Adolygiad dosrannu arian yn 'annheg' ar ffermwyr Cymru

Mae cynrychiolwyr amaeth yng Nghymru yn dweud bod angen rhannu arian yn deg i holl wledydd y DU wedi adolygiad o'r gefnogaeth i ffermwyr.

O ganlyniad i adolygiad annibynnol i'r diwydiant, bydd Llywodraeth San Steffan yn rhoi £5.2m yn ychwanegol i ffermwyr Cymru ar gyfer y cyfnod hyd at 2022.

Ond wrth ymweld â'r Alban ddydd Gwener, fe gyhoeddodd Prif Weinidog y DU, Boris Johnson bod ffermwyr yno'n derbyn £51.4m dan yr un telerau, yn ogystal â thaliad ychwanegol o £160m.

Mae Ysgrifennydd Cymru, Alun Cairns wedi croesawu'r arian newydd, ond mae undebau amaeth yn dweud bod rhoi cymaint yn fwy o arian i'r Alban yn "annheg iawn ar ffermwyr Cymru".

Fe wnaeth Boris Johnson ei gyhoeddiad ar ymweliad â'r Alban ddydd Gwener

Edrychodd adolygiad dan arweiniad yr Arglwydd Bew i'r ffactorau ynghlwm â dosbarthu taliadau Polisi Amaeth Cyffredin (CAP) yr Undeb Ewropeaidd ar draws gwledydd y DU.

Roedd y pot ariannol dan sylw yn ymwneud â sicrhau cefnogaeth ariannol fwy cyfartal ymhlith aelodau'r UE.

Dywedodd Llywodraeth y DU y bydd yn "creu fformiwla sydd wedi ei deilwra'n fwy priodol" ac y byddai'r diwydiant yn barod am "ddyfodol llewyrchus" wedi Brexit.

Bydd rhagor o arian yn achos ffermio ardaloedd mwy heriol, fel yr ucheldiroedd, oedd yn arfer cael llai o arian CAP yr hectar na'r cyfartaledd.

'Llunio ein polisïau ein hunain'

"Mae casgliadau'r adolygiad yma yn adeiladu ar ymroddiad Llywodraeth y DU i ddelifro ar ran ffermwyr Cymru," meddai Mr Cairns.

"Rwy'n falch iawn o gadarnhau y byddwn yn derbyn argymhellion ariannol yr adolygiad, a bydd ffermwyr Cymru'n derbyn dros £5m mewn arian newydd dros y ddwy flynedd nesaf.

"Mae hwn yn esiampl glir o sut bydd gadael yr UE yn rhoi cyfle i ni lunio ein polisïau ein hunain sy'n well ar gyfer y bobl rydyn ni'n eu gwasanaethu."

Dywedodd Glyn Roberts bod y system ariannu yn "annheg iawn ar ffermwyr Cymru"

Dywedodd llywydd Undeb Amaethwyr Cymru, Glyn Roberts bod yr undeb "wedi croesawu'r penderfyniad i gynnal adolygiad dosbarthu [arian] ar sail ffactorau amgylcheddol, amaethyddol, cymdeithasol ac economaidd".

Ond ychwanegodd bod yr undeb "wedi dadlau ers sbel bod angen dosrannu arian yn deg" ac y gallai "rhoi £160m ychwanegol i'r Alban ystumio'r farchnad ar raddfa ddigynsail ac mae'n annheg iawn ar ffermwyr Cymru".

"O ganlyniad, mae'r newid yma o ran nawdd, sy'n lleihau taliadau Cymru ar gyfartaledd, yn debygol o waethygu'r gwahaniaethau rhwng busnesau fferm yn y gwahanol wledydd, sy'n gorfod cystadlu yn yr un farchnad," meddai.

'Diffyg cydbwysedd'

Er eu bod wedi croesawu'r cyhoeddiad, dywedodd undeb NFU Cymru y gallai'r ffaith fod Yr Alban yn derbyn cymaint yn fwy "greu diffyg cydbwysedd" yn y farchnad.

"Ar amser ble mae ansicrwydd digynsail yn wynebu ffermio yng Nghymru, mae'r newyddion y bydd y cyllid yn cael ei ddiogelu, am y tro, i'w groesawu," meddai'r llywydd John Davies.

"Ar ôl y refferendwm fe wnaeth NFU Cymru osod nifer o egwyddorion allweddol ar gyfer polisi ffermio ar ôl Brexit, ac un o'r rheiny oedd bod ffermio yng Nghymru'n parhau'n gystadleuol gyda gweddill y DU, yr UE a gweddill y byd.

"Mae'r cyhoeddiad heddiw, fydd yn gweld amaeth Yr Alban yn derbyn swm sylweddol o arian ychwanegol, â'r potensial i greu diffyg cydbwysedd o fewn marchnad y DU."