Etholiad Senedd Cymru: Cymharwch bolisïau’r pleidiau
- Cyhoeddwyd
Mae'r pleidiau gwleidyddol yng Nghymru wedi dechrau eu hymgyrchoedd cyn etholiad Senedd Cymru ar 6 Mai.
Er mwyn eich helpu i benderfynu dros bwy yr hoffech chi bleidleisio, defnyddiwch y canllaw polisi i weld beth yw safbwyntiau'r pleidiau ar y materion pwysig.
Beth mae'r pleidiau yn ei addo?
Dewiswch bwnc a phlaid i weld eu polisïau
Covid-19
Yn cynnwys mesurau cyfyngu yn y dyfodol a chyflwyno brechlynnau
Economi
Yn cynnwys buddsoddiadau seilwaith, trethi busnes a chefnogaeth i ddiwydiant
Addysg
Yn cynnwys cyllid ysgolion a phrifysgolion, cyflogau, profion ac arolygu ysgolion a ffioedd dysgu prifysgol.
Iechyd a gofal
Yn cynnwys ysbytai, meddygon teulu, deintyddion, cyllid, staffio, amseroedd aros, iechyd meddwl a gofal cymdeithasol.
Perthynas â'r UE
Yn cynnwys masnach a'n perthynas ag Ewrop yn y dyfodol
Amgylchedd
Yn cynnwys newid hinsawdd, targedau allyriadau, ynni adnewyddadwy, defnyddio plastig, ailgylchu, effeithlonrwydd ynni a llygredd aer.
Gwaith a budd-daliadau
Yn cynnwys gofal plant, mynd i'r afael â thlodi a budd-dal y Dreth Gyngor.
Tai
Yn cynnwys adeiladu tai, perchentyaeth, tai cymdeithasol, digartrefedd a hawliau tenantiaid.
Trafnidiaeth
Yn cynnwys perchnogaeth a masnachfreinio rheilffyrdd, gwasanaethau bysiau, ac uwchraddio ffyrdd.
Democratiaeth
Yn cynnwys dyfodol datganoli yng Nghymru.
Llafur Cymru
Llafur Cymru
Arweinydd
Mark Drakeford
Polisïau allweddol
- Gwarant newydd i bobl ifanc i gael lle mewn gwaith, addysg, hyfforddiant neu hunangyflogaeth i bawb o dan 25 oed yng Nghymru, gan gynnwys creu 125,000 o brentisiaethau newydd
- Gwarantu'r Cyflog Byw Gwirioneddol i holl staff gofal cymdeithasol, a chadw'r cap ar ffioedd gofal dibreswyl a chynnal y terfyn cyfalaf o £50,000
- Buddsoddi £800m mewn trenau newydd, gan sicrhau erbyn 2023, y bydd 95% o siwrneiau ar ein rhwydwaith trenau ar drenau newydd
Covid-19
- Parhau i weithio gyda staff y GIG, y lluoedd arfog a gwirfoddolwyr i gael pobl wedi'u brechu
- Mwy o gefnogaeth i weithwyr a busnesau yng Nghymru gyda'r hyn sy'n cael ei alw y cymorth ariannol mwyaf hael yn y DU
- Lansio rhaglen gymorth dal-i-fyny ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus, gan gynnwys cyflogi dros 1800 o diwtoriaid ychwanegol mewn ysgolion ac ysgol feddygol newydd yng Ngogledd Cymru
Economi
- Parhau â'r gwyliau ardrethi busnes i fusnesau manwerthu, hamdden a lletygarwch am 12 mis arall, sy'n golygu, gyda'r cynllun Rhyddhad Ardrethi Busnesau Bach, y bydd dros 70,000 o fusnesau yn talu dim ardrethi o gwbl yn 2021-22
- Sefydlu gwarant newydd i bobl ifanc i gael lle mewn gwaith, addysg, hyfforddiant neu hunangyflogaeth i bawb o dan 25 oed yng Nghymru, gan gynnwys creu 125,000 o brentisiaethau newydd
