Pryderon am ddyfodol canolfannau addysg awyr agored

Mae canolfan Rhosygwaliau ger Y Bala yn cynnig amrywiol weithgareddau i blant

Dywed cynrychiolwyr canolfannau preswyl addysg awyr agored na fyddant yn goroesi oni bai bod hawl ganddynt agor yn fuan.

Cyn y pandemig, roedd gan Gymru 44 canolfan a oedd yn cynnig arosiadau preswyl i blant ond bellach mae o leiaf bump ohonyn nhw wedi cau.

Mae'r rhan fwyaf o incwm y canolfannau yn dod, fel arfer, gan dripiau preswyl ysgolion - y mwyafrif yn dripiau o Loegr.

Yn ddiweddar fe wnaeth canolfannau ar draws Cymru ysgrifennu at y Prif Weinidog yn gofyn am gyllid penodol i'r sector a dyddiad i ailagor.

Dywed Llywodraeth Cymru mai y prif fwriad yw amddiffyn y cyhoedd ac atal yr haint rhag lledaenu a'u bod wedi cefnogi busnesau gydol y pandemig.

• Cynnydd mewn galw am hyfforddiant dysgu awyr agored

• 'Cannoedd o swyddi awyr agored yn y fantol'

Wythnos diwethaf fe wnaeth UK Outdoor, y corff sy'n cynrychioli y diwydiant addysg awyr agored, ysgrifennu at Brif Weinidog y DU, Boris Johnson, yn gofyn iddo sicrhau bod addysg awyr agored yn rhan o gynlluniau'r llywodraeth i ailagor addysg - ac yn gofyn i ymweliadau dydd a phreswyl gael eu caniatáu fel bod modd iddynt weithredu yn nhymor yr haf.

Dywed UK Outdoors eu bod yn disgwyl i Adran Addysg Llywodraeth y DU ddod i benderfyniad yn fuan.

Ond hyd yn oed os ddaw sêl bendith, dywed cynrychiolwyr y diwydiant yng Nghymru bod angen i Lywodraeth Cymru gytuno.

'Colli 95% o'n hincwm'

Cafodd y Ganolfan Fynydda Gristnogol yn Llanbedr yng Ngwynedd ei hagor yn 1966. Mae'n ganolfan addysg awyr agored ac mae yna bryderon y gallai gau o fewn misoedd os nad yw'r sefyllfa yn newid.

Fe all Canolfan Fynydda Gristnogol Llanbedr gau ymhen misoedd os nad yw'r sefylla yn newid

Dywed y cyfarwyddwr Mark Downey: "Yn ystod y llynedd ry'n wedi colli bron i 95% o'n hincwm. Ry'n wedi cael cymorth ariannol ond mae'n harian yn debygol o ddod i ben ddiwedd Mai eleni.

"Heb gymorth ariannol sylweddol neu'r gallu i gynnal cyrsiau preswyl i grwpiau eto fydd yna ddim dewis ond cau.

"Ry'n am i Lywodraeth Cymru gydnabod y gallwn agor yn ddiogel a chaniatáu i grwpiau o Loegr ddod i aros yma yn unol â chyfyngiadau Covid.

"'Dan ni'n credu bod y risg yn isel i'r gymuned ac i'n staff - ac os yw Llywodraeth Cymru yn cydnabod hynny a bod Adran Addysg San Steffan yn cymeradwyo bydd modd i ni weithio eto."

Dywed y rhai sy'n rhedeg canolfannau addysg awyr agored yng Nghymru bod y diwydiant yn werth £40m i'r economi ac yn cyflogi dros 1,700 o bobl.

Gorfod symud allan o'r cartref

Mae Ed Jones yn rhedeg Canolfan Addysg Agored Rhosygwaliau ger Y Bala.

Daw 98% o incwm Canolfan Addysg Awyr Agored Rhosygwaliau gan gyrsiau preswyl i blant ysgol

"Flwyddyn yn ôl roeddwn wedi meddwl y buaswn yn cael agor ym Medi 2020 ar yr hwyraf ond bellach 'dan ni wedi colli ein holl incwm i bob pwrpas - mae 98% o'n hincwm yn dod gan grwpiau ysgol - mae'n hynod o anodd."

Yn ystod y llynedd roedd hi'n bosib i ganolfan Rhosygwaliau gael ychydig o incwm drwy osod rhai o'r adeiladau ar gyfer gwyliau.

