'Angen i wersi hanes Cymru a BAME fod yn orfodol'

Mae galw ers tro i gynnwys mwy o hanes Cymru mewn gwersi hanes yma

Dylai dysgu hanes Cymru a hanes pobl ddu, Asiaidd neu o leiafrif ethnig (BAME) fod yn orfodol o fewn y cwricwlwm newydd meddai Plaid Cymru.

Dywedodd llefarydd Plaid Cymru ar Addysg, Sian Gwenllian AS, na ddylai dysgu hanes Cymru a BAME fod yn "ddewisol ac i fyny i ysgolion unigol".

Mae deiseb sydd yn galw ar Lywodraeth Cymru i sicrhau fod "dysgu hanes pobl ddu a phobl o liw (POC - 'People of colour') yn orfodol mewn ysgolion yng Nghymru wedi denu 34,000 llofnod.

Dywed Llywodraeth Cymru y bydd yn "sicrhau" y bydd ysgolion yn "rhoi ystyriaeth lawn o hanes, hunaniaeth a diwylliant Cymreig a hanes ehangach BAME".

Mesur drafft

Mae disgwyl i fesur drafft cwricwlwm Llywodraeth Cymru gael ei gyhoeddi ar 8 Gorffennaf. Yr unig bynciau gorfodol yn y cwricwlwm newydd yw: Llythrennedd, Rhifedd a gallu digidol; crefydd, gwerthoedd a moeseg: Perthynas ac addysg rhyw: Cymraeg a Saesneg.

Ond mae galwadau diweddar i gynnwys addysg BAME mewn ysgolion wedi ei adlewyrchu mewn adroddiad oedd wedi ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru i effaith anghymesur Covid-19 ar y gymdeithas BAME.

Cafodd nifer o brotestiadau Black Lives Matter eu cynnal yn ddiweddar, gan gynnwys hon yng Nghaernarfon

Un o'r argymhellion yn yr adroddiad oedd fod angen "cynnwys BAME a hanes/addysg am y Gymanwlad yn y Cwricwlwm Cenedlaethol i Gymru yn 2022 ar gyfer disgyblion cynradd ac uwchradd er mwyn atal hiliaeth a hybu arwahanrwydd diwylliannol".

Dadl Seneddol

Bydd Plaid Cymru'n arwain dadl yn y Senedd ddydd Mercher yn galw ar Lywodraeth Cymru i sicrhau fod dysgu am hanes Cymru a hanes BAME yn orfodol yng Nghymru.

Dywedodd Sian Gwenllian y byddai gwneud yr elfennau hyn yn "rhan statudol o'r cwricwlwm newydd" yn "gwneud yn iawn am anghyfartaledd strwythurol" gan sicrhau Cymru "gyfartal a chynhwysol" drwy'r system addysg.

"Mae Plaid Cymru wedi dadlau'n hir fod angen i hanes Cymru fod yn elfen statudol o'r cwricwlwm newydd fel y gall pob plentyn ddod i ddysgu a deall am hanes ein cenedl," meddai.

"Ond mae gwrthdystiadau diweddar Black Lives Matter wedi taflu goleuni ar yr angen i hanes pobl ddu a phobl o liw hefyd i gael ei gynnwys fel elfen statudol o'r cwricwlwm.

Mae cael cwricwlwm rhy ben agored yn gamgymeriad, medd Sian Gwenllian

"Nid yw Mesur Cwricwlwm Llywodraeth Cymru'n ei wneud yn orfodol ar hyn o bryd i unrhyw ysgol i ddysgu hanes Cymru na hanes pobl ddu. Yn hytrach, mae'n gadael yr elfennau hyn yn rhai dewisol ac i fyny i ysgolion unigol eu dysgu.

"Mae cael cwricwlwm pen agored yn golygu na fydd pob disgybl yn cael y cyfle i ddysgu am faterion yr ydym yn gredu sydd yn allweddol i greu cymdeithas fwy cyfartal a ffyniannus, ac i siapio dinasyddion sydd yn ymwybodol o'u gorffennol."

"Byddai'n drasiedi pe na bai Llywodraeth Cymru'n gafael yn y cyfle hwn."

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae'n bwysig bod dysgu'n gynhwysol ac yn tynnu ar brofiadau, safbwyntiau a threftadaeth ddiwylliannol Cymru gyfoes. Yn y cwricwlwm newydd, bydd dysgwyr yn archwilio'r cyd-destun lleol, cenedlaethol a byd-eang i bob agwedd ar ddysgu, ac i wneud cysylltiadau a datblygu dealltwriaeth o fewn cymdeithas amrywiol.

"Byddwn yn gweithio gydag Estyn i sicrhau bod eu hadolygiad o hanes Cymru yn rhoi ystyriaeth lawn i hanes, hunaniaeth a diwylliant Cymreig ac ehangach - a byddwn yn sefydlu gweithgor i oruchwylio datblygiad adnoddau dysgu, a nodi unrhyw fylchau yn yr adnoddau neu hyfforddiant."