'Nerfusrwydd' cyn canlyniadau PISA

Mae'r teimlad o aros am ganlyniadau profion ysgol yn un sy'n aros yn y cof.

Y dyfalu, y pryder y nerfusrwydd.

Ond wrth ddisgwyl am y sgor PISA diweddara, nid y disgyblion fydd yn mynd drwy'r felin.

Mae'r rhain yn cael eu gweld fel prawf o'r drefn gyfan a'r ffordd mae Gweinidogion ac arweinwyr addysg wedi ei llywio.

A dydy hi ddim yn ymddangos eu bod yn hyderus.

Mae yna ambell awgrym wedi dod eisoes na ddylid disgwyl gwelliant yn fuan a bod diwygiadau'n cymryd amser i ddwyn ffrwyth.

Dyna'r neges dair blynedd yn ôl hefyd, pan ddaeth Cymru ar waelod y tabl Prydeinig ac ymhell tu ôl i ranbarthau Tsieina, Singapore a Corea sydd ar y brig.

Ond y profion cyn hynny oedd y rhai tyngedfennol wrth benderfynu trywydd addysg Cymru dros y blynyddoedd diwethaf.

Fe wnaeth cyfuniad o ganlyniadau siomedig a Gweinidog oedd yn awyddus i ddiwygio ac yn ddi-flewyn ar dafod olygu pwyslais newydd ar PISA.

Y cyn ysgrifennydd addysg, Leighton Andrews

Roedd y drefn yn methu, meddai Leighton Andrews, a gosodwyd PISA fel Y llinyn mesur ar gyfer perfformiad ysgolion Cymru.

Dywedodd, "Mae'r canlyniadau yma'n siomedig. Maen nhw'n dangos cwymp annerbyniol yn ein perfformiad - fe ddylai pawb sy'n rhan o'r sector addysg gael braw.

"Mae'n rhaid i ysgolion, awdurdodau lleol a ni fel llywodraeth edrych yn onest ar y canlyniadau a derbyn cyfrifoldeb amdanyn nhw."

Mae profion darllen a rhifedd blynyddol i blant 7 i 14 a diwygiadau i gyrsiau TGAU i roi mwy o bwyslais ar y math o sgiliau mae PISA yn ei fesur yn rhan o'r ymateb.

Felly hefyd y diwygiadau i ymarfer dysgu a'r hyfforddiant i athrawon yn ystod eu gyrfaoedd gyda'r bwriad o godi sgiliau a statws y proffesiwn.

Ac mae yna gwricwlwm newydd yn cael ei ddatblygu ar gyfer ein hysgolion sydd hefyd wedi ei ddylanwadu gan yr ymgais i wella perfformiad Cymru yn yr asesiadau rhyngwladol.

Mae na gefnogaeth yn gyffredinol yn y byd addysg i'r newidiadau - ond cwestiynau hefyd ynglŷn â pha mor effeithiol fydd y gweithredu.

Roedd y gweinidog addysg, Kirsty Williams, yn feirniadol iawn o Lywodraeth Cymru yn dilyn canlyniadau diwethaf Cymru ym mhrofion Pisa

Pan gyhoeddodd yr OECD, sy'n rhedeg profion PISA, adroddiad am addysg yng Nghymru ddwy flynedd yn ol fe ddywedon nhw fod y Llywodraeth wedi cyflwyno nifer o newidiadau'n gyflym ond doedd 'na ddim gweledigaeth hir dymor.

Yr Ysgrifennydd Addysg Kirsty Williams sydd bellach a'r cyfrifoldeb o gynnig yr arweiniad a'r weledigaeth.

A hi, fel Democrat Rhyddfrydol, fydd yn gorfod llunio'r ymateb i'r canlyniadau.

Dair blynedd yn ôl, roedd hi'n arwain y Democratiaid Rhyddfrydol ac yn gofyn i'r Prif Weinidog Carwyn Jones ar ddiwrnod cyhoeddi canlyniadau PISA, "Are you not ashamed?"

Wrth i Mr Jones ateb "Na", ymateb Ms Williams oedd "Complacent, complacent, complacent".

Cwestiynu PISA

Ond nawr fel rhan o'i gabinet, mae hi eisoes wedi dweud bod y diwygiadau addysg yn mynd a'r drefn i'r cyfeiriad cywir ond yn cymryd amser.

Os taw hynny yw'r ymateb i ganlyniadau siomedig, fe fydd hi'n cael ei chyhuddo o wneud esgusodion dros lywodraeth Lafur, sydd wedi bod yn gyfrifol am addysg Cymru ers 17 mlynedd - ac am ystod cyfan bywydau a gyrfaoedd addysg y disgyblion fuodd yn sefyll y profion PISA llynedd.

Mae 'na ddigon o bobl sy'n cwestiynu'r pwyslais ar PISA ac yn dweud nad yw'n adlewyrchu agweddau pwysig o brofiadau addysgiadol pobol ifanc.

A thra bod nifer o athrawon yng Nghymru yn ddrwgdybus o werth y profion mae'n anhebygol y bydd yna gamau mawr ymlaen.

Yn sicr, mae 'na fwy i addysg na PISA, ond tra bod Gweinidogion Cymru yn dweud mai dyma'r prawf mawr, fe fydd diffyg cynnydd unwaith eto yn ergyd.