Rali Pantycelyn
- Cyhoeddwyd
Mae myfyrwyr Aberystwyth wedi bod yn protestio am eu bod yn anfodlon ar gynlluniau'r brifysgol i gau Neuadd Pantycelyn.
Dechreuodd y rali am hanner dydd.
Roedd 150 yn gwrando ar areithiau Elin Jones, AC Ceredigion, ac areithiau llywydd a chyn-lywyddion UMCA, Undeb Myfyrwyr Cymraeg Aberystwyth, tu allan i'r neuadd.
Yna roedd gorymdaith cyn meddiannu swyddfeydd yr Is-ganghellor, April McMahon.
Fflatiau newydd
Bu trafodaeth rhwng Llywydd UMCA, Mared Ifan, a'r Dr Rhodri Llwyd Morgan, Dirprwy Is-Ganghellor dros y Gymraeg a Diwylliant Cymru.
Bwriad y brifysgol yw symud y myfyrwyr i fflatiau newydd ar Fferm Penglais ryw hanner milltir o'r neuadd.
Maen nhw wedi dweud y bydd y cyfleusterau'n well.
Dadl UMCA yw na fyddai'r fflatiau yn darparu'r math o awyrgylch sydd ei angen er mwyn cynnal cymuned Gymraeg ffyniannus.
Ond mae'r brifysgol yn dweud eu bod nhw wedi ymrwymo i wella'r cyfleusterau sydd ar gael ar gyfer myfyrwyr Cymraeg.
1974
Cafodd Neuadd Pantycelyn ei hagor yn nechrau'r 1950au ond yn 1974 y daeth yn neuadd breswyl Gymraeg.
Mae'r gwaith wedi cychwyn ar y llety newydd sydd wedi costio £45 miliwn gyda phob ystafell yn un en-suite.
Y cynllun gwreiddiol oedd y byddai'r neuadd yn cau ar ddiwedd y flwyddyn academaidd bresennol ond mae'r brifysgol bellach wedi penderfynu gohirio'r newid tan ddechrau blwyddyn academaidd 2015-16.
Dywedodd UMCA nad oedd y rhai oedd yn y neuadd am symud oddi yno.
"Pwrpas cynnal y rali ydy cadw Pantycelyn ar agor", meddai Mared Ifan, "alla' i ddim pwysleisio pa mor bwysig yw hyn.
"Mae dyfodol cymuned Gymraeg Aberystwyth yn y fantol. Fydd hi yn golled i Gymru gyfan, nid yn unig i Aberystwyth os bydd Pantycelyn yn cau."
Dywedodd llefarydd ar ran y brifysgol eu bod wedi "ymrwymo yn llwyr i gynyddu darpariaeth cyfrwng Cymraeg ac o wneud hynny, sicrhau bod myfyrwyr yn medru cyfrannu at gynnal a datblygu ethos gymunedol Gymraeg y brifysgol."
Ond mae UMCA wedi dweud nad yw'r cyfleusterau fyddai ar gael yn y fflatiau yn gweddu i'r myfyrwyr Cymraeg.
"Does 'na ddim lle digonol i Aelwyd Pantycelyn ymarfer yn wythnosol, dim swyddfa UMCA na ffreutur - elfennau sydd yn gwbl hanfodol wrth geisio cynnal ein cymuned o fyfyrwyr Cymraeg," meddai'r llywydd.
Adnoddau i'r myfyrwyr
Honnodd Mared Ifan nad oedd digon o ymgynghori wedi bod efo myfyrwyr gyda sgyrsiau yn cael eu cynnal gyda hi a chyn lywyddion UMCA ond ddim gyda'r bobl oedd yn byw yno.
Ond dywedodd y brifysgol eu bod wedi cynnwys cynrychiolwyr y myfyrwyr ar hyd y blynyddoedd a gadael iddyn nhw wybod am y cynlluniau.
Mae'r brifysgol wedi dweud y bydd blociau o fflatiau penodol ar gyfer y myfyrwyr Cymraeg yn y llety newydd, yn ogystal â llefydd arbennig i'r Cymry Cymraeg fedru cymdeithasu.
Dywedodd y brifysgol: "Bydd y llety newydd o safon uchel ac yn fflatiau hunanarlwyo o rhwng 6 ac 8 ystafell wely, pob un gyda chyfleusterau en-suite, cegin/ystafell fwyta/lolfa a theledu."
Wrth gydnabod bod angen moderneiddio Pantycelyn, mae llywydd yr undeb wedi dweud y byddai cost ailwneud y neuadd tu fewn yn llawer llai na'r miloedd sydd wedi eu gario ar adeiladu'r llety newydd.
Cyfarfod
Dywedodd UMCA fod cyfarfod wedi ei gynnal nos Lun gyda'r dirprwy is-ganghellor a'r cyfarwyddwr gwasanaeth campws er mwyn trafod y mater.
"Mi oedd gan y myfyrwyr nifer o gwestiynau a dwi ddim yn eu beio nhw. Dwi'n meddwl y cafodd y brifysgol sioc achos bod y myfyrwyr yn anhapus."
Yn sgil y cyfarfod dywedodd Mared Ifan fod y brifysgol wedi penderfynu na fydd rhaid i unrhyw un symud am flwyddyn arall ac mai'r bwriad fyddai symud y myfyrwyr erbyn 2015.
Dim penderfyniad
Does yna ddim penderfyniad wedi ei wneud eto ynglŷn â'r hyn fydd yn digwydd i'r adeilad pan fydd y myfyrwyr yn gadael.
Mae'r brifysgol yn bwriadu ystyried yr opsiynau posib.
Ond mae Mared Ifan wedi galw arnyn nhw i ailystyried.
"Ni'n galw ar y brifysgol i feddwl am y Cymry Cymraeg. Mae'r Cymry Cymraeg yn rhan o apêl marchnata Prifysgol Aberystwyth.
"Ni'n galw arnyn nhw i gadw neuadd Pantycelyn fel neuadd Gymraeg."
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd20 Medi 2013
- Cyhoeddwyd15 Chwefror 2013