Cyhoeddi ffilm fer o awdl fuddugol Tudur Hallam

Y Prifardd Tudur Hallam yn ennill y gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 2025

Roedd seremoni cadeirio Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam eleni yn un wnaeth gyffwrdd calonnau'r rheiny oedd yn y pafiliwn ac yn gwylio o bell.

Y prifardd Tudur Hallam gafodd ei gadeirio am ei awdl fuddugol, Dinas, a oedd yn un bersonol iawn iddo, yn adrodd ei daith o ddarganfod ei fod yn dioddef o ganser.

Wrth siarad wedi'r seremoni, dywedodd Tudur Hallam nad oedd wedi gallu ysgrifennu am fisoedd ar ôl cael y diagnosis cyn iddo fynd ati i gyfansoddi'r awdl.

Fe gafodd y gynulleidfa gipolwg ar ddarn ohoni wedi'i dramateiddio gan frawd Tudur, sef y prifardd Gwion Hallam a'r actor Simon Watts.

Am y tro cyntaf mewn hanes, mae S4C wedi creu ffilm o'r awdl gyfan ac mae Gwion, Simon a Tudur wedi bod yn brysur yn ei chynhyrchu.

Dywedodd Gwion Hallam ar raglen Ffion Dafis ar BBC Radio Cymru: "Yn naturiol fe wnaeth ddilyn popeth ddigwyddodd yn yr haf mewn ffordd, S4C wnaeth ofyn os y baswn i'n ystyried gwneud ffilm o'r awdl gyfan, am wn i yn dilyn detholiad nethon ni ar gyfer y seremoni, mater o holi Tudur oedd hi wedyn, ac ar y cyfan roedd e'n hapus.

"Roedd cyfraniad Simon yn allweddol, roedd cyfraniad Tudur yn gwbwl allweddol ac mae gen i ran fach ynddi hefyd, ond y testun yw'r man cychwyn, ond wedyn mae dod a'r testun yna i'r sgrin yn gofyn am nifer o bethau ond yn bendant roedd cyfraniad Simon yn allweddol," meddai.

Er bod Simon yn actor profiadol, roedd perfformio awdl mor bersonol a theimladwy am siwrne rhywun mae'n ystyried yn ffrind yn her fawr ac yn un emosiynol.

"Mae'r holl broses wedi bod yn freintiedig ac emosiynol iawn o'r dechre i le ydyn ni ar hyn o bryd, ac mi oedd y broses o'i ffilmio hi ar y cychwyn cyntaf yn eithaf intense achos roedd dipyn 'da ni neud a mater o daflu'n hunain i fewn iddo fe oedd e gydag arweiniad Gwion a bendith Tudur.

"Mae bron a dod a dagre i'n llygaid i pob tro dwi'n meddwl am yr holl beth," meddai Simon.

Cyfarch ei frawd

O ran y broses ffilmio, mae'r ffilm yn tua 20 munud o hyd, ac awn ar daith i leoliadau gwahanol sy'n cael eu cynnwys yn yr awdl. Cawn olwg ar gae pêl-droed a rhai golygfeydd mewn ysbytai. Roedd y broses o ffilmio yn un "chwerwfelys" i Gwion.

Gwion wrth gwrs wnaeth gyfarch ei frawd ar y llwyfan pan enillodd Tudur y gadair, ac roedd honno hefyd yn foment gofiadwy iawn ar lwyfan yr Eisteddfod Genedlaethol.

Dywedodd Gwion: "Dwi wastad wedi bod yn berson creadigol. Roedd e'n fraint cael gwneud a bydde unrhyw un yn yr un sefyllfa yn gwneud yr un peth.

"Os o'n i'n digwydd bod ar y llwyfan yna yn yr Eisteddfod, ro'n i eisiau gallu cyfarch Tudur a ges i'r fraint o wneud, yr un peth gyda'r ffilm fer yma nawr.

"Unwaith mae rhywun yn bwrw fewn i'r gwaith, mae rhywun yn gorfod bod yn broffesiynol ac yn wrthrychol. Ar rai adegau, mae o wir yn fy nharo i o ran emosiwn y peth.

"Mae Tudur ei hun yn teimlo'n gymysg am yr holl beth, a ddyle ni fod wedi 'sgwennu rhywbeth mor bersonol? A ddylen ni wneud ffilm? A ddylen i roi fy enw yn sownd i rywbeth sy'n golygu cymaint i Tudur, ond dewis arall yw i beidio dathlu'r creadigrwydd yma, y dewis arall yw rhoi mewn i fywyd sy'n gwneud dim synnwyr.

"Creu y'n ni er mwyn gwneud synnwyr o'r pethau yma," meddai Gwion.

Gwion Hallam yn ystod y seremoni'r Cadeirio. Gwion hefyd wnaeth gynhyrchu'r ffilm fer

Mae Simon ei hun yn falch o fod wedi cael y cyfle i weithio ar y prosiect:

"Dawnsio gwerin ac actio oedd fy mhethe i yn yr Eisteddfod. Drama Llwyth agorodd fy llygaid i sut i allu perfformio barddoniaeth mewn ffordd ddramatig."

Wrth ddisgrifio rhan actio Simon yn y ffilm, dywed Gwion nad dynwared ei frawd oedd yn bwysig, ond i geisio cyfleu geiriau Tudur yn iawn ac mewn ffordd naturiol.

"O ran arddull mae'n debyg i ffilm fer, Simon yn perfformio, yn adrodd, yn llefaru, yn ymgorffori a dehongli geiriau Tudur. Fe wnaethon ni ofyn i Tudur recordio'r awdl ei hunan, nid i'w ddynwared ond i gael y rhythmau naturiol yna.

"Mae Simon yn dod a rhywbeth i'r peth; mae 'na gerddoriaeth, mae 'na rythmau gwahanol, mae 'na ddelweddau wrth gwrs, ond mae i gyd yn tarddu o rythmau yr awdl, y caniadau gwahanol," meddai.

Mae'r ffilm fer i'w gweld yn llawn yma.

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.