Gwella'r M4: Ffordd ratach?

Mae adroddiad y "Llwybr Glas" yn cynnig ffordd rhatach i leihau tagfeydd ar yr M4

Gallai tagfeydd ar yr M4 o gwmpas Casnewydd gael eu datrys am draean cost cynlluniau Llywodraeth Cymu, yn ôl adroddiad a gyhoeddwyd heddiw gan y Sefydliad Materion Cymreig.

Mae'r adroddiad yn cynnig cynllun fyddai'n costio oddeutu £380m, o'i gymharu â chost traffordd newydd, fyddai o gwmpas £936m.

Byddai'r "Llwybr Glas" yn defnyddio cyfuniad o'r A48 i'r de o Gasnewydd a'r hen ffordd Waith Dur ar ochr ddwyreiniol y ddinas, i greu ffordd ddeuol newydd.

Yr Athro Stuart Cole sy'n gyfrifol am yr adroddiad. Mae o'n arbenigwr ar drafnidiaeth sydd wedi rhoi cyngor i lywodraethau Cymru a Phrydain yn y gorffennol. Mae o'n pryderu bod y cynllun i adeiladu traffordd newydd yn dibynnu ar ffigyrau am dwf traffig yn y dyfodol, heb ystyried dylanwad system reilffordd 'metro'.

"Mae'n rhaid gofyn ydy syniad Llywodraeth Cymru am draffordd newydd yn darparu gormod o le i gerbydau, ac felly'n golygu gwario gormod. Byddai'r Llwybr Glas yn cynnig beth sydd ei angen am gost llawer yn is a chydag effaith llawer yn llai ar yr amgylchedd".

Dylanwad y system 'metro'

Mae ymgynghoriad Llywodraeth Cymru'n darogan cynnydd o 20% mewn traffig erbyn 2035. Ond yn ôl yr Athro Cole, dydi'r syniad ddim yn ystyried y cynllun i drydanu'r rheilffordd a chyflwyno system 'metro' yn yr ardal.

Ychwanegodd, "yn dilyn adeiladu'r 'metro' yn Newcastle yn y 1990au, a'r rhwydwaith tram yn Bordeaux yn 2004, fe ostyngodd llif y traffig o 30% yn ystod amseroedd prysura'r dydd.

"Fe fyddwn i'n disgwyl gweld yr un math o effaith yng Nghasnewydd a Chaerdydd.

"Byddai'r Llwybr Glas yn datrys y broblem tagfeydd ar yr M4, ac yn bwysicach, byddai'n gallu cael ei adeiladu'n gynt na thraffordd, ac felly'n datrys y broblem yn gynt".

Effaith ar yr amgylchedd?

Dau sefydliad sy'n cefnogi'r cynlluniau yn adroddiad yr Athro Cole, yw Cyfeillion y Ddaear ac Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gwent.

Meddai James Byrne o Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Cymru, wrth raglen Eye on Wales:

"Bydd tri opsiwn y llywodraeth yn effeithio ar oddeutu naw cilomedr o safleoedd o ddiddordeb gwyddonol arbennig yng Ngwent, a bydd hynny'n cyfateb i dywallt concrit dros 100, 'falle 200 hectar o dir bywyd gwyllt sy'n bwysig yn genedlaethol.

"Rydyn ni wedi ein drysu gan y tri opsiwn, yn enwedig wrth ystyried geiriau'r cyn-weinidog, Ieuan Wyn Jones yn 2009, pan ddywedodd fod angen edrych ar ffyrdd eraill - rhatach - i osgoi Twneli Brynglas."

Cynlluniau Llywodraeth Cymru

Mae'r cynllun hefyd yn nodi dwy ffordd amgen i'r draffordd newydd

Wrth lansio ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ym mis Medi, dywedodd Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gwyddoniaeth, Edwina Hart: "Mae amseroedd siwrnai annibynadwy a thagfeydd traffig, yn enwedig yn ystod yr oriau brig yn gyffredin iawn ar yr M4 o amgylch Casnewydd.

"Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i fynd i'r afael â'r broblem chynhwysedd a chydnerthedd ar y brif ffordd gyswllt allweddol hon, y cydnabyddir yn eang ei bod yn allweddol i economi Cymru".

Meddai llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru heddiw:

"Mae opsiynau eraill wedi eu hystyried, ond chawson nhw ddim eu trafod yn yr ymgynghoriad hwn gan na fydden nhw'n cynnig digon o newid i ddatrys y problemau tagfeydd, nac yn cynnig gwelliant hirdymor i'r problemau ar yr M4 o gwmpas Casnewydd".

Daw'r ymgynghoriad i ben ddydd Llun, Rhagfyr 16.