Gwrthod talu dirwy uniaith Saesneg am barcio ar Ynys Môn

Cafodd y ddirwy ei rhoi gan gwmni SIP Parking wedi i'r ddynes barcio ger Traeth Lligwy ar Ynys Môn

Mae cwmni parcio preifat o Loegr wedi colli achos sifil yn erbyn dynes o Wynedd oedd wedi gwrthod talu dirwy uniaith Saesneg.

Roedd cwmni Simple Intelligent Parking Ltd wedi dwyn achos yn erbyn Elysteg Llwyd Thomas o Ddyffryn Nantlle am iddi beidio talu £160 o ddirwy parcio.

Ond dywedodd barnwr bod y cwmni parcio ar fai, a hynny am nad oedden nhw wedi darparu arwyddion dwyieithog.

Dywedodd y cwmni wrth Newyddion S4C eu bod nhw'n siomedig gyda'r dyfarniad, a'u bod nhw'n bwriadu apelio yn erbyn y penderfyniad.

Cynyddu'r ddirwy

Fis Awst, 2021, mewn maes parcio ger Traeth Lligwy, Ynys Môn fe barciodd Ms Thomas ei char dros yr amser a dalwyd amdano, ac fe gafodd ddirwy drwy'r post o £60.

Mae'r maes parcio ger Moelfre yn eiddo i gwmni SIP Ltd ym Manceinion.

Yno, mae yna gamerâu sy'n adnabod rhif ceir wrth iddyn nhw yrru mewn, ac sy'n cofnodi'r wybodaeth i roi dirwy os nad oes taliad yn cael ei wneud mewn pryd.

Fe anfonodd Ms Thomas ateb yn syth at y cwmni i ddweud y byddai'n barod i dalu unwaith y byddai'r cwmni yn anfon pob gohebiaeth yn ddwyieithog, gan gynnwys copi o'r ddirwy.

Y llythyr gafodd Ms Thomas gan SIP Parking yn dweud eu bod am barhau i fynd ar ôl yr achos

Cafodd ei chais ei anwybyddu, a chafodd wybod bod y gosb wedi cynyddu i £100 ac yna i £160.

Ddydd Mercher fe wnaeth Ms Thomas ymddangos yn y llys yng Nghaernarfon mewn achos sifil. Roedd ei thad Eifion Lloyd Jones yn ei chynrychioli.

• Taflu achos ymgyrchydd iaith dros ddirwy Saesneg o'r llys

• Beirniadu cwmni 'haerllug' am ddirwy barcio uniaith Saesneg

Doedd Ms Thomas ddim am wneud sylw pellach ar y mater yn dilyn yr achos.

Ond yn ôl ei thad Eifion Lloyd Jones, o Brion ger Dinbych, fe gymerodd hi fisoedd i gwmni SIP Ltd gydnabod mai cais am lythyr dwyieithog oedd y rheswm dros y gwrthod talu.

Cafodd y teulu hefyd wybod gan y cwmni nad oedd gorfodaeth gyfreithiol arnyn nhw i wneud dim yn y Gymraeg.

Rhybudd barnwrol

Fe benderfynodd y barnwr Merfyn Jones-Evans o blaid y diffynnydd gan wrthod cais y cwmni parcio, a chyhoeddi rhybudd barnwrol y dylai pob arwydd mewn meysydd parcio yng Nghymru fod yn ddwyieithog.

Gan gyfeirio at y Ddeddf Diogelu Rhyddid 2012, nododd dyfarniad y barnwr nad yw hysbysiadau Cymraeg yn unig, neu Saesneg yn unig, yng Nghymru yn "hysbysiadau digonol".

Felly i gydymffurfio ag atodlen 4 y Ddeddf rhaid, medd y dyfarniad, i "hysbysiadau fod yn ddwyieithog yn Gymraeg a Saesneg".

Mae dogfennau swyddogol y llys yn cofnodi fod y barnwr rhanbarth "yn argyhoeddedig, wedi cloriannu'r hyn sy'n debygol, bod y Diffynnydd wedi apelio yn erbyn yr hysbysiad cyntaf mewn pryd ac nad oedd yr Hawlydd wedi ymateb i'r apêl hwnnw".

Dywedodd Eifion Lloyd Jones ei fod yn teimlo fod y dyfarniad yn gosod "cynsail" newydd

Roedd hynny felly "wedi amddifadu'r Diffynnydd o'i hawl i apêl pellach i lAS, a chan hynny bu i'r Hawlydd weithredu yn groes i delerau ac amodau уr Hawlydd ei hun".

Wedi'r achos, fe ddywedodd Eifion Lloyd Jones: "Rwy'n credu fod hwn yn gosod cynsail, nid yn unig am feysydd parcio preifat, ond materion eraill yng Nghymru."

