Yr haul yn ail-ymddangos mewn pentref ar ôl chwe wythnos
- Cyhoeddwyd
Yr haul yn ceisio dod allan tu cefn i'r cymylau a Chrib Goch
Mae'n wythnos nodedig mewn un pentref yng ngogledd Cymru gan fod yr haul yn ôl yno am y tro cyntaf ers mis a hanner.
Mae Nant Peris yn cysgodi yng nghrud Dyffryn Peris, a'r mynyddoedd yn codi fel waliau ar ddwy ochr, a'r ffordd tua'r de-ddwyrain yn codi tuag at Pen-y-Pas a llwybrau'r Wyddfa.
Ond un anfantais o fod yng nghanol harddwch Eryri ydi bod yr haul yn is na'r mynyddoedd am gyfnod dros y gaeaf ac felly mae'n amhosib ei weld.
Yr wythnos yma, mae'n ôl - am gyfnod byr bob dydd o leiaf, a'r amser yn cynyddu wrth i'r wythnosau fynd yn eu blaenau.
Shirley Davies a Margaret Ellis
Mae Shirley Davies a Margaret Ellis wedi hen arfer gyda'r ffaith - fe fagwyd y ddwy yn y pentref, cyn magu eu teuluoedd eu hunain yno.
Iddyn nhw mae un diwrnod yn Ionawr yn sefyll allan yn y calendr ers iddyn nhw fod yn blant.
"13 Ionawr 'da ni'n gweld yr haul eto ar ôl y gaeaf," meddai Margaret Ellis.
"Mae o i'w weld am ddau funud ar groes fach ar dop yr eglwys. Dyna'r traddodiad - dyna oedd yr hen bobl yn arfer dweud hefyd. Ond does 'na ddim haul ar 13 Ionawr bob tro i chi fedru ei weld o chwaith."
Waeth pa gyfnod o'r flwyddyn ydi hi, mae cymylau hefyd yn gallu amharu ar olau'r haul wrth gwrs
"Mae o i ffwrdd am tua chwe wythnos. Yn y bore mae o tu cefn i ni, ac o dan lefel y mynydd, wedyn mae'n dod rownd gyda'r nos ond mae'r Wyddfa a Chrib Goch o'n blaenau ni felly tyda ni'm yn gallu gweld yr haul am gyfnod gan ei fod yn isel yn yr awyr - mae o o dan y mynydd."
13 Ionawr - y diwrnod mawr
Mae hi a Shirley Davies yn byw ar ochr ddwyreiniol y ffordd sy'n mynd drwy ganol y pentref - ac felly'n cael mwy o haul nag ochr arall y pentref unwaith mae'n ail-ymddangos ar ôl y gaeaf.
Golygfa i'w groesawu
Meddai Shirley Davies: "Ar 13 Ionawr, 'da ni'n gweld yr haul yn dod lawr Elidir Fawr, mae o'n dod yn agosach ac agosach bob dydd - pan mae yna haul o gwmpas.
"Mae'n cymryd dipyn go lew o amser i ddod lawr y dyffryn i gyd - mae hynny wedi digwydd erbyn tua mis Mawrth mae'n siŵr.
"Pan mae'n rhewi tydi o ddim yn dadmer. A barrug - tydi o byth yn codi fan yma yn y gaeaf, mae'n para am hydoedd, ac yn codi fel niwl.
"Mae'n siŵr bod 'na lefydd eraill yng Nghymru yr un fath."
'Angen Fitamin D i bawb yn Nant'
Gall diffyg haul gael effaith ar iechyd corfforol a meddyliol. Mae'r ddwy yn ymwybodol o hynny ac ar ddyddiau llwm maen nhw'n mynd i chwilio am y pelydrau.
Meddai Shirley Davies: "Mae o yn effeithio ar bobl, mae o'n gallu bod yn le mwll yn y gaeaf ac mae o'n gwneud pobl yn isel. 'Da ni angen Fitamin D i bawb ohono' ni yn Nant.
"Weithiau 'da ni'n mynd am dro at yr haul. Weithiau ti'n edrych lawr y dyffryn a wnâi ddweud 'o mae'n edrych yn neis lawr yn fana' felly da ni'n mynd yn y car neu ar y bws.
"Nawn ni fynd i Gaernarfon, a weithiau ti'n cyrraedd Llanberis a ti'n gweld yr haul a ti'n meddwl 'o am braf'."
Yr haul ar lethrau Elidir Fawr, uwchben pentref Nant Peris
Fel brodorion o'r pentref, mae'r ddwy yn dweud eu bod wedi hen arfer efo'r lleoliad a'r tymhorau erbyn hyn - a bod manteision o fyw yn y pentref hefyd.
Meddai Margaret Ellis: "Mae'n iawn yn yr haf. Lle dwi'n byw, yn yr haf, dwi'n cael lot o olau - gyda'r nos hefyd pan mae'r haul yn dod dros Gastell Dolbadarn ac i fyny'r dyffryn, mae'n braf iawn."
Ac mae ei chyfaill yn cytuno: "Tydi'r gaeaf ddim yn effeithio arno' ni gymaint achos 'da ni wedi arfer efo fo.
"Y rheswm ti'n dod i Nant ydi i gael llonyddwch. Mae'n braf iawn yma yn yr haf yn enwedig - yng nghanol y mynyddoedd."
Cyhoeddwyd yr erthygl yma gyntaf yn 2020