Cynllun llywodraeth i 'droi Cymru'n wlad carbon isel'

Dywedodd Mark Drakeford ei fod wedi cael ei ysbrydoli gan y galwadau i weithredu gan ymgyrchwyr ifanc

Mae pecyn o 100 o bolisïau a chynigion i fynd i'r afael â newid hinsawdd wedi cael ei gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru.

Dywedodd gweinidogion bod y cynllun yn "gosod y sylfeini i Gymru droi'n wlad carbon isel".

Mae'n egluro hefyd sut maen nhw'n bwriadu cyrraedd targed cyfreithiol i dorri allyriadau Cymru 80% erbyn 2050.

Mae mwyafrif y polisïau yn rhai sydd eisoes yn bodoli, wedi'u tynnu at ei gilydd o adrannau gwahanol Llywodraeth Cymru.

Y gobaith yw cydlynu ymdrechion i leihau allyriadau carbon mewn adrannau gwahanol, fel ynni, trafnidiaeth ac amaeth.

Addewidion

Mae'r mesurau'n cynnwys cynyddu nifer y coed sy'n cael eu plannu, sicrhau bod pob adeilad cyhoeddus yn rhedeg ar ynni adnewyddadwy erbyn 2020 a bod pob bws a thacsi yn rhai gwell i'r amgylchedd erbyn 2028.

Mae'r addewidion newydd yn cynnwys:

• Comisiynu arolwg o fylchau mewn swyddi a sgiliau fyddai'n gallu cefnogi datgarboneiddio;

• Sefydlu grŵp o arbenigwyr i gynghori ar dechnolegau newydd all leihau allyriadau;

• Cynnal cynhadledd newid hinsawdd i gynnwys yr holl sector a phob lefel o gymdeithas.

'Amhosib peidio cael eich ysbrydoli'

Dywedodd Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford ei fod wedi cael ei ysbrydoli gan y galwadau i weithredu gan ymgyrchwyr ifanc sydd wedi cynnal protestiadau ar draws y byd yn ddiweddar.

Mae'r cynlluniau'n cynnwys addewid i weithio gydag ysgolion i roi mwy o bwyslais ar gynaliadwyedd a newid hinsawdd yn y cwricwlwm.

"Mae hi'n amhosib peidio cael eich ysbrydoli gan yr angerdd ry'n ni wedi'i weld gan y cenedlaethau iau," meddai Mr Drakeford.

"Maen nhw'n cydnabod y gallai diffyg gweithredu i wella ein hamgylchedd nawr gael canlyniadau trychinebus ar gyfer eu dyfodol."

Mae'r mesurau'n cynnwys cynyddu nifer y coed sy'n cael eu plannu

Mae'r ddogfen yn rhagweld y bydd newid hinsawdd yn effeithio ar gymunedau mwyaf bregus Cymru fwyaf.

Mae rhesymau economaidd i weithredu hefyd, gyda sector carbon isel Cymru yn cynnwys 9,000 o fusnesau a 13,000 o weithwyr, gan greu £2.4bn o drosiant yn 2016.

'Gorfod delio â'r problemau'

Bydd y cynllun yn cael ei lansio yn adeilad y Gyfnewidfa Lo yng Nghaerdydd - oedd yn arfer bod yn ganolbwynt masnach glo y byd - i symboleiddio uchelgais y wlad i arwain y ffordd ar ynni glan.

Fe fydd Sion Sleep, fu'n helpu i drefnu'r protestiadau newid hinsawdd diweddar yng Nghaerdydd, yn siarad yn y lansiad.

Dywedodd ei bod yn bwysig iawn i bobl ifanc gael llais "am mai ni yw'r bobl fydd yn gorfod delio â'r problemau".

• Disgyblion ym mhrotest newid hinsawdd

• Newid hinsawdd: 'Angen mwy o weithredu'

• 'Newid hinsawdd yw'r bygythiad mwyaf'

Mae Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, Sophie Howe, hefyd yn croesawu cynlluniau'r llywodraeth.

"Ry'n ni nawr angen gweld arweinyddiaeth ar draws y llywodraeth a gan ein cyrff cyhoeddus i greu'r newid sydd ei angen i alluogi i bawb wneud gwell benderfyniadau sy'n lleihau ein hallyriadau," meddai.

Canolfan newydd £5m

Bydd cyhoeddiad hefyd yn y lansiad y bydd ymchwilwyr Prifysgol Caerdydd yn arwain canolfan newydd gwerth £5m i geisio canfod ffyrdd newydd o fynd i'r afael â newid hinsawdd.

Dywedodd Llywodraeth Cymru ei fod wedi gweithio'n agos gyda'r ymchwilwyr i siapio'r prosiectau sy'n cael eu cynllunio gan y ganolfan.

Fe wnaeth y ffigyrau diweddaraf, o 2015, ddangos bod allyriadau yng Nghymru wedi gostwng 19% o'r lefel yn 1990.

Targedau'r llywodraeth yw gweld gostyngiad o 27% erbyn 2020, 45% erbyn 2030, 67% erbyn 2040 ac 80% erbyn 2050.