Storm Bert: Dicter pobl leol wrth i'r gwaith clirio barhau

Mae Cyngor Merthyr Tudful yn dweud fod bagiau tywod yn "hynod o brin" ac yn annog trigolion i osgoi nifer o ardaloedd yn y sir

Mae pobl yn ne Cymru wedi sôn am eu dicter ar ôl yr hyn maen nhw wedi ei ddisgrifio yw diffyg paratoi ar gyfer Storm Bert.

Mae sawl ardal wedi eu taro gan effaith y glaw trwm dros y penwythnos.

Ym Mhontypridd yn Rhondda Cynon Taf, mae trigolion wedi dweud na chafodd gwersi eu dysgu o Storm Dennis, pan oedd rhannau helaeth o'r dref dan ddŵr yn 2020.

Dywedodd Andrew Morgan, arweinydd Cyngor Rhondda Cynon Taf ei fod wedi ei "ryfeddu" mai dim ond rhybudd tywydd melyn oedd mewn grym ar ôl Storm Bert, gan ychwanegu bod disgwyl rhybudd amber.

Mae'r Swyddfa Dywydd wedi dweud y bydd yna "asesiad llawn", ond bod digonedd o rybudd o flaen llaw am y storm gyda "nifer o rybuddion mewn lle".

Mae 28 o ysgolion ar draws Sir Caerffili a Sir Fynwy ar gau ddydd Llun yn dilyn y llifogydd.

Yn ôl Cyfoeth Naturiol Cymru, am 06:00 bore dydd Llun, mae 2 rhybudd difrifol o lifogydd mewn grym ar draws Sir Fynwy, gyda 22 rhybudd am lifogydd mewn sawl ardal arall ar draws Cymru.

Mae nifer o bobl wedi gorfod symud o’u cartrefi wedi tirlithriad yn ardal Cwmtyleri

Mae nifer o bobl wedi gorfod symud o’u cartrefi wedi tirlithriad yn ardal Cwmtyleri, Blaenau Gwent.

Roedd fideo ar y cyfryngau cymdeithasol yn dangos adeiladau wedi eu hamgylchynnu gan laid a mwd wrth i ddŵr lifo drwy'r stryd.

Cafodd rhai pobl eu symud o Gwmtyleri i’r ganolfan hamdden medd y cyngor.

Dywedodd un o’r trigolion lleol, Wayne Green bod pawb ar ei stryd ef i gyd wedi eu symud i’r ganolfan yn hwyr nos Sul.

Dywed cyngor Blaenau Gwent eu bod yn “ymwybodol bod nifer o bobl yn ardal Cwmtyleri wedi cael eu symud o’u tai gan y gwasanaethau brys".

Yr olygfa yng Nghwmtyleri bore dydd Llun

Wrth siarad ar raglen Dros Frecwast, dywedodd Heledd Fychan AS, Aelod Canol De Cymru Plaid Cymru yn Senedd Cymru bod y sefyllfa yn "dorcalonnus".

“I’r rhai hynny sydd wedi dioddef mae meddwl am y difrod hwnnw a sut maen nhw yn mynd ati, nifer o fusnesau hefyd wedi methu cael yswiriant yn dilyn Storm Dennis yn 2020 felly mae hi am fod yn eithriadol o bwysig bod yna gefnogaeth ar gael iddyn nhw.

"Mae lot fawr o bryder am sut mae pobl am gael eu tai a’u busnesau wedi eu hatgywirio ac yn yr hir dymor ydi hyn yn mynd i fod yn risg parhaus rŵan, a pha gefnogaeth sydd ar gael iddyn nhw," meddai.

Dynion tân yn dechrau clirio ôl-effaith Storm Bert ar stryd Sion ym Mhontypridd

Aeth ymlaen i ddweud bod Llywodraeth Cymru wedi "gwrthod cael ymchwiliad annibynnol i lifogydd 2020" a oedd yn rhywbeth "roedd nifer o drigolion ddioddefodd llifoygdd eisiau gweld," meddai.

