Cymry yn Seoul 'mor lwcus' i osgoi gwasgfa farwol

Y stryd gul yn ardal Itaewon, Seoul ble ddigwyddodd y wasgfa nos Sadwrn

Mae Cymraes sy'n astudio yn Seoul yn dweud ei bod hi a'i ffrindiau "mor lwcus" o fod wedi osgoi gwasgfa farwol ym mhrifddinas De Corea.

Bu farw o leiaf 154 o bobl wedi i dorfeydd ymgasglu yn ardal Itaewon y brifddinas nos Sadwrn.

Mae nifer o fideos wedi cael eu rhannu ar y cyfryngau cymdeithasol yn dangos pobl - llawer yn eu 20iau neu arddegau - wedi gwasgu mor dynn mewn un stryd gul fel na allen nhw symud.

Cafodd o leiaf 133 yn rhagor o bobl eu hanafu, ac mae'r Arlywydd Yoon Suk-yeol wedi galw am ymchwiliad i achos y wasgfa, a chyhoeddi cyfnod o alaru cenedlaethol.

'Dinas mewn sioc'

Mae Saran Dafydd o Gaerdydd yn astudio Corëeg mewn prifysgol yn Seoul ers mis Medi, ac yn wreiddiol wedi bwriadu mynd allan i Itaewon gyda'i ffrindiau nos Sadwrn.

"O'dd criw mawr o' ni wedi meddwl mynd 'na, ac ar hap ar y diwrnod 'naethon ni benderfynu newid a mynd i ardal wahanol," meddai wrth BBC Cymru.

"Ond fi'n 'nabod llawer o bobl aeth i'r digwyddiad, ac o'n nhw'n dweud ar ôl beth ddigwyddodd.

"'Sa i'n gallu dychmygu'r teimladau ar y foment, be' o'n nhw'n teimlo'n mynd drwy'r holl beth - jyst yn uffernol."

Cafodd o leiaf 133 o bobl hefyd eu hanafu yn y digwyddiad, sydd wedi ysgwyd y wlad

Mae Saran yn dweud ei bod yn teimlo'n hynod o "ddiolchgar" a "lwcus" eu bod wedi osgoi'r ardal.

"Fi'n teimlo bydden i un ai ar y llawr, neu bydde rhywbeth 'di digwydd i ni... mae'n ormod i feddwl amdano."

Ond doedd eraill ddim mor ffodus - fe gollodd un o ffrindiau Saran gyfaill yn y digwyddiad.

"Roedd un o ffrindiau fe wedi mynd, ac yn anffodus 'naeth e gwympo, pobl yn cwympo ar ei ben e, a cafodd ei wasgu," meddai.

"O'dd pawb yn gwybod bod [yr ardal] yn mynd i fod yn boblogaidd. Ond mae rhywbeth wedi mynd o'i le eleni, ac mae jyst yn erchyll.

"Chi ddim yn disgwyl mynd mas i ddathlu gyda ffrindiau ac wedyn ddim dod 'nôl."

Mae Saran Dafydd (dde) wedi bod yn astudio yn Seoul ers mis Medi

Mae pawb yn y ddinas dal "mewn sioc", meddai.

"Gan fod cymaint o bobl yn byw yn Seoul, mae trafnidiaeth gyhoeddus yn y boreau i gyd wastad yn llawn dop o bobl, felly mae pobl jyst yn meddwl am bopeth nawr, pa mor saff ydyn ni?" esboniodd Saran.

"Mae pawb ddim yn mentro allan ar y foment, jyst yn meddwl beth yw'r ffordd orau ymlaen, y ffordd orau o gadw'n saff."

'Welodd fy ffrindiau stwff erchyll'

Roedd Osian Ahir wedi teithio i Seoul o Busan, lle mae yntau'n astudio yn y brifysgol, er mwyn ymuno yn y dathliadau Calan Gaeaf gyda'i ffrindiau.

Dywedodd ei fod wedi bod allan yn Itaewon nos Wener, pan oedd hi eisoes yn "brysur iawn", ac y gallai'r awdurdodau fod wedi rhagweld a pharatoi'n well felly ar gyfer y noson ganlynol.

"Dy'n nhw ddim yn strydoedd mawr fel Queen Street [yng Nghaerdydd]," meddai.

"Mae cael miloedd o bobl yn yr un ardal heb arweinyddiaeth yn mynd i allu arwain at stwff fel sydd wedi digwydd."

Nos Sadwrn doedd ef a'i ffrindiau ddim yn siŵr a oedden nhw am fynd allan i ardal Hongdae neu Itaewon, ble roedd rhai o'u cyfoedion eisoes.

