Merch a fagwyd yn y Dwyrain Canol yn ennill Ysgoloriaeth Defi Fet

Merch a gafodd ei magu yn y Dwyrain Canol yw enillydd cyntaf ysgoloriaeth newydd i fyfyrwyr cwrs milfeddygaeth drwy gyfrwng y Gymraeg.

Mae Elan Haf Henderson yn derbyn Ysgoloriaeth Defi Fet sydd werth £2,500 i astudio yn Ysgol Gwyddor Filfeddygol gyntaf Cymru ym Mhrifysgol Aberystwyth.

Sefydlwyd yr ysgoloriaeth gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol a Phrifysgol Aberystwyth er cof am filfeddyg uchel ei barch o ardal Llandysul, y diweddar DGE Davies. Roedd yn cael ei adnabod yn lleol fel Defi Fet.

Dywedodd Elaine Davies, rhoddwr i'r ysgoloriaeth a merch y diweddar DGE Davies: "Ry'n ni yn gwybod bod y sector amaethyddol yn asgwrn cefn i’r Gymraeg felly mae mor bwysig bo' ni'n gallu cynhyrchu siaradwyr Cymraeg eraill i wasanaethu y diwydiant amaeth."

'Dod nôl at fy ngwreiddiau Cymraeg'

Fel rhan o’r ysgoloriaeth newydd, bydd Elan yn gwneud dros hanner ei chyfnod o brofiad gwaith ar fferm a phrofiad clinigol drwy gyfrwng y Gymraeg.

Bydd hefyd yn manteisio’n llawn ar y ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg ar y cwrs.

Er i Elan dreulio'r blynyddoedd diwethaf yn Llandwrog, cafodd ei magu yn y Dwyrain Canol ar ôl i’w rhieni symud pan oedd hi’n chwe blwydd oed.

Cafodd gyfnodau yn Abu Dhabi, Bahrain a Kuwait.

Eglurodd ar BBC Radio Cymru: "Dwi heb dyfu i fyny yng Nghymru, tyfais i fyny yn y Dwyrain Canol cyn dod nôl wedyn i 'neud TGAU a Lefel A yma.

"A penderfynu bo' fi isio dod nôl at fy ngwreiddiau Cymraeg a derbyn wedyn addysg prifysgol milfeddygaeth drwy Gymraeg yn Aberystwyth gan fy mod heb gael yr addysg yna fel plentyn.

"Diolch i Mam i ddechra' am 'neud yn siŵr 'mod i'n cadw fy Nghymraeg.

"Mae just yn rhywbeth sy'n agos iawn at fy nghalon a dwi'n gwerthfawrogi bob cyfle i mi gal 'neud hyn.

Ychwanegodd: “Dwi'n edrych ymlaen i weithio yn y gymuned fel milfeddyg trwy gyfrwng y Gymraeg yn y dyfodol.

"Mi fydd o'n her. Mae safon y Gymraeg yn y gradd yn uwch na'r safon dwi 'di arfer efo ond dwi'n mwynhau yr her yn sicr."

'Milfeddygon sy'n siarad Cymraeg yn bwysig'

Mae Elaine Davies, merch y diweddar DGE Davies yn falch o allu cefnogi'r ysgoloriaeth er mwyn meithrin cenhedlaeth newydd o filfeddygon cyfrwng Cymraeg.

Dywedodd: "Pan glywes i am sefydlu yr ysgol filfeddygol yn Aberystwyth, meddylies i bydde Dadi wedi bod wrth ei fodd â hynna achos oedd e wedi sôn ar hyd y blynyddoedd gymaint o drueni oedd e nad oedd darpariaeth ar gyfer milfeddygon cyfrwng Cymraeg yng Nghymru.

"Fe fu'n rhaid i nhad fynd yn fachgen ifanc 18 oed o Landysul i Lundain i astudio."

Yn ôl Ms Davies, roedd perthynas Defi Fet â ffermwyr yr ardal cyn bwysiced â'i ofal o'r anifeliaid ac felly mae milfeddygon sy'n siarad Cymraeg yn hanfodol.

• Sefydlu Ysgol Milfeddygaeth gyntaf Cymru yn Aberystwyth

Mae hi hefyd yn cofio "stori chwedlonol" yn ei theulu am ei thad yn mynd i helpu buwch i eni llo cyn mynd â'i mam i'r ysbyty ar gyfer ei geni hi:

"Oedd Mam wedi cyrraedd yr unfed awr ar ddeg o ran fy ngeni fi a Dad yn dweud, 'Ie wna i fynd â ti i'r ysbyty yn Gaerfyrddin ac ar y ffordd derbyn y wybodaeth bod rhaid mynd i weld buwch, un oedd methu dod â llo oedd honno hefyd yn ardal anghysbell Brechfa.

"Roedd stori fowr ynglŷn â'r eira a mynd yn sownd ond fe gyrhaeddon nhw yn Gaerfyrddin a fe gyrhaeddais i yn saff!"