Cydnabod cyfraniad 100 Cymraes i'r genedl

Mae Megan Lloyd-George, Y Farwnes Tanni Grey-Thompson, Betty Campbell a Boneddiges Rhondda ar y rhestr

Mae merched o fyd gwleidyddiaeth, y celfyddydau a byd y campau wedi eu cynnwys ar restr newydd o fenywod sydd wedi cyfrannu at fywyd Cymru.

Mae'r rhestr o 100, sydd wedi ei chyhoeddi ddydd Mawrth, yn nodi cyfraniad 50 o fenywod sy'n fyw heddiw, ac yn cofio am 50 o ferched pwysig yn hanes y genedl.

Rhwydwaith Cydraddoldeb Menywod Cymru sydd wedi llunio'r rhestr i nodi canrif ers i rai merched gael y bleidlais.

O'r 50 o ferched dylanwadol yn hanes Cymru, bydd rhestr fer o bump yn cael ei llunio, a bydd un o'r pump yn cael ei dewis i fod yn destun cerflun yn Sgwar Canolog Caerdydd.

Daw hyn wedi cwynion am ddiffyg cerfluniau i gofnodi cyfraniad menywod yng Nghymru.

Mae'r Dr Olwen Williams, yr actores Sian Phillips a'r bencampwraig taekwondo, Jade Jones wedi eu cydnabod am eu cyfraniad i fywyd Cymru

Dywedodd Rhwydwaith Cydraddoldeb Menywod Cymru, sy'n ymgyrchu dros hawliau menywod, fod y rhai sydd wedi eu cynnwys ar y rhestr wedi rhagori ym meysydd y ceflyddydau, busnes, addysg, gwleidyddiaeth, diwygio cymdeithasol a chwaraeon.

Ar y rhestr sy'n cael ei hystyried ar gyfer y cerflun mae Is-Iarlles Rhondda, Margaret Haig Mackworth, gafodd ei geni ym 1883, ac aeth ymlaen i fod yn fenyw fusnes ac yn aelod o'r Suffragettes.

Mae'r rhestr hefyd yn cynnwys prifathrawes ddu gyntaf Cymru, Betty Campbell, yr emynydd Ann Griffiths, a'r bardd a'r forwres, Sarah Jane Rees, neu Cranogwen.

• Merched y bleidlais

• Y Gymraes gafodd ei hethol cyn i ferched ennill y bleidlais

• 'Methiant cenedl' i ddathlu a nodi cyfraniad merched

Mae 50 o menywod sy'n fyw heddiw hefyd ar y rhestr, er na fyddan nhw'n cael eu hystyried ar gyfer y cerflun.

Yn eu plith, mae'r cantorion Shirley Bassey, Cerys Matthews a Rebecca Evans, yr actores Sian Phillips, a'r gwleidyddion Leanne Wood a Kirsty Williams

Dywedodd cyfarwyddwr y rhwydwaith, Catherine Fookes: "Mae ein 100 o fenwyod wedi gwneud cyfraniad pwysig i wleidyddiaeth, iaith, diwylliant a diwydiant yng Nghymru."

Cafodd digwyddiad ei gynnal yn y Senedd ym Mae Caerdydd ddydd Mawrth i gyhoeddi'r rhestr, dan y teitl, 100 Mlynedd, 100 Menyw: Dathliad o 100 o Fenywod Cymreig.