"Oherwydd 'da ni yn gweld y tywydd mwy eithafol yma, 'da ni angen deall pam bod rhai tai yn ei chael hi a rhai ddim."

Aeth ymlaen i ddweud bod rhai trigolion lleol wedi son am effaith clwydi atal llifogydd.

"Dim ond rhai modfeddi falle ddoth mewn i’r tai a’r busnesau i gymharu gyda beth welson ni yn 2020 felly peth newyddion da, ond hyd yn oed gyda modfeddi mae hynna yn creu dinistr llwyr wrth gwrs."

Ychwanegodd hefyd bod angen "cefnogaeth ymarferol" ar y rhai sydd a risg parhaus.

Mae Heledd Fychan wedi galw am "gymorth ymarferol" i bobl ym Mhontypridd

Wrth ymateb, dywedodd Sian Williams o asiantaeth Cyfoeth Naturiol Cymru eu bod wedi derbyn adroddiadau nad oedd rhai wedi cael "digon o rybudd" o'r llifogydd posib.

Dywedodd: "Mae 'na bobl yn dweud na chafon nhw ddigon o amser i baratoi ar ôl derbyn hynny, cyn i’r llifogydd daro, bydd hynna yn rhywbeth 'da ni yn sbïo arno rŵan, oedd o’n gywir, wnaethon ni roi rhybudd allan pan wnaeth yr afon gyrraedd lefel penodol?

"Ynta' oes 'na bethau ni angen dysgu o ran sut mae’r afon yn gweithio, faint o amser ydan ni yn rhoi, ydan ni angen gostwng y trigger fel petai?

"Felly bydd hwnna yn rhywbeth byddwn ni yn sbïo arno dros y dyddiau a’r wythnosau nesaf fel rhan o’r arolwg fyddwn ni yn gwneud o’r hyn ddigwyddodd yn ystod y storm."

Mae gwaith clirio yn parhau wedi i Storm Bert achosi trafferthion sylweddol dros rannau o Gymru

Mae Dŵr Cymru wedi cyhoeddi cyngor i bobl ferwi eu dŵr cyn ei ddefnyddio i yfed neu goginio yng nghymoedd y de wedi i broblem ddod i'r amlwg yng ngwaith trin dŵr Tynywaun yn sgil y storm.

Mae'r rhybudd yn berthnasol i drigolion ym Mlaenrhondda, Blaencwm, Tynewydd, Treherbert, Treorci, Cwm-parc, Pentre, Ton Pentre, Gelli a Thonypandy.

Yn ôl Dŵr Cymru, am 13:00 ddydd Sul, roedd hynny'n effeithio ar 12,000 o gwsmeriaid.

Dywedodd Cyngor Rhondda Cynon Taf dydd Sul bod effaith y llifogydd yn ymddangos "yn fwy sylweddol na'r difrod yn ystod Storm Dennis" yn 2020.

Bagiau tywod yn brin

Mae Cyngor Merthyr Tudful yn dweud fod bagiau tywod yn "hynod o brin" ac yn annog trigolion i osgoi nifer o ardaloedd yn y sir oherwydd y llifogydd ac i aros yn eu cartrefi os yn bosib.

Mae Ysgol Greenfield Pentrebach yn y sir ar gau ar ôl cael ei daro gan y llifogydd.

Mae Trafnidiaeth Cymru yn dweud bydd "effaith difrifol" ar eu gwasanaethau dydd Llun.

Dywedodd y Swyddfa Dywydd fod eu "rhagolygon i Storm Bert yn dda" ac wedi dod 48 awr ymlaen llaw, gyda "nifer o rybuddion yn eu lle" cyn i'r storm ddechrau yn y DU.

Ychwanegodd: "Roedd y rhybuddion ar gyfer Cymru yn amlygu’r potensial i gartrefi a busnesau orlifo â dŵr llifogydd cyflym neu ddŵr dwfn, gan achosi perygl i fywyd."