Dathlu pen-blwydd yr ysgol Gymraeg gyntaf yn 75

Dim ond chwe disgybl oedd yn yr ysgol pan agorodd yn 1939

Mae'r ysgol Gymraeg gyntaf yng Nghymru, Ysgol Gymraeg Aberystwyth, yn dathlu ei phen-blwydd yn 75 oed.

Cafodd yr ysgol ei sefydlu gan Syr Ifan ab Owen Edwards yn 1939, a bydd digwyddiad arbennig yn cael ei gynnal yn yr ysgol ddydd Iau.

Fel rhan o'r dathliadau, bydd portread arbennig o Syr Ifan ab Owen Edwards, gafodd ei beintio yn y 50au, yn cael ei gyflwyno i'r ysgol.

Dim ond chwe disgybl oedd yn yr ysgol pan agorodd dan arweiniad Norah Isaac, ond bellach mae dros 400 o ddisgyblion.

Un o'r chwe disgybl gwreiddiol hynny oedd Prys Edwards, mab Syr Ifan ab Owen Edwards, a dywedodd ei fod yn falch iawn cael cyflwyno'r darlun i'r ysgol.

"Fe'm ganwyd i yn Ysgol Gymraeg Aberystwyth, a oedd hefyd yn gartref i fy nheulu," meddai.

"Y brifathrawes ar y pryd oedd Norah Isaac, a Mary Vaughan Jones, creawdwr 'Sali Mali', yn athrawes arnaf i - a dyna i chi bartneriaeth anhygoel!"

Cafodd yr ysgol ei sefydlu gan Syr Ifan ab Owen Edwards ar Fedi 25 1939

Tyfu a thyfu

Dywedodd bod yr ysgol wedi tyfu dros y blynyddoedd, ac felly wedi bod yn ddechrau ar "rwydwaith" o ysgolion cyfrwng Cymraeg.

"Tyfodd a thyfodd yr ysgol, ond yn naturiol cynyddodd y costau hefyd, nes y bu rhaid i'r Cyngor Sir ei chymryd drosodd yn y diwedd.

"Ond yn sgil yr ad-drefniant hwn, cychwynnwyd ar y broses o greu rhwydwaith o ysgolion Cymraeg dros Gymru gyfan."

Dywedodd Prys Edwards bod yr ysgol yn ddechrau i "rwydwaith" o ysgolion Cymraeg eraill

Ychwanegodd ei fod yn cyflwyno'r portread o'i dad "gan obeithio y bydd ei waith yn ysbrydoli ieuenctid Cymru i weithio hyd eithaf eu gallu dros ein hiaith; ac i athrawon a chefnogwyr ein hiaith barhau gyda'u gwaith amhrisiadwy o ddatblygu'r Urdd mewn cytgord â'r gyfundrefn addysg."

Mewn digwyddiad arbennig ddydd Iau, bydd côr yr ysgol yn perfformio, llawer o'r plant yn gwisgo gwisgoedd o'r cyfnod, a hefyd cyfle i flasu bwyd y cyfnod.

Yn ogystal â'r disgyblion, bydd cyn-ddisgyblion a chefnogwyr yr ysgol yn cael cyfle i fod yn rhan o'r dathlu.

Dywedodd pennaeth strategol yr ysgol, Clive Williams: "Mae hi wedi bod yn hwyl paratoi at y diwrnod. Rydym ni i gyd yn falch iawn o fod yn rhan o ddathliad mor bwysig ac allweddol.

"Erbyn hyn mae dros 400 o blant yn yr ysgol ac mae hynny yn dangos twf a phoblogrwydd addysg Gymraeg yn Aberystwyth ar hyd y blynyddoedd."

Gallwch ddarllen rhagor am hanes Ysgol Gymraeg Aberystwyth yn ein Cylchgrawn.