Cyhoeddi enwebiadau Gwobrau Dewi Sant 2018

Gwobrau Dewi Sant

Bydd y seremoni wobrwyo yn cael ei chynnal yn y Cynulliad ar 22 Mawrth

Mae Prif Weinidog Cymru, Carwyn Jones wedi cyhoeddi enwau'r rheiny sydd wedi cyrraedd rownd derfynol Gwobrau Dewi Sant eleni.

Mae'r gwobrau, sydd yn eu pumed flwyddyn, yn cydnabod llwyddiannau a chyfraniadau pobl sy'n byw yng Nghymru neu sy'n dod o Gymru.

Ymysg y rheiny sydd wedi cyrraedd y rownd derfynol mae elusen bêl-droed GÔL!, y newyddiadurwr Huw Edwards a chapten tîm rygbi Cymru, Alun Wyn Jones.

Bydd yr enillwyr yn cael eu cyhoeddi mewn seremoni wobrwyo ar 22 Mawrth.

'Grŵp eithriadol'

Yn cyhoeddi'r enwau ddydd Iau, dywedodd Mr Jones: "Mae'r digwyddiad hwn sydd, erbyn hyn, yn cael ei gynnal am y bumed flwyddyn, yn dathlu ac yn cydnabod llond llaw yn unig o'r bobl hynny sydd naill ai wedi gwneud gwahaniaeth mawr i fywyd rhywun arall, neu sydd wedi llwyddo yn wyneb adfyd neu wedi cyflawni rhywbeth sydd wir yn ysbrydoli eraill.

"Unwaith eto, mae'r rheiny sydd wedi cyrraedd y rownd derfynol yn grŵp eithriadol o bobl.

"Mae pob copa walltog ohonyn nhw'n glod i Gymru.

"Dw i'n edrych 'mlaen at gael dathlu'r pethau anhygoel y maen nhw wedi'u cyflawni yn y seremoni wobrwyo a fydd yn cael ei chynnal ar 22 Mawrth."

Welsh Government

Yr enwebiadau'n llawn

Dewrder

  • Julian Rudge o'r Coed-duon - Gweithiwr gyda'r Gwasanaeth Ambiwlans wnaeth lonyddu a thawelu ymosodwr oedd wedi llofruddio dynes nes i'r heddlu gyrraedd i'w arestio;

  • Laura Matthews o Bort Talbot - Llwyddodd i wahanu dau ddyn oedd yn ymladd cyn rhoi cymorth cyntaf i un ohonynt nes i'r heddlu a'r gwasanaeth ambiwlans gyrraedd;

  • Patrick Dunbar, Swyddog Cymorth Cymunedol gyda Heddlu De Cymru - Pan nad oedd ar ddyletswydd, fe gariodd ddynes oedd â llosgiadau difrifol i'w choesau allan o dŷ oedd ar dân.

Dinasyddiaeth

  • Chris Roberts o Ruddlan - Ymgyrchydd gafodd ddiagnosis o ddementia pan oedd yn ddim ond 50 mlwydd oed, sydd nawr yn gweithio i godi ymwybyddiaeth am y cyflwr;

  • Hilary Johnston o Gaerdydd - Sylfaenydd a chadeirydd ymddiriedolwyr elusen ddielw Cwtch Baby Bank, sy'n cefnogi teuluoedd sy'n agored i niwed yn y gymuned;

  • Mair Elliott o Sir Benfro - Ymgyrchydd iechyd meddwl ac awtistiaeth yng Nghymru sy'n codi ymwybyddiaeth drwy siarad am ei phrofiad personol ei hun.

Diwylliant

  • David Pountney o Gaerdydd - Cyfarwyddwr Celfyddydol Opera Cenedlaethol Cymru;

  • Huw Edwards, sy'n wreiddiol o Ben-y-bont ar Ogwr - Newyddiadurwr ar y teledu ers 30 mlynedd;

  • Lynwen Brennan, sy'n wreiddiol o Benalun - Rheolwr Cyffredinol Lucasfilm, un o'r brandiau mwyaf llwyddiannus yn y sector ffilm ryngwladol, sy'n enwog am greu a chynhyrchu'r cyfresi Star Wars ac Indiana Jones.