Dywedodd Osian Ahir (chwith) fod nifer o'i ffrindiau eisoes wedi cyrraedd Itaewon pan ddigwyddodd y gyflafan

"Ar y daith yno glywson ni bod rhywbeth wedi digwydd, ac ar y pwynt yna roedd y newyddion dal yn datblygu," meddai.

"Unwaith roedd e'n amlwg bod trasiedi wedi digwydd 'naethon ni osgoi fanno yn hollol, a jyst 'neud yn siŵr bod ein ffrindiau ni oedd yno yn iawn."

Fe deithiodd Osian yn ôl i Busan "cyn gynted â phosib" y diwrnod canlynol, ac mae'n dweud fod ei ffrindiau oedd yn ardal Itaewon ar y pryd "wedi eu hysgwyd".

"Maen nhw wedi gweld stwff erchyll, ac mae fy meddyliau i gyda nhw."

'Storm berffaith'

Mae Wil Williams yn ddarlithydd Saesneg mewn prifysgol yn Seoul ers dros 10 mlynedd, a bu yn yr ardal ychydig oriau cyn y gyflafan.

"O'n i lawr yn Itaewon amser cinio yn cael pryd o fwyd, ac o'n i ar y stryd yna lle mae hyn wedi digwydd," meddai.

"Mae'r strydoedd yn gul, a'r stryd lle 'naeth hyn ddigwydd yn ofnadwy o serth hefyd."

Dywedodd fod y newyddion yn Ne Corea wedi bod yn llawn golygfeydd o'r noson ers hynny, gyda digwyddiadau Calan Gaeaf eraill bellach wedi eu canslo fel arwydd o barch.

Llun gafodd ei dynnu o Wil Williams ger y stryd ble ddigwyddodd y wasgfa, ychydig oriau cyn y digwyddiad

"Mae'r fideos, mae'r lluniau dwi 'di weld, maen nhw'n hunllefus," meddai.

"Cyrff yn cael eu cario a'u gosod yng nghanol y ffordd, cael eu gorchuddio mewn plastig glas... mae jyst yn drychinebus."

Dywedodd bod sôn am sawl ffactor wnaeth gyfrannu at y wasgfa, o ddiffyg swyddogion yn yr ardal i bobl yn rhuthro allan o fariau ar yr un pryd i geisio dal y trên olaf adref.

"Roedd o fatha storm berffaith, pobl wedi casglu mewn un lle," meddai.

Mae'n gyfnod arholiadau i lawer o fyfyrwyr yn Ne Corea ar hyn o bryd, ac yn ôl Wil mae'n "ofnadwy" meddwl bod rhai o'r rheiny fu allan yn dathlu wedi colli eu bywydau.

Mae Wil Williams yn ddarlithydd Saesneg yn Seoul - ac yn poeni a fydd yn clywed ddydd Llun bod myfyrwyr o'r brifysgol wedi marw

"Mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw'n oed stiwdants dwi'n ei ddysgu," meddai.

"Dwi'n gorfod mynd mewn i'r brifysgol fory, a dwi'n gobeithio nai'm clywed sôn am rywun yn fy mhrifysgol i sydd wedi marw - dwi ddim yn edrych ymlaen i fynd i'r gwaith bore fory."

'Ddim yn disgwyl cymaint'

Mae Itaewon yn un o ardaloedd mwyaf poblogaidd Seoul gyda'r nos, ac mae noson Calan Gaeaf fel arfer yn un o rai prysuraf y flwyddyn yno.

Yn ôl amcangyfrifon roedd tua 100,000 o bobl allan yn dathlu ddydd Sadwrn, a hynny heb gyfyngiadau am y tro cyntaf ers Covid.

Mae nifer o fideos ar y cyfryngau cymdeithasol yn dangos pobl yn y strydoedd yn cael eu gwasgu'n dynn, eu llusgo i bob cyfeiriad, rhai yn disgyn i'r llawr, eraill yn ei chael hi'n anodd anadlu.

Dywedodd gweinidog cartref De Corea, Lee Sang-min nad oedd swyddogion wedi disgwyl cymaint o dorfeydd ar y strydoedd cul, a bod nifer o swyddogion heddlu felly wedi cael eu lleoli yn rhannau eraill o'r ddinas y noson honno.

"Doedd dim disgwyl y byddai maint y dorf yn Itaewon yn wahanol iawn i'r blynyddoedd cynt, felly dwi ar ddeall bod swyddogion wedi cael eu gosod ar raddfa debyg i beth welon ni o'r blaen," meddai.