Tùs an deilbh, Pàrlamaid na h-Alba

Bha deasbad beòthail aig ìre 2 eadar Mìchael Marra is Ceit Fhoirbeis mu thargaidean.

Tha an dithis aca a-nise air grunn atharrachaidhean ùra a chur air adhart a thaobh thargaidean.

Am measg atharrachaidhean aig Ceit Fhoirbeis tha gum feumadh an Ro-innleachd ùr Nàiseanta targaidean a stèidheachadh dhan Riaghaltas a thaobh cleachdadh na Gàidhlig a leasachadh.

Ach às dèidh dhi a ràdh aig ìre 2 gun robh ceistean ann mu na slatan-tomhais a bha Mgr Marra a' moladh, tha esan air tilleadh le moladh 'son targaidean co-cheangailte ris "an àireamh de dhaoine a tha a' cleachdadh na Gàidhlig san dachaigh" agus "an àireamh de chloinn ann an dachaighean a tha a' cleachdadh na Gàidhlig"

Tha atharrachadh ga chur air adhart leis a' BhPA Uaineach Ross Greer a chuireadh dleastanas air ùghdarras ionadail gus Plana Gàidhlig Coimhearsnachd ullachadh airson gach sgìre cànain is conaltradh a dhèanamh leis a' choimhearsnachd.

Tha a' bhuidheann-iomairt Misneachd ag ràdh gun dèanadh seo is molaidhean Pam Duncan-Glancy "diofar mòr don Bhile agus don Ghàidhlig anns na coimhearsnachdan".

Tha am fear-naidheachd poiltigeach againn Niall O'Gallagher anns a' Phàrlamaid is e a' leantainn chùisean gu dlùth.

Cumaidh Niall fios rinn tron fheasgar is tha dùil againn cluinntinn bhuaithe a dh'aithghearr.

Tùs an deilbh, PA

Chaidh sreath eile de dh'atharrachaidhean a chur air adhart air thoiseach air an deasbad an-diugh.

Nam measg tha gluasad bhon BPA Làbarach Pam Duncan-Glancy gum feum sgìre a bhith air a comharrachadh mar sgìre cànain shònraichte ma tha "àireamh nach beag" de dhaoine ann le sgilean sa Ghàidhlig.

Bha am bile mar-thà air 20% den t-sluagh a chomharrachadh airson "àireamh nach beag" a choileanadh.

Tha gluasad eile bho Pham Duncan-Glancy gum feum ùghdarras ionadail pàirt den sgìre aca no an sgìre air fad a chomharrachadh mar sgìre cànain sònraichte ma tha e a' tighinn fo na slatan-tomhais sa bhile.

Tha i a' cur air adhart cuideachd gum feumadh oifigear leasachaidh a bhith ann airson gach sgìre cànain.

ACH - tha am fear-naidheachd poileataigeach againn Niall O'Gallagher a' tuigsinn gu bheil an Riaghaltas am beachd bhòtadh an aghaidh nam molaidhean seo.

Gheibh sinn a-mach a dh'aithghearr an e sin a nì iad.

Tùs an deilbh, Pàrlamaid na h-Alba

Le bruidhinn air obair-lannsa is oidhirp thar-phàrtaidh air am bile a neartachadh, 's dòcha nach robh e na iongnadh gun deach 97 atharrachaidhean a chur air adhart aig an dàrna ìre.

Air a' cheann thall, chuir buill de Chomataidh an Fhoghlaim taic ri mòran dhiubh, nam measg planaichean gus inbhe Shabhal Mòr Ostaig àrdachadh agus atharrachadh bho Cheit Fhoirbeis fhèin a thuirt i a dhèanadh e nas fhasa sgoiltean Gàidhlig a stèidheachadh.

Chaidh gabhail ri atharrachadh eile bhuaipe gum biodh cumhachd aig Bòrd na Gàidhlig moladh do dh'ùghdarrasan ionadail beachdachadh air sgìre cànain shònraichte a chur air dòigh, às dèidh iarrtas fhaighinn bhon choimhearsnachd.

Tùs an deilbh, PA Media

Air a' cheann thall chuir buill taic ris a' bhile aig a' chiad ìre san t-Sultain 2024 ged a chaidh draghan a thogail às mu dè cho èifeachdach 's a bhiodh e.

Thuirt am BPA Liam Kerr bho na Tòraidhean gun robh feum air "obair-lannsa raidigeach" a dhèanamh air a' bhile is an Làbarach Mìcheal Mara ag ràdh gun robh e "truagh".

A' freagairt nan draghan sin thuirt Ceit Fhoirbeis - aig an robh a-nise uallach 'son na Gàidhlig - gun robh an Riaghaltas "a' coimhead ri dòighean gus obrachadh thar-phàrtaidh gus am bile seo a neartachadh aig an dàrna ìre agus dèanamh cinnteach gum bi Gàidhlig agus Albais air am bruidhinn anns na sgìrean traidiseanta aca, agus aig an aon àm a' cur ri fàs a tha sinn a' faicinn ann an sgìrean eile air feadh na dùthcha".

Thuirt i gum bi e comasach am bile a leasachadh agus dòighean a lorg barrachd maoineachaidh fhaighinn, ma 's e sin a tha a dhìth.

Nise, chì sibh gur e Bile nan Cànanan Albannach a th' ann is Albais a' tighinn a-steach ann cuideachd.

Tha e air a bhith follaiseach bho thùs gun robh an dà chànan ann an suidheachadh eadar-dhealaichte is a' Ghàidhlig nas fhaide air adhart a thaobh reachdais.

Chuala an seisean stoirmeil sin air an robh sinn a-mach bhon Oll. Raibeart MacColla Millar agus Dr Mìchael Dempster, eòlaichean ann an Albais.

