Galw am hawl i geiswyr lloches weithio wedi marwolaeth dyn

Bu farw Mustafa Dawood ar ôl disgyn drwy do tra'n dianc oddi wrth swyddogion mewnfudo yng Nghasnewydd

Dylai ceiswyr lloches gael yr hawl i weithio yn y DU os ydyn nhw'n gorfod disgwyl mwy na chwe mis am benderfyniad, yn ôl grŵp sy'n helpu ffoaduriaid yng Nghymru.

Daw'r alwad yn dilyn marwolaeth ceisiwr lloches o Sudan, a ddisgynnodd oddi ar do ffatri yng Nghasnewydd yn dilyn cyrch gan yr asiantaeth mewnfudo.

Mae'r Ysgrifennydd Gwladol bellach yn cael ei annog o ddilyn esiampl Gweriniaeth Iwerddon a rhoi'r hawl i geiswyr lloches weithio.

Dywedodd y Swyddfa Gartref nad oedd ceiswyr lloches yn cael gweithio er mwyn "blaenoriaethu cyflogaeth i ddinasyddion Prydeinig a'r rhai sydd yma'n gyfreithlon, yn cynnwys y rhai sydd wedi cael lloches".

'Methu cysgu na bwyta'

Mae ceiswyr lloches yng Nghasnewydd wedi dweud wrth BBC Cymru eu bod yn teimlo'n isel i bwynt o ystyried lladd eu hunain wrth ddisgwyl am benderfyniad - rhai am flynyddoedd.

Dywedodd un, oedd am aros yn ddienw: "Allwch chi ddim cysgu, ddim bwyta, mae'n anodd.

"Weithiau dwi'n meddwl am bethau gwallgof, dwi'n gofyn pam ydw i'n aros yn y byd yma. Dwi'n meddwl beth yw pwynt bywyd."

Ychwanegodd rhai y byddai cael yr hawl i weithio yn gymorth iddyn nhw.

Yn ôl ffigyrau'r Partneriaeth Strategaeth Mewnfudo, roedd 2,910 o geiswyr lloches yng Nghymru oedd yn derbyn rhyw fath o lwfans byw yn chwarter cyntaf 2018.

Ffigyrau ceiswyr lloches oedd yn derbyn rhyw fath o lwfans byw yn ôl yr ardaloedd:

• Caerdydd - 1,317

• Abertawe - 898

• Casnewydd - 527

• Wrecsam - 158

• Castell-nedd Port Talbot - 2

• Pen-y-bont ar Ogwr - 4

• Bro Morgannwg - 4

Mae rheolwyr ym mhrosiect The Sanctuary yng Nghasnewydd, sy'n cefnogi ceiswyr lloches, yn credu y gallai Mustafa Dawood dal fod yn fyw petai wedi cael yr hawl i weithio yn gyfreithlon.

Roedd Mr Dawood yn gweithio yn anghyfreithlon yn glanhau ceir yn y ddinas, ac fe ddringodd ar ben to ffatri wrth geisio dianc rhag swyddogion mewnfudo.

Clywodd cwest i'w farwolaeth fod ei gorff wedi'i ganfod gan swyddogion mewnfudo o dan ddarn o do oedd wedi "torri", ac roedd wedi dioddef anafiadau "marwol" i'w ben.

'Penderfyniadau gwael'

Mae Sarah Croft, swyddog yn y ganolfan, bellach yn galw ar yr Ysgrifennydd Gwladol i newid y rheolau.

Dywedodd Ms Croft: "Doedd Mustafa ddim i fod i weithio, rydym yn gwybod hynny. Ond mae'r drefn bresennol yn gyrru pobl i wneud penderfyniadau gwael.

"Petai Mustafa wedi cael caniatâd i weithio yn gyfreithlon, yna ni fyddai wedi bod ofn y swyddogion pan gyrhaeddon nhw."

Mae canllawiau'r Swyddfa Gwladol yn nodi fod penderfyniadau ynglŷn ag achosion ceiswyr lloches syml yn "cymryd chwe mis fel arfer".

Ond mae swyddogion yn y ganolfan yn dweud fod "nifer fechan" o bobl yn derbyn penderfyniad yn yr amser yma, gyda rhai yn disgwyl blynyddoedd.

Mewn datganiad, dywedodd y Swyddfa Gartref nad oedd ceiswyr lloches yn cael gweithio er mwyn "blaenoriaethu cyflogaeth i ddinasyddion Prydeinig a'r rhai sydd yma'n gyfreithlon, yn cynnwys y rhai sydd wedi cael lloches".