Taisbeanadh dà-chànanach de stuthan à eachdraidh nan Gàidheal

'S e feadan Iain Doill MhicAoidh am fear as sine air a bheil fios an Alba

Tha am feadan as sine a th' ann, spàin adhairc, agus leug criostail am measg 15 nithean à dualchas nan Gàidheal tha gan taisbeanadh air-loidhne gu dà-chànanach aig Taighean-tasgaidh Nàiseanta na h-Alba.

'S ann a-mach à pròiseact rannsachaidh "Tha sgeul ri innse" a dh'èirich an taisbeanadh, fon deach na th' air a chlàradh mu nithean a th' air an tasgadh a leasachadh airson an ceangal nas dlùithe ris na daoine, na h-àitichean, agus a' chànan às an tàinig iad.

Airson na nithean a thuigsinn nas fheàrr, chaidh bùithdean-obrach a chumail san Eilean Sgitheanach agus ann an Leòdhas airson fiosrachadh fhaighinn bho Ghàidheil.

Tha Leabhar na Fòn à Nis ainmeil an Leòdhas airson far-ainmean dhaoine a chur ann ach an gabhadh an aithneachadh bho chèile ged a bhiodh an aon ainm orra

Chaidh am pròiseact a mhaoineachadh le Bòrd na Gàidhlig, agus e na cho-iomairt eadar Taighean-tasgaidh Nàiseanta na h-Alba agus Sabhal Mòr Ostaig, a thuilleadh air buidhnean sa choimhearsnachd leithid Comunn Eachdraidh Nis agus Urras Oighreachd Ghabhsainn.

Tha na 15 pìosan a' riochdachadh linntean eadar na Meadhan-aoisean agus an là an-diugh.

Nam measg tha feadan Iain Doill MhicAoidh - am fear as sine air a bheil eòlas.

Bhuineadh e don Phìobaire Dall, a bha beò eadar c. 1656 agus c. 1754, 's a bha aithnichte airson grinneas agus iom-fhillteachd a chuid pìobaireachd.

Bha Iain Dall am measg an Aos Dàna, buidheann sàr-fhoghlaimte a bh' air mullach saoghal na h-ealain 's na tuigse dha na Gàidheil.

Chaidh an spàin adhairc seo a chruinneachadh le bean MhicLeòid Dhùn Bheagain, Hanna von Ettingshausen, anns an 19mh Linn

Bhuineadh spàin adhairc sa chruinneachadh do thè Hanna von Ettingshausen, a bha pòsta aig MacLeòid Dhùn Bheagain san 19mh Linn.

Fhad 's a bha i a' fuireach san Eilean Sgitheanach mhaoinich i 's stiùir i gu pearsanta na h-uimhir de phròiseactan cladhaich arc-eòlasach.

Tha iomradh air Leug MhicIllEathain ann an grunn làmh-sgrìobhainnean

Chan eil mòran de na stuthan air an ainm Gàidhlig a ghlèidheadh, ach tha Leug MhicIllEathain.

'S e a th' ann ach criostal-creige air a shuidheachadh ann am bann airgid, 's bha e air a chleachdadh mar chlach-sheunta le Clann IllEathain Mhuile sna meadhan-aoisean.

Tha dùil gun robh e roimhe sin na phàirt de rudeigin eile, 's dòcha taisealan.

Chaidh am Bìoball seo - fear de na ciad dreachan a bha clò-bhuailte sa Ghàidhlig, a ghiùlain le saighdear aig Cùil Lodair

Tha Bìoballan Gàidhlig gu math aithnichte, ach tha am fear a tha sa chruinneachadh seo caran sònraichte.

'S e fear de na ciad dreachan a th' ann a chaidh fhoillseachadh sa Ghàidhlig ann an 1690 le Raibeart Kirk, a bha na mhinistear ann an Siorrachd Pheairt, agus chaidh a ghiùlain le saighdear, nach eil ainmichte, aig Blàr Chùil Lodair.

Chaidh an gairm rabhaidh seo a leughadh sa Ghàidhlig fhad 's a bha croitearan a' feuchainn ri tac Aiginis ann an Leòdhas a ghabhail thairis ann an 1888

Tha cuideachd botal glainne le ceangal ri call na h-Iolaire, Leabhar na Fòn à sgìre Nis sa bheil far-ainmean dhaoine ach an gabh an aithneachadh nas fhasa, agus gairm rabhaidh sa Ghàidhlig a chaidh a leughadh ri croitearan ann an Leòdhas a bha a' feuchainn ri fearann a ghabhail thairis ann an Aiginis ann an 1888.

Gheibhear air taisbeanadh "Tha sgeul ri innse" fhaicinn air làrach-lìn Thaighean-tasgaidh Nàiseanta na h-Alba.