Etholiad 2021: Heriau etholaeth Brycheiniog a Sir Faesyfed
- Cyhoeddwyd
Brycheiniog a Maesyfed yw'r etholaeth ddaearyddol fwyaf yng Nghymru a Lloegr
Mae'r frwydr rhwng y Democratiaid Rhyddfrydol a'r Ceidwadwyr bob amser yn frwd yn etholaeth Brycheiniog a Sir Faesyfed, er mai Kirsty Williams sydd wedi cynrychioli'r sedd ers sefydlu'r cynulliad 1999.
Eleni, mae hi'n rhoi'r gorau i'r swydd, ac mae sicrwydd y bydd gwleidydd newydd yn cynrychioli'r ardal ym Mae Caerdydd.
Dyma hefyd yw unig sedd y Democratiaid Rhyddfrydol yng Nghymru.
Hon yw'r etholaeth ddaearyddol fwyaf yng Nghymru a Lloegr er mai dim ond 70,000 o bobl sy'n byw yma.
Etholaeth wledig
Yn gartref i'r Bannau Brycheiniog, Cronfeydd Dŵr Cwm Elan a'r Sioe Frenhinol - amaeth ac economi yw'r ffocws yma.
Yn ôl y Swyddfa Ystadegau Gwladol, mae cyfran uwch o boblogaeth Brycheiniog a Sir Faesyfed yn hunangyflogedig (19%), mwy na dwbl y ganran ledled Cymru (9%).
Hefyd, mae data yn dangos bod cyfran uchel o fusnesau bach iawn cyflogi llai na 9 o bobl (93%).
Yn ogystal, mae canran uchel yn hawlio budd-daliadau diweithdra (4%) o gymharu â chyfartaledd Cymru (6 %).
'Tyngedfennol'
Yn byw ar fferm y teulu ym Merthyr Cynog, ger Aberhonddu, mae Menna Davies yn dweud bod yr etholiad nesaf yn "dyngedfennol" i amaethwyr.
"Mae 'na ddiffyg parch ac empathi gyda ardaloedd cefn gwlad a dwi yn meddwl bydd yr etholiad nesaf yn hollbwysig.
"Amaeth, wrth gwrs, yw un o brif ddiwydiannau ardal Brycheiniog a Sir Maesyfed.
"Mae ffermwyr yn teimlo'n eithaf dig ar hyn o bryd a dwi'n meddwl bydd amaeth yn bwnc pwysig i'r etholiad nesaf.
"Bydd yr etholiad nesaf yn dyngedfennol i ardaloedd cefn gwlad Cymru."
Huw Rhys Thomas: "Angen rhoi ffocws yn ôl ar rôl ffermwyr mewn cynhyrchu bwyd"
Fe ddywedodd Huw Rhys Thomas, sy'n Ymgynghorydd Gwleidyddol i Undeb yr NFU:
"Mae'n rhaid cydnabod y rôl hollbwysig sydd gan ffermwyr mewn cynhyrchu bwyd.
"Rydym ni wedi cael tri ymgynghoriad gan y Llywodraeth Gymreig a dy nhw ddim yn cydnabod yn llawn bod ffermwyr yn gynhyrchwyr bwyd.
"Ar ôl yr etholiad, rhaid i ni edrych eto ar y broses honno a rhoi ffocws yn ôl ar rôl bwysig ffermwyr mewn cynhyrchu bwyd."
Mae Aberhonddu yn un o'r trefi mwyaf yn yr etholaeth gyda 8,200 o bobl yn byw yno
Yn frwydr rhwng y Democratiaid Rhyddfrydol a'r Ceidwadwyr fel arfer - fe gipiodd y Ceidwadwyr sedd San Steffan yn Etholiad Cyffredinol 2020.
Y Democratiaid Rhyddfrydol sy'n cynrychioli'r ardal yn y senedd.
Yn Aberhonddu, Llanfair ym Muallt, Llandrindod a Thref y Clawdd - trefi mwyaf ardal - mae'r blaenoriaethau'n amrywio.
Yn gyn-brifathro ar Ysgol Gymraeg Aberhonddu, byddai John Meurig Edwards o blaid gweld mwy yn cael ei wneud i ardaloedd gwledig.
Meddai: "Maen drist gweld faint o siopau yn Aberhonddu sydd wedi cau. Mae canol y dre wedi mynd yn eithaf tawel ac eithaf gwag.
"Mae angen rhywbeth yn sicr i fywiogi canol y dre unwaith eto a falle edrych ar y broblem barcio i helpu gyda hynny."
Owain Hill: "Mae angen rhywun sy'n mynd i helpu'r cyngor i wella pethe"
Mae Owain Hill yn rhedeg bwyty a busnes byrgyrs yn Aberhonddu.
Meddai: "Sai'n siŵr sut dwi am bleidleisio eto. Dwi'n credu bod pobl yn llawer mwy agored i wrando ar wahanol wleidyddion nawr.
"Mwy agored ar ôl popeth sydd wedi digwydd eleni gyda'r pandemig."
"Mae lot o bwyslais ar y siopau gwag yn Aberhonddu felly mae angen rhywun sy'n mynd i helpu'r cyngor i wella pethau.
"Dyma'r siawns cyntaf mewn amser hir mae rhywun newydd yn mynd i ddod mewn, ond maen ardal ffermio felly dwi ddim yn siŵr bydd hynny yn digwydd."
Mae naw ymgeisydd yn etholaeth Brycheiniog a Sir Faesyfed - Emily Durrant (Plaid Werdd), James Evans (Plaid Geidwadol Cymru), Grenville Ham (Plaid Cymru), Sam Holwill (Gwlad - Plaid Annibyniaeth Cymru), Gethin Jones (Llafur Cymru). Karen Laurie-Parry (Annibynnol), Claire Mills (Plaid Diddymu Cynulliad Cymru), John Muir (Reform UK), William Powell (Democratiaid Rhyddfrydol Cymru).