Darganfod Llwybrau Cymru: Tudweiliog
- Cyhoeddwyd
Eryl Crump sy'n ein tywys o gwmpas Tudweiliog yr wythnos yma
Ble yw eich hoff le chi i fynd am dro?
Mae Cymru Fyw ar grwydr i ddarganfod rhai o lwybrau mwyaf diddorol y wlad. Mae ein taith yn cychwyn gydag awgrym Eryl Crump ar arfordir Pen-Llŷn.
Dyma lwybr pedair milltir sy'n llawn hanes a golygfeydd arfordirol yn ardal Tudweiliog. Ar y ffordd cewch ddarganfod bywyd gwyllt trawiadol a dysgu am hanes annisgwyl smyglwyr Gogledd Cymru...
Cewch weld golygfeydd godidog ar y daith
Y daith
Mae'r llwybr yma yn addas i'r mwyafrif o gerddwyr. Er mwyn gweld mwy o fanylion am y tirwedd ewch i wefan Llwybr Arfordirol Cymru, dolen allanol.
Dechreuwch ym Mhorth Colmon gan gerdded ar hyd traeth tywodlyd Penllech. Yna mae ddau draeth arall ar y ffordd; Porth Gwylan a Phorth Ychain.
Gadewch ddigon o amser i allu stopio ac edmygu'r golygfeydd.
Bws Arfordir Llŷn
Ar ôl croesi ucheldir Porth Llydan a Porth Ysgaden mae'r llwybr yn amlwg yr holl ffordd i Borth Tywyn.
Os nad ydych chi eisiau cerdded yn ôl mae modd hwyluso'r daith gan ddefnyddio gwasanaeth Bws Arfordir Llŷn, dolen allanol. Yn wahanol i fysiau arferol, sy'n dilyn amserlen, y cwsmer sy'n dewis yr amser.
Mae Porth Ysgaden yn enwedig yn lle hudolus, ac yn boblogaidd heddiw gyda physgotwyr a deifwyr. Ond yn yr hen ddyddiau roedd yr un mor boblogaidd gyda smyglwyr.
Yr hanes
Traeth Porth Ysgaden
Yn 1789, cafodd pedwar dyn eu dal ar draeth Porth Ychain am smyglo halen. Carcharwyd y pedwar yng Nghaernarfon.
Ymhen dwy flynedd roedd un ohonynt, William Williams, wedi colli gymaint o bwysau, roedd o'n gallu dianc rhwng bariau'r gell.
Llwyddodd i gyrraedd ei gartref lle bu'n cuddio. Pan distawodd y perygl, hwyliodd i Lerpwl gan wisgo dillad merch, ac ymfudodd i ddiogelwch America.
Ym mis Chwefror 1900 dinistriodd storm long oedd yn teithio o Ddulyn i Gaernarfon a chwythu'r tri morwr oedd yn hwylio'r cwch i draeth Porth Ysgaden. Ni chyrhaeddodd y morwyr dir sych am saith awr.
Yn y diwedd fe'u cludwyd yn ddiogel ar draws y creigiau gan Evan Williams o Borth Gwylan, ac fe gafodd ganmoliaeth am ei ddewrder a'i ymdrech.
Y bywyd gwyllt
Ar y ffordd mae modd gweld pob math o fywyd natur trawiadol.
Ond wrth gerdded llwybrau arfordirol Llŷn, cadwch lygaid am bodiau o ddolffiniaid yn arbennig. Os ydych yn lwcus, yr adeg yma o'r flwyddyn mae grwpiau o ddolffiniaid yn dod at ei gilydd mewn niferoedd mawr. Dros y blynyddoedd mae pobl wedi gweld podiau o ddwy fil o ddolffiniaid ar lannau Cymru.
Mae dros 5,000 o forloi yn byw ar ein glannau, a rhan helaeth ohonyn nhw wedi'u lleoli ym Mhen-Llŷn. Mae traethau fel Porth Ychain yn berffaith iddyn nhw dorheulo a chael seibiant o nofio.
Felly, y tro nesaf rydych chi'n ymweld â Phen-Llŷn beth am stopio ym Mhorth Colmon a cherdded draw i Borth Tywyn?
Hoffech chi awgrymu taith gerdded i ddarllenwyr Cymru Fyw? Rhowch wybod i ni drwy gysylltu ar e-bost: cymrufyw@bbc.co.uk