Cymdeithas y BMA yn dweud bod blaenoriaethau uwch na'r Gymraeg

Mae rhai cleifion yn ei chael yn haws siarad yn eu hiaith gyntaf

Mae Cymdeithas Feddygol y BMA wedi dweud na ddylai'r Gymraeg fod yn flaenoriaeth i'r gwasanaeth iechyd mewn cyfnod o gyni.

Roedd y gymdeithas yn ymateb i gynllun Llywodraeth Cymru i hybu defnydd o'r Gymraeg gan staff.

Yn ôl y BMA mi ddylai'r pwyslais yn hytrach fod ar agweddau meddygol y gwaith.

Mewn datganiad fe bwysleisiodd Llywodraeth Cymru bod gallu siarad Cymraeg wrth dderbyn triniaeth neu ofal cymdeithasol yn hanfodol i rai cleifion.

Yn ôl eu fframwaith strategol - Mwy na Geiriau - un ffordd o gryfhau'r ddarpariaeth bresennol yw cyflogi mwy o staff sy'n medru'r iaith.

Ond mae'r awgrym hynny wedi arwain at rybudd gan y BMA.

Prinder staff

"Mae rhaid defnyddio arian y gwasanaeth iechyd at drin iechyd," meddai Dr Phil White, o'r gymdeithas.

"Yn y bôn, mae'r gwasanaeth iechyd yma ar gyfer iechyd y boblogaeth a dyna ddylai gymryd y flaenoriaeth.

"Da ni'n cael digon o drafferth yn enwedig yn y gogledd i ddenu meddygon.

"Ond os byddech chi yn rhoi ym mhob hysbysiad bod angen siarad y Gymraeg neu hyd yn oed bod gwybodaeth o'r Gymraeg yn ddymunol, bydde ni mewn trafferthion gwaeth na rydyn ni ar y foment.

"Da ni ryw 10% yn brin o feddygon uwch yng ngogledd Cymru a gwneud y sefyllfa'n llawer gwaeth fydde mesur fel na."

Dywedodd llefarydd ar ran BMA Cymru Wales, eu bod yn cefnogi hawl person i dderbyn gofal yn y Gymraeg ond na ddylai gallu meddygon i siarad Cymraeg fod yn ystyriaeth ddeddfwriaethol mewn rhannau o Gymru.

'Rydym yn credu bod camau i gryfhau'r Gymraeg o fewn y gwasanaeth iechyd fod yn deg gyda'r angen i weithredu yn effeithiol.

'Os mai gwella profiad cleifion yw'r nod, fe ddylai'r llywodraeth fuddsoddi ac ymdrechu i daclo amseroedd amser."

Ymwybyddiaeth

Gofalu am ei phlant y mae Siwan Jenkins yn ystod y dydd, ond gyda'r nos mae hi'n gofalu am gleifion yn Ysbyty Athrofaol Cymru.

O'i phrofiad ar wardiau ysbyty ac o fynd a'i phlant at feddyg sy'n siarad Cymraeg mae hi'n argyhoeddedig bod gwasanaeth iechyd drwy gyfrwng y Gymraeg yn bwysig.

"Ni wedi cal sawl sefyllfa lle ni wedi cael cleifion hŷn neu sy'n dod o gefn gwlad Cymru ... a chael diagnosis o lewcemia a lle mae'r iaith yn hollol estron iddyn nhw.

"Dwi wedi gorfod eistedd gyda nhw a chyfieithu o Saesneg i Gymraeg.

"Mae'r claf wedyn yn deall be sy'n digwydd a deall y driniaeth maen nhw mynd i gael."

Ond gydag arian yn brin mewn ysbytai a meddygfeydd led led Cymru, ai'r iaith ddylai fod yn flaenoriaeth?

Dywedodd Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, Bethan Williams, bod hyn gyfystyr a gwasanaethau fel methu darparu diogon o welyau.

"Er bod y BMA yn dweud falle nad yw'r Gymraeg ar frig eu blaenoriaeth, mae'n rhaid iddyn nhw sylweddoli bod methu cyfleu eich hun, neu fethu cael gwasanaeth Cymraeg ac felly methu cael y gwasanaeth priodol gyfystyr a gwasanaeth gwael arall fel methu cael gwely."

Corff arall sydd wedi bod yn ymgyrchu ac wedi darparu tystiolaeth yw Undeb yr Annibynwyr.

"Rydym wedi ein siomi'n fawr gan agwedd negyddol y BMA tuag at le'r Gymraeg mewn iechyd a gofal," meddai'r undeb.

"Credwn fod hawl sylfaenol gan bobl i gael gwasanaeth trwy gyfrwng y Gymraeg mewn ysbyty neu gartref preswyl yng Nghymru, mae pobl yn teimlo'n llawer mwy cysurus o gael gofal yn eu hiaith eu hunain."