Triwantiaeth: Llywodraeth dan y lach

Dywedodd yr Athro Ken Reid nad oedd Llywodraeth Cymru wedi gweithredu ar argymhellion wnaed yn ei adroddiad a gyhoeddwyd yn 2008

Mae arbenigwr blaenllaw ar driwantiaeth wedi beirniadu Llywodraeth Cymru am fod yn "boenus o araf" wrth fynd i'r afael â'r broblem.

Yn 2008, arweiniodd yr Athro Ken Reid adolygiad i bresenoldeb ac ymddygiad yn ysgolion Cymru.

Dywedodd fod ei adolygiad wedi cael croeso gwresog gan weinidogion ar y pryd, ond nad ydyn nhw wedi gweithredu ei argymhellion i wella hyfforddiant ar gyfer athrawon.

Wrth roi tystiolaeth i Aelodau Cynulliad, dywedodd fod gormod o blant ddim yn cael asesiad o'u hanghenion.

Mewn cyfraniad ysgrifenedig i Bwyllgor Plant a Phobl Ifanc y Cynulliad, dywedodd yr Athro Reid fod hyfforddiant cychwynnol athrawon yn wael o ran eu paratoi i reoli presenoldeb ac ymddygiad.

'Siomedig'

Galwodd ei adolygiad yn 2008 am "gynnydd sylweddol" yn y cyllid ar gyfer hyfforddiant.

"Er hyn," meddai, "mae symud ymlaen gyda gweithredu argymhellion yr Adolygiad Cenedlaethol i Bresenoldeb ac Ymddygiad am ddarparu hyfforddiant priodol i bob aelod o staff sy'n gweithio ym meysydd presenoldeb ac ymddygiad wedi bod yn boenus o araf ac yn siomedig."

Bum mlynedd wedi ei adroddiad - ac er gwaethaf canfyddiadau tebyg mewn adroddiadau blaenorol - dywedodd bod y mwyafrif o staff yn yr un sefyllfa.

Mae athrawon newydd yng Nghymru yn cael eu hannog i gymryd cwrs ôl-radd, gyda'r Gweinidog Addysg yn dweud y bydd hyn yn gymorth i godi safonau mewn ysgolion.

Er bod y cwrs Meistr Addysg yn cynnwys sgiliau i daclo ymddygiad drwg, awgryma'r Athro Reid fod angen gwneud mwy.

Mae hyfforddiant penodol ar ymddygiad a phresenoldeb ar gael i benaethiaid ysgolion yn Lloegr drwy'r cynllun arweiniad ysgolion, ond "does dim darpariaeth debyg yn bodoli yng Nghymru ac mae mwyafrif penaethiaid ac athrawon yn parhau i 'ddysgu wrth wneud eu gwaith'."

Gwelliant

Wrth ymateb, dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Pan nad yw plentyn yn yr ysgol, nid yw'r plentyn yn dysgu.

"Rydym yn cydnabod fod absenoldeb parhaus yn gallu cael effaith niweidiol ar addysg plentyn.

"Mae ystadegau o fis Medi yn dangos bod presenoldeb yn ysgolion uwchradd Cymru wedi gwella o 0.8 pwynt canran o'r flwyddyn flaenorol. Dyma'r cynnydd blynyddol mwyaf dros y saith mlynedd ddiwethaf ac yn dangos bod y camau yr ydym wedi eu cymryd i wella lefelau presenoldeb yn ysgolion Cymru yn dechrau cael effaith.

"Rydym wedi cyflwyno nifer o fesurau i wella presenoldeb yn ein hysgolion. Mae ein Fframwaith Dadansoddi Ymddygiad a Phresenoldeb yn defnyddio data cadarn i adnabod problemau presenoldeb yn gynnar.

"Mae cyflwyno bandio ysgolion uwchradd, lle mae data absenoldeb yn rhan o benderfynu band ysgol, hefyd yn ymddangos fel pe bai wedi bod yn ffactor yn ystadegau newydd, gwell yma."

Mae Llywodraeth Cymru yn ystyried cynllun i gyflwyno cosbau penodol i rieni plant sy'n chwarae triwant.

Maen nhw'n ymgynghori ar gynllun i gyflwyno dirwy o £60 i rieni os yw eu plant yn colli gormod o ddiwrnodau ysgol, gyda'r ddirwy yn codi i £120 os nad yw'n cael ei thalu o fewn 28 diwrnod.