Bha iadsan den bheachd gun robh feum air barrachd a dhèanamh airson a' chànain aca ach gur e fìor cheum air adhart a bhiodh ann dhaibh reachdas fhaighinn tron phàrlamaid.

Bidh fòcas againn tron fheasgar air suidheachadh na Gàidhlig.

Aig an dearbh sheisean thuirt an t-Oll. Wilson MacLeòid nach robh esan ag aontachadh ri mòran de na thuirt an t-Oll. Ó Giollagáin is gu dearbh gun robh e "mì-chuideachail".

Thuirt an t-Oll. MacLeòid fhèin gur e bile "faiceallach" a bh' ann ach gun robh cothroman na lùib nan rachadh a neartachadh air a shlighe tron Phàrlamaid.

Thog e gu sònraiche air dà rud nach robh is nach eil fhathast sa bhile: còir air FtMG agus coimiseanair cànain. Am beachd an Oll. MacLeòid dh'fhàg sin am bile "underpowered".

Mìos às dèidh sin nochd tuilleadh cheistean is Comataidh an Fhoghlaim ag ràdh "nach eil Bile nan Cànanan Albannach a' dèiligeadh ris na dùbhlain a tha mu choinneimh na Gàidhlig, 's cha mhotha gu bheil e a' toirt na taice a tha a dhìth do gach cuid a' Ghàidhlig agus Albais".

Bha seisean stoirmeil ann mun bhile aig Holyrood sa Chèitean an-uiridh is an t-Oll. Conchúr Ó Giollagáin ag ràdh nach robh an reachdas a' dèiligeadh ri duilgheadasan sònraichte ann an coimhearsnachdan dùthchasach na Gàidhlig, is gu dearbh gu bheil cunnart ann gum faodadh e cron a dhèanamh.

"'Eil reachdas a' cuideachadh na coimhearsnachd? Mura h-eil, 's e reachdas gun fheum a th' ann," thuirt e.

"Ma thèid sinn air adhart leis a' bhile seo, bidh frèam-obrach againn a bhios math gu leòr airson na Gàidhlig mar chànan sgoile agus mar rud samhlachail do dh'fhèin-aithne na h-Alba.

"Chan eil e faisg math gu leòr 'son coimhearsnachd dhùthchasach a th' ann an staing a chuideachadh."

Thuirt e gum bu chòir dàil a chur air.

Tùs an deilbh, Getty Images

Nochd ceistean mun bhile cha mhòr sa bhad.

Thog Comann nam Pàrant Nàiseanta gur e briseadh-dùil a bh' ann nach robh còir air foghlam Gàidhlig ann.

Bha mì-chinnt cuideachd mu na sgìrean cànain is dè dìreach a bhiodh an cois na h-inbhe ùire seo.

A' bruidhinn ri BBC Naidheachdan san Fhaoilleach an-uiridh, thuirt a' bhuidheann iomairt Misneachd gun robh feum air soillearachadh.

"Tha seo a' tighinn a-mach às a' ghealladh gum biodh "Gàidhealtachd" aithnichte ann, car coltach, 's dòcha, ris na th' ann an Èirinn," thuirt Gille-Chrìost MacGillÉòin.

"Ach an-dràsta chan eil e soilleir idir dè bhiodh e a' ciallachadh."

Bha ceistean mun ghnothach air ceannard Chomunn na Gàidhlig cuideachd is Dòmhnall MacNèill ag ràdh gum feumadh taic-airgid a bharrachd a bhith ann do chomhairlean mu choinneimh nan sgìrean.

Agus chan eil an sin ach blasad beag bìodach dheth!

Tha am bile air fad mar a chaidh a thoirt air adhart bho thùs an seo, taobh a-muigh.

Siuthad ma-thà, leugh thairis air gu sgiobalta is nì sinn farpais-cheist bheag mus tòisich an deasbad aig Holyrood.

Tùs an deilbh, PA

Chaidh am bile a thoirt air adhart bho thùs air an 29mh den t-Samhain 2023 le Rùnaire an Fhoghlaim Jenny Gilruth.

Am measg nam prìomh phuingean a nochd bha:

• Inbhe oifigeil dhan Ghàidhlig is Albais ann an Alba
• Sgìrean Cànain Sònraichte a stèidheachadh
• Atharrachadh a thoirt air obair Bhòrd na Gàidhlig
• Dleastanas a chur air Riaghaltas na h-Alba Ro-innleachd Nàiseanta Gàidhlig a stèidheachadh, a rachadh an àite Phlanaichean Nàiseanta
• Barrachd chumhachdan a thoirt dhan Riaghaltas gus toirt air buidhnean poblach a' Ghàidhlig a bhrosnachadh is a leasachadh
• Uallach a chur air an Riaghaltas gus FtMG a leasachadh is cumhachdan a thoirt gus inbhean is stiùireadh air foghlam Gàidhlig a thoirt do dh'ùghdarrasan ionadail
• Toirt air ùghdarrasan ionadail FtMG a bhrosnachadh

'S e là mòr a th' ann dhan Ghàidhlig is buill Holyrood gus beachdachadh air Bile nan Cànanan Albannach aig an treas ìre is an ìre mu dheireadh.

Tha an seisean fhèin a' tòiseachadh aig 2f is dùil gum bi buill a' tòiseachadh air Bile nan Cànanan Albannach mu 3:20f.

Tha liosta fada de dh'atharrachaidhean mus bi deasbad ann is uair sin bhòt. Tha dùil gun tig sin eadar 6f. is 7f.

Ron sin bheir sinn sùil air mar a ràinig sin an ìre seo is cuid de na h-atharrachaidhean a tha air an cur air adhart 'son an deasbaid.