Aberfan: Angen dysgu gwersi
- Cyhoeddwyd
Cafodd 144 o bobl eu lladd yn y drychineb union 45 mlynedd yn ôl
Mae arbenigwr risg wedi dweud nad yw'r gwersi wedi trychineb Aberfan union 45 mlynedd yn ôl wedi eu dysgu yn llawn yn rhyngwladol eto.
Cafodd 144 o bobl, 116 ohonyn nhw yn blant, eu lladd yn nhrychineb Aberfan ar Hydref 21 1966.
Cafodd yr ysgol leol a 18 o dai eu claddu ar ôl i domen lo lithro lawr y mynydd.
Mae trasiedïau tebyg yn dal i ddigwydd mewn llefydd eraill yn y byd yn ôl Yr Athro Dave Petley.
Fe arweiniodd astudiaethau o'r hyn a ddigwyddodd yn Aberfan at newidiadau sylfaenol i'r modd y cafodd gwastraff glo ei reoli ar draws Cymru a gweddill Prydain.
Achosion yn China
Yn ôl Yr Athro Petley, sy'n Gyfarwyddwr Sefydliad Perygl, Risg ac Ystwythder Prifysgol Durham, fe arweiniodd y gwaith ymchwil at well diogelwch o byllau glo.
O ganlyniad, does 'na ddim trychineb ar y raddfa yna wedi digwydd ym Mhrydain ers hynny.
Ond mae achosion yn gyffredin iawn mewn gwledydd datblygedig.
Tair blynedd yn ôl roedd 'na dir lithriad ym mhentref Taoshi yn China a laddodd o leiaf 128 o bobl.
Mae achosion eraill wedi bod yn China ers hynny.
"Mae'n bosib iawn mai trychineb Aberfan yw'r trychineb gwaetha', a'r un mwya amlwg yn y cof yn y DU ers Yr Ail Ryfel Byd," eglurodd Yr Athro Petley.
"Roedd 'na lawer iawn i'w ddysgu gan y cyfuniad o bethau arweiniodd at y trychineb; methiant cyfrifoldeb yr awdurdodau; arwriaeth y timau achub ac ymddygiad annerbyniol rhai wedi'r trychineb.
"Mae 'na sawl peth cadarnhaol wedi deillio o'r trychineb, y mwya wrth gwrs yw gwelliannau dramatig rheolwyr gwastraff y pyllau.
"Ond mae llawer iawn mwy i'w wneud er mwyn sicrhau bod y gwersi yn cael eu derbyn mewn gwledydd eraill."
Gwrthododd ddadleuon gan awdurdodau ar y pryd y gallai digwyddiadau yn Aberfan fod wedi eu rhagweld o ystyried achosion blaenorol.
"Yng Nghymru ac yng ngweddill y DU o leiaf, fe wnaeth y trychineb arwain at newidiadau sylweddol er gwell," ychwanegodd.
"Ond mae hi'n gwbl glir bod angen i wledydd eraill ddysgu mwy o brofiadau Aberfan."