Rhyddhau 1,000 o wystrys i farina Conwy

Bydd dros 1,000 o wystrys yn cael eu rhyddhau i farina Conwy ddydd Mercher.

Mae'r pysgod cregyn yn cael eu rhoi mewn cewyll meithrin arbennig o dan y llwybrau cerdded pren.

Yn saff rhag ysglyfaethwyr, y gobaith yw y byddan nhw'n cynhyrchu digon o larfa wystrys i ail-stocio aber Conwy a'r dyfroedd arfordirol rhwng y fan honno ac Ynys Môn.

Mae'r elusen gadwraeth ZSL yn trefnu prosiect Conwy, ynghyd â dau gynllun wystrys tebyg yn y môr yn y Firth of Clyde yn Yr Alban, ac ardal Tyne a Wear yng ngogledd Lloegr.

Dywedodd Celine Gamble, Rheolwr Prosiect Wystrys Gwyllt yn ZSL: "Mae'r rhyddhau yng Nghonwy yn rhan o brosiect adfer uchelgeisiol i ddod â'r 'archarwyr cefnfor' hyn yn ôl o ddifodiant.

"Er gwaethaf eu maint bach, mae wystrys yn gallu hidlo 200 litr o ddŵr y dydd.

"Yn ystod y misoedd nesaf bydd yr wystrys yn dechrau cynhyrchu'r genhedlaeth nesaf o'r boblogaeth wystrys, trwy ryddhau larfa a fydd wedyn yn cael ei wneud gan hydrodynameg y dŵr ac yn setlo ar wely'r môr."

'Bron â diflannu'

Dywed gwyddonwyr fod nifer fawr o wystrys brodorol yn arfer cael eu darganfod yn yr ardal o amgylch Conwy.

Ond dros y 200 mlynedd diwethaf, maen nhw bron â diflannu oherwydd gor-bysgota, newidiadau yn ansawdd y dŵr, ac afiechyd.

Mae'r cregyn yn cael eu glanhau cyn mynd i'r dŵr yng Nghonwy

Fe fydd yr wystrys yn cael eu cadw mewn cewyll arbennig er mwyn cynhyrchu larfa a'u hamddiffyn

Ychwanegodd Celine Gamble: "Ar un adeg roedd gan Gymru bysgodfa doreithiog ar gyfer yr wystrys brodorol a oedd yn ffynhonnell fwyd hanfodol i'r cymunedau arfordirol lleol a chyfraniad i economi Cymru.

"Pysgodfa sylweddol y Mwmbwls neu 'Oystermouth' oedd y mwyaf yng Nghymru a gefnogodd 400 o bysgotwyr ar draws 188 o gychod.

"Yn agos at Gonwy, roedd gwelyau wystrys brodorol cynhyrchiol hefyd yn ystod y 18fed a'r 19eg ganrif yng Nghulfor Menai ger Caernarfon a Bangor, oddi ar Ynys Seiriol ac o amgylch Ynys Môn yn Rhoscolyn ac Ynys Llanddwyn.

"Yn ei anterth yng nghanol y 1800au, nododd cychod wystrys Cymru eu bod yn casglu 8,000 o wystrys bob dydd, ond hyd at 15,000-20,000 wystrys mewn rhai ardaloedd."

Mae prosiect tebyg hefyd yn cael ei redeg gan Gyfoeth Naturiol Cymru yn yr aber o amgylch Aberdaugleddau.

Dywedodd Ben Wray, Rheolwr Prosiect ac ecolegydd morol yn CNC bod "adfer wystrys brodorol a chynefin cysylltiedig yng Nghymru yn hynod bwysig".

"Mae'n gwella cyflwr yr ardal gyfagos ac mae'n wych i'r amgylchedd ehangach sydd o fudd i bobl hefyd," meddai.

"Hyd yn hyn, rydym wedi cyflwyno tua 25,000 o wystrys ifanc yn yr aber a byddwn yn eu monitro.

"Os yw'r prosiect yn llwyddiannus, gellid cyflwyno wystrys ar raddfa fwy ac ar draws safleoedd ychwanegol."