Addysg
- Cwricwlwm newydd i Gymru i ddechrau yn 2022, sy'n canolbwyntio ar safonau llythrennedd a rhifedd uwch, sicrhau bod ein pobl ifanc yn fwy cymwys yn ddigidol ac yn ddwyieithog, a chefnogi iechyd meddwl ac emosiynol disgyblion
- Parhau i ddiogelu'r Lwfans Cynhaliaeth Addysg
- Cefnogaeth i deuluoedd i ysgwyddo costau gwisg ysgol ac offer, a gwarantu prydau ysgol am ddim drwy gydol y gwyliau yn ystod y pandemig
Iechyd a gofal
- Parhau i ddiogelu presgripsiynau am ddim a pharcio am ddim mewn ysbytai
- Gwarantu'r Cyflog Byw Gwirioneddol i holl staff gofal cymdeithasol, a chadw'r cap ar ffioedd gofal dibreswyl a chynnal y terfyn cyfalaf o £50,000
Perthynas â'r UE
- Pwysleisio pwysigrwydd ein cysylltiadau economaidd, gwleidyddol a chymdeithasol gyda'r UE, gan alluogi busnesau i fasnachu nwyddau o Gymru ar draws Ewrop
- Parhau i weithredu'r Strategaeth Ryngwladol sy'n ceisio codi proffil Cymru, tyfu'r economi a sefydlu Cymru fel cenedl gyfrifol ar lefel fyd-eang
Amgylchedd
- Creu swyddi ar draws Cymru gydag ynni gwyrdd, dulliau diogelu'r amgylchedd a thwristiaeth
- Gwahardd y defnydd o'r plastigau untro sy'n cael eu gadael fwyaf fel sbwriel, gan ddiogelu'r moroedd a chefn gwlad
- Creu Coedwig Genedlaethol i Gymru, er lles cydraddoldeb ac iechyd meddwl yn ogystal â'r amgylchedd
Gwaith a budd-daliadau
- Troi'r dull partneriaeth gymdeithasol yn gyfraith, a gwneud Cymru yn Wlad o Waith Teg go iawn
- Parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i gefnogi teuluoedd yng Nghymru mewn meysydd y mae'n gyfrifol amdanynt a chael gwared ar y toriadau arfaethedig i Gredyd Cynhwysol
Tai
- Adeiladu miloedd o dai fforddiadwy, carbon isel, newydd i'w rhentu, ac yn sgil hynny, creu miloedd o swyddi newydd
Trafnidiaeth
- Darparu system drafnidiaeth gyhoeddus gynaliadwy o ansawdd uchel i Gymru
- Cadw masnachfraint rheilffyrdd Cymru a'r Gororau mewn perchnogaeth gyhoeddus
- Buddsoddi £800m mewn trenau newydd, gan sicrhau erbyn 2023, y bydd 95% o siwrneiau ar ein rhwydwaith trenau ar drenau newydd
- Ail-reoleiddio'r rhwydwaith bysiau, sy'n golygu mynediad haws at wasanaethau bysiau lleol
- Buddsoddi mewn cymunedau a seilwaith i helpu i sicrhau bod mwy a mwy o deithiau yn digwydd ar droed neu ar feic
Democratiaeth
- Credu bod y Deyrnas Unedig yn gymdeithas wirfoddol o bedair cenedl, lle dylai pŵer gael ei wasgaru yn hytrach na'i ganoli, a lle bo cynifer o benderfyniadau â phosibl yn cael eu gwneud mor agos at bobl â phosib
- Cefnogi confensiwn cyfansoddiadol i ddatblygu setliad newydd i'r Deyrnas Unedig
Ceidwadwyr Cymreig
Ceidwadwyr Cymreig
Arweinydd
