Llanystumdwy'n dathlu Dewin Dwyfor

Roedd David Lloyd George yn gyfreithiwr ym Mhorthmadog cyn cael ei ethol yn Aelod Seneddol yn 1890

Cafodd dathliadau yn Llanystumdwy eu cynnal i nodi canrif a hanner ers geni David Lloyd George.

Yn Amgueddfa Lloyd George yn y pentref mae arddangosfa a darlith arbennig er cof am y gwleidydd byd-enwog, a aned ar Ionawr 17 1863.

Dydd Iau rhwng 11am a 2pm roedd cyfle i'r cyhoedd weld casgliad y 4ydd Iarll Lloyd-George o Ddwyfor o greiriau ac eiddo'r Rhyddfrydwr olaf i fod yn Brif Weinidog Prydain.

Yn eu plith cartwnau Punch o yrfa Lloyd George a lluniau teulu o'i gasgliad personol.

Am 3pm bu gwasanaeth wrth ymyl y bedd ar lan afon Dwyfor ac yna cafodd te ei weini yn neuadd y pentref yng nghwmni DL Carey-Evans, yr Iarll Lloyd-George, Elfyn Llwyd AS a disgyblion Ysgol Llanystumdwy.

Darlith

Ar Ionawr 18 bydd y Dr Steven Thompson, hanesydd o Brifysgol Aberystwyth, yn darlithio ar ddeddf yswiriant cenedlaethol Lloyd George, sef cychwyn y wladwriaeth les.

Dywedodd Philip George, gor-nai Lloyd George: "Rydw i'n parhau i gael fy synnu wrth feddwl fod hogyn a fagwyd yn Llanystumdwy, na chafodd fawr o addysg ffurfiol, wedi cyrraedd swydd uchaf y wlad a bod dylanwad ei lwyddiannau, er enghraifft y diwygiadau lles a gynhyrchwyd ganddo a'r egwyddorion tu cefn i'w gyllideb yn 1909, yn fyw hyd heddiw."

Dywedodd y Cynghorydd John Wynn Jones, Aelod Cabinet Cyngor Gwynedd gyda chyfrifoldeb dros dreftadaeth: "Gobeithiaf yn fawr y bydd y digwyddiadau sydd wedi eu trefnu yn Llanystumdwy yn deyrnged haeddiannol i Lloyd George ac yn gyfle i ddysgu mwy am y dyn a'i yrfa.

"Mae llawer yn ei gofio fel arweinydd llywodraeth glymblaid yn ystod y Rhyfel Mawr a hefyd fel y dyn a gyflwynodd y system les Brydeinig. Ond mae yna fwy i'w ddarganfod bob amser a byddwn yn annog pobl i gymryd mantais o'r gweithgareddau hyn er mwyn cael dysgu mwy."

Wedi ei farwolaeth yn 1945, arddangoswyd rhai o bapurau personol Lloyd George yn y pentref gan ei ail wraig, Frances.

Erbyn heddiw, mae yna amgueddfa, theatr fach a llyfrgell er cof amdano.