rhys Gwynfor a Cleif Harpwood at ei gilydd i ganu rhai o ganeuon mwyaf cofiadwy Dewi, fel Ti, Tir Glas, Blaenau Ffestiniog, Dewch at eich Gilydd, Breuddwyd Roc a Rôl ac wrth gwrs, Nwy yn y Nen, gyda'r dyrfa yn cael eu hannog i godi golau eu ffonau symudol er mwyn goleuo'r awyr.

"Byddai Dewi wedi gwirioni [cael noson o'r fath]", meddai ei wraig Rhiannon.

"Efallai na fyddai'n deall pam y byddai pobl yn canu ei ganeuon ond byddai'n ei hystyried yn anrhydedd fawr.

"Byddai wrth ei fodd hefyd yn gwybod na fuasai disgwyl iddo gymryd rhan yn y cyngerdd, a'i fod yn cael eistedd yn ôl a mwynhau."

Cleif Harpwood a gafodd y syniad am y cyngerdd, ac ef oedd wrthi neithiwr yn canu Breuddwyd Roc a Rôl.

"Dwi'n credu mai syniad a gododd yn naturiol iawn i ddweud y gwir yn dilyn colli Dewi y llynedd, rwy'n credu oedd pawb yn teimlo y bydde'n syniad da i ddathlu bywyd Dewi mewn rhyw ffordd," meddai.

"Mae caneuon Dewi yn fythol - mi fydd 'na bobl yn canu rhain gobeithio hyd at ddiwedd y ganrif."

Wedi Storm Floris a'r gwynt mawr ddoe, mae disgwyl tywydd braf yn ardal Wrecsam ddydd Mawrth

BBC Radio Cymru

Wrth ymateb i ystadegau newydd sy’n dangos gostyngiad sylweddol yn nifer y rheiny sy'n astudio Cymraeg at lefel safon uwch, dywedodd Comisiynydd y Gymraeg fod “angen edrych ar gynnwys y pwnc a’i berthnasedd i fywyd Cymru heddi” gan fod y “byd wedi symud ymlaen”.

Dywedodd Efa Gruffudd Jones ar raglen Dros Frecwast fod “peth o’r cynnwys yn debyg iawn i’r cwrs nes i 'neud - dwi ddim eisiau cyfadde’ faint o flynyddoedd yn ôl” a bod rhaid “ystyried o ddifrif” sut mae gwneud y pwnc yn “fwy atyniadol i bobl ifanc”.

“Un o alwade’ pwysig y Coleg Cymraeg yw sicrhau bod pob canolfan addysgol wedi 16 yn cynnig Cymraeg ail iaith fel pwnc – dyw hynny ddim yn wir ar hyn o bryd o’r ffigyrau” meddai.

“Yn aml iawn mae’r athrawon ar gael – ond be dwi’n clywed yw, dyweder mewn ysgol bod llai na 12 yn dymuno dilyn y pwnc, wedyn fydden nhw ddim yn cynnig y cymhwyster o gwbl.

"Dwi’n meddwl bod galwad y Coleg Cymraeg cenedlaethol am wneud y Gymraeg yn bwnc gwarchodedig er mwyn sicrhau bod pawb yn cael y cyfle i astudio’r cwrs yn sicr yn un cam ymlaen.

“Ond, mae angen i ni wir ystyried materion fel cynnwys y cwrs, sut ydyn ni’n gwerthu’r cwrs i bobl ifanc a sut ydyn ni’n gwerthu manteision y cwrs i bobl ifanc? Ac a ydyn ni wir wedi holi pobl ifanc be ddyle fod cynnwys y cwrs yn y flwyddyn 2025?”

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol Cymru

Seremoni Gwobr Goffa Daniel Owen fydd prif ddefod llwyfan y Pafiliwn yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam ddydd Mawrth.

Mae'r wobr yn cael ei rhoi am nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau.

Os bydd teilyngdod, bydd y nofelydd buddugol yn ennill medal a £5,000 o Gronfa Goffa I D Hooson.

Y beirniaid eleni yw Mari Emlyn, Alun Davies a Haf Llewelyn, a Nic Parry fydd yn arwain y seremoni.