Andrew RT Davies
Polisïau allweddol
- Adeiladu Ffordd Liniaru'r M4, uwchraddio'r A55 yng Ngogledd Cymru i leihau mannau cyfyng a'r A40 i hybu'r economi yng Ngorllewin Cymru
- Dim pwerau newydd i Lywodraeth Cymru
- Adeiladu 100,000 o dai yn ystod y degawd nesaf, gan gynnwys 40,000 o dai cymdeithasol, gyda phob cartref newydd yn garbon niwtral erbyn 2026
Covid-19
- Penodi Gweinidog penodol o fewn Llywodraeth Cymru ar gyfer y broses adfer ar ôl COVID-19 i oruchwylio'r holl feysydd adfer yn sgil y coronafeirws, gan gynnwys cyflwyno'r brechlyn ledled Cymru gyda phob oedolyn yn cael cynnig dau ddos erbyn diwedd mis Hydref, a chyflwyno unrhyw bigiadau atgyfnerthu
- Sefydlu llwybrau i gefnogi pobl sy'n dioddef â phroblemau iechyd meddwl yn sgil y pandemig, yn enwedig staff y GIG, gweithwyr gofal a theuluoedd sydd wedi profi trawma oherwydd bod cleifion ar eu pennau eu hunain adeg eu marwolaeth
- Adolygu a chyflwyno cyllid i fusnesau ar sail anghenion, gan ddod â chymorth ‘cyntaf i'r felin' Llywodraeth Cymru i ben ar gyfer busnesau yng Nghymru
Economi
- Creu siop-un-stop i fusnesau yng Nghymru drwy ddod â Banc Datblygu Cymru, Busnes Cymru ac ail-greu agweddau gorau Awdurdod Datblygu Cymru, at ei gilydd
- Sefydlu Arloesi Cymru, wedi'i leoli yng Ngogledd Cymru, fel siop un-stop i gwmnïau gefnogi mentrau newydd, ac annog busnesau cyfredol i dyfu ac allforio
- Cyflwyno toriad treth i fusnesau bach drwy ddileu ardrethi busnes
- Cyflwyno pecyn ‘dychwelyd' er mwyn i drefi glan môr a threfi marchnad lefelu gyda Chronfa Trefi Twristaidd, gan alluogi cymunedau i wella eu heconomi leol drwy ddenu ymwelwyr newydd gyda WiFi am ddim neu gysylltiadau trafnidiaeth gwell
- Sefydlu Cenhadaeth Genedlaethol i dyfu economi Cymru, gyda tharged clir i greu 65,000 o swyddi newydd. Ar ôl cyflawni hynny, byddwn yn torri cyfradd sylfaenol treth incwm i gefnogi teuluoedd sy'n gweithio'n galed
Addysg
- Rhoi'r gorau i dan-ariannu ein pobl ifanc a gwarantu bod mwy o gyllid yn cyrraedd yr ystafell ddosbarth yn uniongyrchol
- Cael gwared yn llwyr ar Fagloriaeth Cymru er mwyn caniatáu i ddisgyblion ganolbwyntio ar TGAU, Lefel Uwch a chyrsiau galwedigaethol
- Cyflwyno gwahanol lwybrau i ragoriaeth wrth ehangu prentisiaethau, gan gynnwys prentisiaethau gradd
Iechyd a gofal
- Datblygu cynllun clir i alluogi GIG Cymru glirio'r rhestr aros sydd wedi gwaethygu ymhellach yn ystod y pandemig, drwy ddefnyddio cyfleusterau trawsffiniol ac annibynnol i gyflymu'r driniaeth
- Sicrhau na ddylai unrhyw un aros dros flwyddyn am driniaeth yn y GIG gyda'n Gwarant i Gleifion
- Darparu 1,200 yn fwy o feddygon, 3,000 yn fwy o nyrsys a gweithiwr iechyd proffesiynol eraill drwy ein rhaglen ‘Cadw, recriwtio a hyfforddi'