Menter

  • John Davies Recliners o Rondda Cynon Taf - cwmni wedi'i leoli yng Nghwm Rhondda sy'n cyflenwi a gweithgynhyrchu dodrefn symudedd pwrpasol, yn ogystal â seddi arbenigol;

  • Tiny Rebel Brewing Co o Dŷ-du - Cafodd ei sefydlu yn 2012 gan y brodyr yng nghyfraith, Bradley Cummings a Gareth Williams, ac mae bellach yn cyflogi 120 o staff ac yn allforio i 35 o wledydd ledled y byd;

  • William Watkins Radnor Hills o Drefyclo - Sefydlwyd Radnor Hills Mineral Water Company gan William Watkins yn 1990 pan ddechreuodd gasglu dŵr mewn poteli o darddell ar ei fferm deuluol, ac mae nawr yn cyflogi tua 180 o staff yng nghanolbarth Cymru.

Arloesedd, Gwyddoniaeth a Thechnoleg

  • DevOpsGuys o Gaerdydd - Ers dechrau'n weddol fach yn 2014, mae'r cwmni wedi tyfu i fod yn gwmni TG sy'n cyflogi dros 80 o staff ac yn cael ei gydnabod yn rhyngwladol;

  • IQE o Gaerdydd - Arweinydd byd o ran dylunio a gweithgynhyrchu haenellau lled-ddargludol uwch;

  • Sure Chill o Gaerdydd - Cwmni technoleg oeri arloesol sy'n gobeithio chwyldroi'r ffordd mae'r byd yn oeri.

Rhyngwladol

  • Angela Gorman o Gaerdydd - Fe wnaeth Ms Gorman sefydlu Life for African Mothers yn 2006, ac mae degau o filoedd o fywydau wedi cael eu hachub o ganlyniad i'w hymdrechion;

  • GÔL! o Gaerdydd - Sefydliad elusennol sy'n cael ei redeg gan gefnogwyr tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru, sydd wedi ymweld â chartrefi ac ysbytai plant mewn mwy na 40 o wledydd ac wedi cynnal sesiynau hyfforddi o Efrog Newydd i Affrica;

  • Mike a Colette Hughes yn Rwanda - Yn fuan ar ôl hil-laddiad Rwanda, helpodd Mr a Ms Hughes i sefydlu'r Rwanda UK Goodwill Organisation i gefnogi datblygiad yno;

  • The Phoenix Project o Gaerdydd - Prosiect yn cwmpasu tri maes eang, sef menywod, plant, a chlefydau heintus; gwyddoniaeth; a chyfathrebu.

Chwaraeon

  • Aled Siôn Davies - Pencampwr y byd deirgwaith, enillodd ddwy fedal aur Paralympaidd yn Rio 2016;

  • Alun Wyn Jones - Capten tîm rygbi cenedlaethol Cymru a'r Gweilch;

  • Hollie Arnold - Hi yw'r pencampwr Paralympaidd presennol, sy'n dal y record byd ar gyfer y waywffon F46.

Person ifanc

  • Bethany Roberts o Aberdaugleddau - Wedi cynrychioli pobl ifanc ar Gyngor Tref Aberdaugleddau ac wedi bod yn Gadeirydd ar Gyngor Ieuenctid Sir Benfro;

  • Jasmine Williams o Lanilltud Faerdref - Llwyddodd i godi £2,774 i helpu mynd i'r afael â phroblem digartrefedd yn Rhondda Cynon Taf;

  • Mercy Ngulube o Gaerdydd - Cyn-Gadeirydd Pwyllgor Ieuenctid Cymdeithas HIV Plant sy'n cynnal ymgyrchoedd ar ran pobl ifanc sy'n byw â'r cyflwr.