Corff arbed arian yn gwneud colledion

Fe wnaeth arolwg ganfod fod un o bob tri o awdurdodau lleol yn anfodlon gyda'r gwasanaeth

Mae corff gafodd ei sefydlu i sicrhau arbedion ariannol i'r sector cyhoeddus wedi gorfod cael ei achub gan y Llywodraeth ar ôl gwneud colledion.

Cafodd Y Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol - GCC - ei sefydlu er mwyn sicrhau bargeinion gwell trwy brynu blociau sylweddol o nwyddau neu wasanaethau, gan son am bethau fel cytundebau gwerth miliynau drwy brynu trydan neu logi staff asiantaeth.

Ond fe wnaeth Swyddfa Cyfrifon Cymru ddarganfod mai dim ond tua £150m gafodd ei wario gan gyrff cyhoeddus oedd yn defnyddio GCC yn 2015-16.

Dywed Llywodraeth Cymru eu bod yn cynnal arolwg o waith y Gwasanaeth Caffel Cenedlaethol.

'Methu ad-dalu benthyciad'

Yn ôl adroddiad gan Swyddfa Cyfrifon Cymru fe wnaeth y GCC sicrhau arbedion o £25m i'r cyrff wnaeth ei ddefnyddio yn 2015-16.

Ond dim ond £339,143 wnaeth y corff dderbyn am ei wasanaeth, oedd yn llai na'r £2.4m oedd yn costio i'w gynnal.

Yn y flwyddyn ganlynol 2016-17, roedd cynnydd yng ngwerth y cytundebau aeth trwy ddwylo'r gwasanaeth newydd i £234m

Yn ôl yr adroddiad fe wnaeth y corff wneud arbedion o £148m y flwyddyn honno - tua 60% o'r hyn oedd yn ddisgwyliedig.

Fe wnaeth y corff hefyd barhau i wneud colled o tua £2m.

Mae'r gwasanaeth wedi methu hyd yn hyn i ad-dalu benthyciad o £5.9m gan Lywodraeth Cymru.

Cafodd y gwasanaeth ei sefydlu gan yr Ysgrifennydd Cyllid Jane Hutt yn 2013 gyda'r bwriad o sicrhau arbedion o fwy na £4bn yn flynyddol i'r sector cyhoeddus.

Cafodd y Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol ei sefydlu gan Jane Hutt

Dywedodd adroddiad Swyddfa Cyfrifon Cymru mai dim ond un rhan o dair o gyrff cyhoeddus a wnaeth gymryd rhan mewn arolwg oedd yn dweud eu bod yn fodlon gyda'r gwasanaeth.

Roedd un o bob tri o'r awdurdodau lleol, a hyd yn oed Llywodraeth Cymru yn anfodlon.

Cafodd perfformiad a dyfodol GCC ei drafod gan aelodau Pwyllgor Cyllid Cyhoeddus y Cynulliad ddydd Llun.

Dywedodd Andrew RT Davies, arweinydd y Ceidwadwyr Cymru mewn trydar: "Mae hyd yn oed y llywodraeth yn datgan eu bod yn anfodlon, alw chi ddim gwneud y peth i fyny."

Dywedodd llefarydd ar ran llywodraeth Cymru: "Rydym yn croesawu casgliadau Swyddfa Archwilio Cymru gafodd ei gyhoeddi'r llynedd.

"Mae tanlinellu fod gwariant cyhoeddus sy'n defnyddio'r Gwasanaeth yn cynyddu bob blwyddyn.

"Mae adroddiad hefyd yn cydnabod fod arbedion y GCC i'r sector cyhoeddus yn fwy na'r buddsoddiad ar gyfer sefydlu'r gwasanaeth.

Dywedodd fod y llywodraeth yn cydnabod fod angen gwneud mwy o waith yn y maes a bod arolwg yn cael ei gynnal.