- Trawsnewid gwasanaethau iechyd meddwl drwy roi'r un flaenoriaeth iddo ag iechyd corfforol
Perthynas â'r UE
- Cefnogi busnesau i gael mynediad at gyfleoedd newydd ar ôl Brexit drwy ddefnyddio siop-un-stop i gael mynediad at fuddsoddiad
- Gweithio gydag ysgolion a phrifysgolion i sicrhau bod y rhai mwyaf difreintiedig yn ein cymdeithas yn gallu cael mynediad at y Cynllun Turing newydd
- Sicrhau bod Llywodraeth Cymru, gyda Llywodraeth y DU, yn cydlynu'n agos â Gweriniaeth Iwerddon i sicrhau mewnforion ac allforion di-drafferth
Amgylchedd
- Cyflwyno Deddf Aer Clir i dorri llygredd a lleihau'r achosion o glefydau anadlol
- Gwahardd plastigau untro at ddefnydd anfeddygol fel weips gwlyb plastig, gwellt yfed, troellwyr diodydd, cwpanau untro a ffyn cotwm, yn ogystal â chreu cynllun dychwelyd ernes ar ddiodydd.
- Mynd i'r afael â newid hinsawdd drwy sicrhau bod Cymru yn bodloni ein targed allyriadau carbon sero-net erbyn 2050
Gwaith a budd-daliadau
- Sefydlu un pwynt mynediad i fudd-daliadau a chynllun cymorth sy'n cael ei weinyddu yng Nghymru, gan archwilio'r posibilrwydd o drosglwyddo'r rhai sy'n hawlio Credyd Cynhwysol yn awtomatig i'r cynllun
- Cyflwyno model ‘tai yn gyntaf' i gefnogi pobl sy'n ddigartref
- Cefnogi ein cymunedau hŷn drwy gadw presgripsiynau am ddim, teithio am ddim ar fysiau a hyrwyddo mynediad am ddim i safleoedd CADW a chynllun peilot teithio am ddim ar drenau i bobl dros 75 oed
Tai
- Annog uchelgais drwy gael gwared ar Dreth Trafodiadau Tir (Land Transaction Tax) i'r rhai sy'n prynu am y tro cyntaf a chodi'r trothwy i £250,000
- Adfer hawl diwygiedig i brynu fel y gall mwy o bobl elwa o'r sicrwydd o berchen ar eu cartrefi eu hunain
- Adeiladu 100,000 o dai yn ystod y degawd nesaf, gan gynnwys 40,000 o dai cymdeithasol, gyda phob cartref newydd yn garbon niwtral erbyn 2026
Trafnidiaeth
- Adeiladu Ffordd Liniaru'r M4, uwchraddio'r A55 yng Ngogledd Cymru i leihau mannau cyfyng a'r A40 i hybu'r economi yng Ngorllewin Cymru
- Creu rhwydwaith gwefru cyflym o 20,000 o orsafoedd gwefru ceir trydan
- Helpu pobl ifanc i gael mynediad at addysg, hyfforddiant a chyflogaeth gyda theithio am ddim ar fysiau a theithio rhatach ar drenau i bobl 16-24 oed
Democratiaeth
- Dim cynnydd yn nifer Aelodau'r Senedd yn ystod y pum mlynedd nesaf heb gefnogaeth y cyhoedd
- Dim pwerau newydd i Lywodraeth Cymru. Mae angen i Lywodraeth Cymru symud yn ei flaen a defnyddio'r pŵer sydd ganddo yn hytrach na phwyso am fwy
- Gweithio gyda Llywodraeth y DU, nid yn ei erbyn, i lefelu Cymru gyfan
Plaid Cymru
Plaid Cymru
Arweinydd
Adam Price
Polisïau allweddol
- Buddsoddi mewn 4,500 o athrawon a staff cymorth ychwanegol
