Bywyd 'heriol ond hudolus' ar Ynys Enlli

Mae geirfa ar ddiwedd yr erthygl i bobl sy'n dysgu Cymraeg.

Emyr, Mari a Lleucu

Profiad bywyd

Mae Mari Huws ac Emyr Owen yn gweithio fel wardeiniaid ar Ynys Enlli, ynys fach oddi ar arfordir Pen Llŷn.

Maen nhw wedi bod yno ers pum mlynedd ac yn mwynhau byw yng nghanol harddwch byd natur yr ynys.

“Mae’r blynyddoedd yn gwibio heibio," meddai Mari. "Mae pob prosiect yn cymryd hirach na ti’n ei feddwl!

“O’n i’n meddwl mai profiad bywyd fyddai o, dim bywyd ni! Rydyn ni’n hapus iawn ar y funud; pwy a ŵyr faint yn hirach fyddwn ni yma.”

Dim ond Mari, Emyr a Lleucu sydd yn byw llawn amser ar yr ynys... ond mae ganddyn nhw gwmni bob amser!

Mae bywyd yn sicr wedi newid i’r cwpl dros y bum mlynedd ddiwethaf. Mae eu merch, Lleucu, bron yn flwydd a hanner, felly dim ond bywyd ar Ynys Enlli mae hi’n ei adnabod.

“Maen nhw’n dweud mai dwy flynedd cyntaf ein bywydau ni ydi’r blynyddoedd sydd yn dylanwadu fwyaf; er mae’n siŵr fydd hi ddim yn cofio llawer o hyn, fydd o yn ei natur hi.

“Mae o’n fraint; dim llawer o bobl sydd wedi magu ar Enlli.”

Mari a Lleucu yn brysur yn adeiladu

Heriau

Swydd Mari ac Emyr yw cynnal a chadw adeiladau’r ynys a rhoi croeso i ymwelwyr. Mae’n waith caled, corfforol, sydd yn cael ei wneud yn anoddach gan eu bod yn byw ar ynys ynghanol y môr, meddai Mari wrth Aled Hughes ar BBC Radio Cymru.

“Mae yna lawer o heriau efo prosiectau mawr. Mae unrhyw waith adeiladu yn cymryd gymaint o waith paratoi, ac wedyn mae o i gyd yn nwylo y tywydd yn y diwedd.

“Mae'r flwyddyn waith yn fyr. Ti ddim eisiau trefnu dim byd cyn mis Ebrill ac ar ôl diwedd Medi; dim ond hanner y flwyddyn sydd gen ti i wneud gwaith sylweddol ar yr adeiladau. Mae yna lot o logistics.”

Mae yna fywyd natur anhygoel ar yr ynys

Er hynny, mae’r teulu yn mwynhau eu hamser hudolus ar Enlli, gyda Mari yn cymharu’r cyfnod fel stori tylwyth teg, lle mae bywyd ar y tir mawr yn mynd ar gyflymder gwahanol i fywyd yr ynys:

“Wrth gwrs mae ‘na heriau, ond pan ti’n edrych yn ôl, mae o i gyd fel breuddwyd. Pan fyddwn ni’n gadael - fydd rhaid i ni adael rhyw ddydd – bydd bywydau pawb arall wedi symud ymlaen gymaint."

Mae'r teulu yn tyfu llawer o'u llysiau eu hunain

Ynys yr 20,000 o sêr

Mae Ynys Enlli yn cael ei hadnabod fel ynys yr 20,000 o seintiau, ac yn lle sydd yn denu ymwelwyr a phererinion.

Yn 2023, cafodd Ynys Enlli statws Noddfa Awyr Dywyll Ryngwladol; y lle cyntaf yn Ewrop i gael y teitl, ac un o dim ond 17 safle drwy’r byd.

“Mae o'n rhywbeth i ni fod yn falch ohono. Mae o wedi dod â lot o sylw i’r ynys," meddai Mari.

Mae miloedd o sêr i'w gweld yn glir yn yr awyr uwch Ynys Enlli

“Mae nifer o bobl yn cyrraedd Enlli, a dwi’n teimlo fod nifer o bobl wedi dod ar ryw fath o bererindod.

“Dwi’n atgoffa fy hun pa mor arbennig ydi o i bobl fod yn cyrraedd yma; mae o’n golygu lot i lot o bobl.

“Os ti’n aros noson yma, ti’n gweld yr un sêr byddai'r mynaich wedi gweld, 1,000 o flynyddoedd yn ôl. Mae o'n clymu’r gorffennol â’r presennol. Mae o’n fraint.”

Mari ar ben y byd ar Enlli

Geirfa

heriol / challenging

hudolus / magical

wardeiniaid / wardens

arfordir / coast

harddwch / beauty

gwibio / to speed

profiad / experience

pwy a ŵyr / who knows

adnabod / to recognise

dylanwadu / to influence

braint / privilege

magu / to rear

cynnal a chadw / maintenance

ymwelwyr / visitors

corfforol / physical

anoddach / more difficult

heriau / challenges

paratoi / preparation

trefnu / to organise

sylweddol / substantial

cymharu / to compare

tylwyth teg / fairies

cyflymder / speed

breuddwyd / a dream

seintiau / saints

denu / to attract

pererinion / pilgrims

sylw / attention

pererindod / pilgrimage

statws Noddfa Awyr Dywyll Ryngwladol / International Dark Sky Sanctuary status

atgoffa / to remind

mynaich / monks

clymu / bind

gorffennol / past

presennol / present