Galw am reolaeth fwy llym i atal tanau gwastraff

Aeth 2,000 tunnell o wastraff ar dân yn safle Siteserv Recycling Ltd ym mis Mawrth

Mae 'na alw i reoli dros 570 o safleoedd ailgylchu ar draws Cymru yn llymach wedi nifer o danau difrifol.

Mae ymchwil BBC Radio Wales yn dangos bod Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) wedi ymchwilio i 123 o danau mewn canolfannau ailgylchu, ac roedd o leiaf 12 yn rhai difrifol.

Mewn 68 o achosion bu'n rhaid galw diffoddwyr tân ar gost o bron i £2m i'r gwasanaethau tân.

Dywed CNC bod rheolau llymach mewn grym ers mis Awst mewn perthynas â cheisiadau trwydded newydd, a'u bod yn gweithio gyda'r canolfannau er mwyn gwella diogelwch tân.

Colli ffydd

Ond yn ôl perchennog maes carafanau a thrac rasio ym Mro Morgannwg, a gollodd cwsmeriaid oherwydd pum tân ger Llandŵ ers 2013, mae prinder staff yn atal y rheoleiddiwr rhag mynd i'r afael â chanolfannau sy'n torri'r rheolau.

Bu'n rhaid i Sharon Evans gau'r busnesau am bythefnos ym mis Mawrth wedi tân ar safle Siteserv Recycling Ltd.

Mae hi'n dweud bod pum arolwg yn olynol wedi nodi peryglon tân posib cyn y digwyddiad.

Dywedodd: "Roedd CNC yn ymwybodol o'r peryglon. Mae'r adroddiadau [arolygu] rydw i wedi'u gweld yn rhybuddio am y risg o dân ac fe wnaethon nhw ddim byd amdano fe."

Bu tân yn un o safleoedd eraill Siteserv yn Llandŵ yn 2013

Dywedodd CNC eu bod wrthi'n paratoi gorchymyn cydymffurfio ar gyfer y cwmni pan ddigwyddodd y tân.

Cafodd trwydded y cwmni ei gohirio am rai misoedd, ond mae bellach wedi'i hadfer.

Dywed CNC eu bod yn dal i ymchwilio i'r digwyddiad ac fe allai camau pellach ddilyn. Mae hefyd yn llunio cynllun atal tanau gyda'r cwmni.

Ond mae Sharon Evans yn dweud ei bod wedi colli ffydd yn y rheoleiddiwr.

"Mae 'na lwyth o domenni gwastraff ar draws Cymru a dydyn nhw ddim yn cael eu rheoli'n iawn. Ni'n aros i ddamwain arall ddigwydd."

'Ffit i bwrpas?'

Yn ôl David Melding, AC Canol De Cymru a llefarydd amgylchedd y Ceidwadwyr Cymreig, mae gwaith monitro safleoedd gwastraff yn "annigonol".

Ychwanegodd bod nifer y tanau ers 2012 yn destun pryder, gan alw am sicrwydd bod gan CNC yr adnoddau angenrheidiol i fonitro 577 o ganolfannau trwyddedig ar draws Cymru.

Mae cyllideb CNC wedi gostwng o bron i 40% yn y tair blynedd diwethaf, yn ôl llefarydd amgylchedd Plaid Cymru.

Dywedodd Simon Thomas, AC Canolbarth a Gorllewin Cymru: "Mae'r rhain yn doriadau sylweddol. Mae'n rhaid gofyn a yw'r rheoleiddiwr yn ffit i bwrpas."

Yn ôl yr aelod o Gyngor Prif Swyddogion Tân Cymru a Lloegr sy'n arwain ar faterion tanau gwastraff, mae'r cynnydd mewn cyfraddau ailgylchu wedi arwain at fwy o bentyrrau gwastraff a mwy o beryglon tân, a chynnydd yn nifer tanau difrifol fel yr un yn Llandŵ.

Mae Mark Andrews yn galw ar reoleiddwyr i "weithredu'n fwy cadarn" gyda chwmnïau sy'n gwrthod cydymffurfio ag arferion "synnwyr cyffredin" fel osgoi pentyrru gwastraff yn rhy uchel, a gadael gofod rhwng y pentyrrau i hwyluso gwaith ddiffoddwyr tân.

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru eu bod wedi rhoi mwy o arian i CNC er mwyn gweithio'n uniongyrchol gyda gwasanaethau tân er mwyn atal tanau gwastraff.