Pentref Grav yn brwydro i gadw ysgol gynradd ar agor

Mae 38 o ddisgyblion yn mynychu Ysgol Gynradd Mynydd-y-Garreg

Mae merch y diweddar Ray Gravell wedi ymuno yn y frwydr i gadw Ysgol Gynradd Mynydd-y-Garreg ger Cydweli ar agor.

Ym mis Rhagfyr fe benderfynodd Cyngor Sir Gaerfyrddin i ymgynghori ar ddyfodol yr ysgol am fod yna ormod o lefydd gwag ac am fod cyflwr yr adeiladau yno yn wael.

Y cynllun posib yw cau'r ysgol - ble mae yna 38 disgybl - a symud y disgyblion i Ysgol Gwenllian, gyda'r bwriad yn y pen draw o godi ysgol Gymraeg newydd yng Nghydweli.

Dywedodd Manon Gravell - sydd hefyd yn gyn-ddisgybl yn yr ysgol - y byddai ei thad wedi ymladd y cynlluniau i gau Ysgol Mynydd-y-Garreg.

Fe chwaraeodd y cyn-chwaraewr rygbi rhyngwladol rhan flaenllaw yn yr ymgyrch i gadw'r ysgol ar agor yn 2006 pan oedd yna fygythiad y byddai'n cau.

Roedd Manon Gravell yn ddisgybl yn yr ysgol, sydd mewn perygl o gau ddiwedd Awst

"Y tro diwethaf wnaethon nhw drio cau'r ysgol, roedd Dad yn erbyn beth oedden nhw yn treial gwneud a dwi'n teimlo bydde fe yn teimlo yr un peth [heddiw]," meddai Manon.

"Cafodd e gymaint o gyfleoedd yn yr ysgol 'na wnaeth ddechrau ei yrfa fe. Mae cael gwreiddiau mor ddwfn yn eich pentref chi, bydde colli hwnna i Dad yn rhywbeth anodd iawn iddo dderbyn."

Mae hi'n dweud ei bod hi wedi elwa yn bersonol o'r addysg yn yr ysgol hefyd.

"'Sa i'n teimlo fy mod i wedi cael llai o fraint na unrhyw blentyn mewn unrhyw ysgol," meddai.

"Dwi wedi graddio, wedi cael gradd meistr, 'sa i wedi colli rhan o fy addysg [ar ôl bod] i ysgol lai. Roedd fy athrawes i yn ffantastig."

Carreg y diweddar Ray Gravell - neu 'Ray o'r Mynydd', fel yr oedd rhai yn ei adnabod

Un arall sydd yn gwrthwynebu cau'r ysgol yw Gareth Davies. Mae ei ferched Wren a Lottie yn ddisgyblion yno.

"Mae'r tymheredd wedi codi. Mae pobl yn cymryd hwn yn bersonol iawn," meddai. "Mae'r gymuned yn gryf ac mae naws i ymladd y case."

Yn ôl Mr Davies, mae'n annheg i gynnal yr ymgynghoriad nawr "pan mae e jest yn galed i fyw, gyda phopeth sydd yn mynd 'mlaen. Pam ddim gohirio'r ymgynghoriad tan yr haf?"

Yn ôl cadeirydd llywodraethwyr yr ysgol, Sue Woodward: "Mae pobl yn teimlo yn gryf iawn dros gadw'r ysgol ar agor.

"Mae e wedi bod yma am 130 o flynyddoedd. Mae ysgolion bach yn gallu cyfrannu llawer o safbwynt addysgol. Mae'r niferoedd wedi aros yn gyson, ac mae 38 o ddisgyblion gyda ni ar hyn o bryd."

Dywed Gareth Davies ei bod yn annheg i gynnal yr ymgynghoriad ar hyn o bryd

Yn ôl Ms Woodward, fe fyddai'n fanteisiol i'r adran feithrin fedru derbyn disgyblion yn dair oed.

Mae hi'n dweud fod "pobl y pentref yn grac" fod y cyngor yn bwrw 'mlaen gyda'r ymgynghoriad yng nghanol y pandemig.

"Dyw hi ddim yn bosib i rieni ymgyrchu yn iawn," meddai.

Yn ôl cadeirydd llywodraethwyr yr ysgol, Sue Woodward, mae pobl y pentref yn "grac"

Mae'r cynllun ymgynghori fod i ddod i ben ar 21 Chwefror.

Ond mae'r Aelod Seneddol lleol, Nia Griffith, wedi galw ar Gyngor Sir Gaerfyrddin i ymestyn y cyfnod ymgynghori fel bod y gymuned leol yn cael mwy o amser i drafod y cynllun.

Fe allai'r ysgol gau ar ddiwedd mis Awst os ydy'r cynlluniau yn cael eu derbyn.

Doedd neb ar gael i wneud sylw ar ran Cyngor Sir Gaerfyrddin am fod y cyfnod ymgynghori wedi dechrau.

Ond fe ddywedodd yr awdurdod bod Llywodraeth Cymru wedi rhoi sêl bendith iddyn nhw barhau gyda'r broses ymgynghori yn ystod y pandemig.