Yn ôl Mr Jones roedd y barnwr Merfyn Jones-Evans wedi datgan fod ei ddyfarniad yn dibynnu ar y cwestiwn: 'Ydi rhybuddion uniaith Saesneg yn ddigonol ac felly'n dderbyniol mewn unrhyw faes parcio cyhoeddus yng Nghymru?'

"A'i farn o oedd nad yw'r Saesneg yn unig yn ddigonol," meddai.

'Dim cynsail'

Ond yn ôl Dylan Rhys Jones, Pennaeth Ysgol y Gyfraith ym Mhrifysgol Glyndŵr, Wrecsam, "does 'na ddim cynsail o gwbl" wedi cael ei osod gyda'r dyfarniad.

"Mae 'na ychydig bach o ryw gymnasteg gyfreithiol wedi cael ei wneud gan y barnwr yma," meddai.

"Mi all 'na achos arall gael ei glywed wythnos nesa', a phenderfyniad i'r gwrthwyneb yn cael ei wneud.

"Be' fyswn i'n deud ydy, os ydy pobl yn parhau i roi sialens i ddirwyon sydd yn cael eu rhoi yn uniaith Saesneg fel hyn, a bod cwmnïau yn sylweddoli bod hi'n rhatach iddyn nhw mewn ffordd i roi dogfennaeth yn Gymraeg yn hytrach na mynd i'r llys pob achos, fel yn yr achos yma, yna mae'n mynd i fod yn rhatach iddyn nhw roi dogfennau yn Gymraeg.

Arwydd uniaith Saesneg oedd un o'r pethau a gododd y barnwr yn ei ddyfarniad

"Ac mae'n gwneud mwy o synnwyr felly iddyn nhw wneud hynny yn economaidd.

"Felly mae yna resymeg tu ôl i godi sialens, ond does 'na ddim cynsail cyfreithiol i'r achos yma."

Mewn ymateb dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru eu bod nhw'n "canolbwyntio ar weithredu mewn ffordd ystyrlon ac ymarferol i hyrwyddo'r Gymraeg, a sicrhau bod pobl yn gallu defnyddio'r iaith yn eu bywyd bob dydd".

"Rydyn ni'n argymell y dylai Cod Ymarfer Parcio drafft Llywodraeth y DU gynnwys canllawiau ynghylch defnyddio'r Gymraeg mewn meysydd parcio preifat," meddai.

"Byddai hyn yn gwneud yn siŵr bod y Gymraeg yn cael ei defnyddio'n ehangach yn y maes, ac yn osgoi ar yr un pryd ganlyniadau anfwriadol deddfu, gan gynnwys yr anawsterau tebygol wrth weithredu deddfwriaeth barcio."

Cwmni'n bwriadu apelio

Ychwanegodd Efa Gruffudd Jones, Comisiynydd y Gymraeg, y byddan nhw'n cyfrannu at ymgynghoriad gan Lywodraeth y DU ar weithrediadau cwmnïau meysydd parcio preifat.

"Fel rhan o'n gwaith hybu a hwyluso mae fy swyddogion mewn cyswllt uniongyrchol gyda nifer o gwmnïau parcio, ac yn eu hannog i ystyried y Gymraeg ymhob elfen o'u gwaith," meddai.

"Mae nifer eisoes wedi ac yn addasu eu peiriannau, gwefannau ac apiau i gynnwys y Gymraeg."

Mae Eifion Lloyd Jones, sy'n aelod o fwrdd Dyfodol i'r Iaith, wedi bod yn herio awdurdodau lleol a chwmnïau preifat i weithredu'n ddwyieithog ers 40 mlynedd mewn meysydd parcio yn Yr Wyddgrug, Rhuthun, Dinbych a Llandudno.

Dywedodd ei fod wedi'i "synnu a'i siomi" gan ymateb Llywodraeth Cymru.

Mae gan y maes parcio camerâu sy'n adnabod rhif ceir wrth iddyn nhw yrru mewn

"Mae'n fy rhyfeddu fod Gweinidog y Gymraeg yn Senedd Cymru yn gofyn i Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol sicrhau fod y Gymraeg yn cael ei defnyddio," meddai.

"Onid Gweinidog y Gymraeg yn Senedd Cymru ddyle fod yn sicrhau fod yna ddeddf dros hawliau'r Gymraeg?"

Dywedodd mai ei obaith yw y byddai rhybudd y barnwr yn arwain at weld diwedd cosbi Cymry am fynnu gohebiaeth Gymraeg, ond mae'n "rhagweld y bydd y brwydro'n parhau am gyfnod eto".

Mewn datganiad dywedodd cwmni SIP Ltd wrth Newyddion S4C eu bod yn siomedig â dyfarniad y llys.

"Rydym yn aros am y dyfarniad ysgrifenedig fel y gallwn gymryd y camau priodol," meddai.

"Fodd bynnag, rydym yn rhagweld y byddwn yn apelio yn erbyn y penderfyniad gan ei fod yn anghywir yn ôl y gyfraith."