"Fe gawson ni deuluoedd yn aros mewn canolfan 60 gwely - fe wnaethon nhw fwynhau ac roedd digon o le iddynt redeg o gwmpas."

"Mae cadw staff yn bwysig," medd Ed Jones sy'n rhedeg Canolfan Addysg Agored Rhosygwaliau ger Y Bala

Mae Mr Jones yn cyflogi chwech aelod o staff sydd yn hyfforddi am chwe mlynedd. Dywed y bydd yn rhaid iddo symud allan o'i gartref os yw am barhau i'w cyflogi.

"Dwi wir yn mynd i symud allan o'r tŷ i'r camper van am yr haf fel ein bod yn gallu gosod y tŷ.

"Rhaid i ni gadw ein staff - does yna ddim dewis arall - 'dan ni ddim yn gallu hyfforddi pobl dros nos.

Dywed Gareth Davies ei fod yn credu bod canolfannau fel Arete yn Llanrug yn cael eu hanghofio

Dywed Gareth Davies sy'n rheoli gweithgareddau Canolfan Addysg Awyr Agored Arete yn Llanrug bod 95% o incwm y ganolfan yn ddibynnol ar dripiau preswyl ysgolion.

Dywed ei fod ef a rheolwyr eraill yn teimlo bod y sector "wedi cael ei hanghofio" gan nad oes cyllid penodol wedi'i roi nac unrhyw syniad o bryd y gellid ailagor.

"'Dan ni wastad wedi teimlo petai ysgolion yn ailagor y dylwn ni hefyd fod yn rhan 'r darlun.

"'Dan ni'n gwybod y gallwn ni fod mor ddiogel ag ysgolion ac mi allwn ni helpu ysgolion drwy gymryd rhai o'r disgyblion a chreu mwy o ofod iddyn nhw.

"Dan ni'n gwybod bod lles ac iechyd meddwl yn hynod bwysig... ac mi allwn helpu efo hyn.

"Ond ar hyn o bryd mae canolfannau yn cau ac mae'r genhedlaeth nesaf yn colli cyfleon ar adeg y gallwn ni fod o gymorth."

Ychwanegodd Mr Davies bod ysgolion angen cynllunio a pharatoi ar gyfer tripiau a'i bod yn bosib na fydd canolfannau yn agor tan fis Medi.

Os yw hynny'n digwydd dywed nad yw'n gweld sut y gall y sector oroesi.

Cefnogi busnesau

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae cyfyngiadau coronafeirws wedi'u cyflwyno er mwyn atal lledaeniad yr haint a diogelu bywydau.

"Ein blaenoriaeth yw cael cymaint o blant a myfyrwyr â phosib i ddychwelyd i'r ysgol. Wrth i sefyllfa iechyd cyhoeddus wella a bod modd llacio'r cyfyngiadau fe wnawn ni hynny. Ry'n am lacio'r cyfyngiadau yn ofalus yn unol â'r cyngor meddygol a gwyddonol gan asesu effaith y newidiadau wrth i'r llacio ddigwydd.

"Ry'n yn gwneud popeth posib i gefnogi busnesau yn ystod y cyfnod anodd hwn. Mae busnesau yng Nghymru wedi derbyn cefnogaeth gan ein cynllun ardrethi annomestig a'r Gronfa Cadernid Economaidd - ac y mae hyn yn ychwanegol at y cymorth sydd wedi cael ei roi gan lywodraeth y DU."

Ychwanegodd y llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru "eu bod eisoes wedi neilltuo £200m ar gyfer y flwyddyn nesaf ac y byddant yn adolygu y dewisiadau ar gyfer cefnogi busnesau ymhellach".

Ar hyn o bryd mae Adran Addysg Llywodraeth y DU yn cynghori yn erbyn "pob ymweliad addysgol yn ystod y cyfnod hwn".

"Drwy gydol y pandemig," medd llefarydd, "mae'n canllawiau ar gyfer ymweliadau dyddiol a phreswyl wedi bod yn unol â chyngor Iechyd Cyhoeddus Lloegr.

"Ry'n wedi gweithredu er mwyn amddiffyn bywydau a bywoliaethau, gan gynnwys ymestyn y cynllun ffyrlo a rhoi cefnogaeth ehangach i fusnesau i ddiogelu swyddi."