'Cynllun pwysig' i achub cregyn gleision perlog prin

Does dim llawer lefydd yng Nghymru lle mae'r gregyn gleision dŵr croyw hyn yn tyfu'n wyllt

Mae gwyddonwyr wrthi'n ceisio achub un o'r mathau prinnaf o gregyn gleision yng Nghymru.

Mae 1,300 o gregyn gleision perlog ifanc yn cael eu magu mewn deorfa ym Mhowys gan Gyfoeth Naturiol Cymru fel rhan o raglen fridio arbennig.

Bwriad cadwraethwyr ydy rhyddhau'r cregyn yn ôl i afonydd Cymru, gan wydroi'r tranc sy'n eu hwynebu.

"Mae hwn yn gynllun pwysig oherwydd y bygythiad i ddyfodol cregyn gleision perlog," meddai Dr John Taylor, arbenigwr pysgodfeydd yr asiantaeth.

"Mae 'na brinder dybryd o gregyn gleision ifanc yn ein hafonydd erbyn hyn, ac mae'r rheiny sydd yno rhwng 50 a 60 oed. Dydyn ni heb ddod o hyd i gregyn ifanc ers degawdau."

Dr John Taylor yn dal un o'r cregyn hŷn sy'n cael eu defnyddio i fagu rhai ifanc yn y ddeorfa

Er bod y rhywogaeth yn cael ei warchod gan y gyfraith, dim ond mewn rhannau gogleddol o'r afon Mawddach a thua de'r afon Gwy mae modd gweld y cregyn gleision perlog yn tyfu.

"Rydyn ni angen mwy o gymorth er mwyn sicrhau dyfodol i'r rhywogaeth yma o gregyn gleision, achos mae newid yn yr hinsawdd a chymdeithas yn gyffredinol yn fygythiad," ychwanegodd Mr Taylor.

Mewn deorfa yn Aberhonddu mae arbenigwyr wedi llwyddo i fagu cregyn ifanc drwy ddefnyddio technegau sydd wedi cael eu llunio yn Norwy a Luxembourg. Mae'n cynnwys trosglwyddo'r cregyn bach i dybiau'n llawn algae a gwaddod.

Mae'r cregyn yn tyfu yno nes eu bod yn barod i gael eu rhyddhau, ond mae'r rheiny sydd yn gyfrifol am y cynllun yn dweud eu nhw eto i benderfynu ar safleoedd addas ar gyfer y cregyn gleision bach newydd.