- Swydd wedi'i gwarantu, ar Gyflog Byw Gwirioneddol o leiaf, neu hyfforddiant o ansawdd uchel i bawb rhwng 16 a 24 oed
- Cynnal refferendwm Annibyniaeth erbyn 2026
Covid-19
- Adeiladu'r Gwasanaeth Iechyd a Gofal Gwladol gorau drwy leihau rhestrau aros, adeiladu canolfannau diagnosteg canser newydd a chodi cyflog gweithwyr gofal i £10 yr awr o leiaf
- Creu Pecyn Ysgogi Economaidd Gwyrdd gwerth £6bn, a fydd, ynghyd â buddsoddiadau mewn gofal iechyd, addysg a'r economi leol, yn creu 60,000 o swyddi yn ystod tymor nesaf y Senedd
- Blaenoriaethu'r broses adfer addysgol a llesiant drwy recriwtio 2,000 o athrawon ychwanegol a 2,000 o staff cymorth ychwanegol mewn ysgolion ledled Cymru
Economi
- Swydd wedi'i gwarantu, ar Gyflog Byw Gwirioneddol o leiaf, neu hyfforddiant o ansawdd uchel i bawb rhwng 16 a 24 oed
- Benthyciadau di-log i gefnogi busnesau bach i adfer ar ôl Covid
- Creu Ffyniant i Gymru, asiantaeth datblygu economaidd deinamig newydd, sy'n canolbwyntio ar dyfu busnesau bach a chanolig yng Nghymru, rhoi hwb i allforion a chreu swyddi ym mhob cymuned
Addysg
- Buddsoddi mewn 4,500 o athrawon a staff cymorth ychwanegol, lleihau maint dosbarthiadau a gwerthfawrogi'r proffesiwn dysgu
- Sefydlu addysg a gofal plant blynyddoedd cynnar o'r radd flaenaf, drwy gynnig 30 awr yr wythnos, am ddim i bob plentyn o 24 mis i oed ysgol
- Lleihau'r ffi ddysgu uchaf y gellir ei chodi ar fyfyrwyr sy'n hanu o Gymru ym mhrifysgolion Cymru i £7,500
Iechyd a gofal
- Adeiladu Gwasanaeth Iechyd a Gofal Gwladol lle mae gofal personol am ddim pryd mae ei angen
- Darparu 6,000 o weithwyr gofal iechyd proffesiynol ychwanegol i Gymru – 4,000 o nyrsys, 1,000 o feddygon a 1,000 o weithwyr proffesiynol sy'n gysylltiedig ag iechyd
- Sicrhau bod gwella iechyd meddwl yn nod canolog, a sefydlu rhwydwaith o Ganolfannau Llesiant i Bobl Ifanc ar gyfer cymorth iechyd meddwl a chorfforol pobl ifanc ledled Cymru
Perthynas â'r UE
- Archwilio ffyrdd i Gymru barhau i gymryd rhan yn rhaglen Erasmus yr UE
- Datblygu strategaeth allforio newydd i fusnesau yng Nghymru, gan ganolbwyntio ar ranbarthau a chenhedloedd yr UE fel Iwerddon a Gwlad y Basg, lle mae perthynas yn bodoli'n barod
- Dechrau cynllunio am Gymru annibynnol i ymuno â Chymdeithas Masnach Rydd Ewrop (EFTA)
Amgylchedd
- Sefydlu cenhadaeth ar draws Cymru i gynhyrchu 100% o'n trydan a chyrraedd dim allyriadau erbyn 2035
- Cyflwyno Deddf Natur gyda thargedau statudol i adfer bioamrywiaeth erbyn 2050
- Ymrwymo i ddarparu mannau gwyrdd diogel o ansawdd da o fewn pum munud ar droed o bob aelwyd yng Nghymru
Gwaith a budd-daliadau
- Taliad atodol wythnosol o £35 y plentyn i deuluoedd sy'n byw o dan y trothwy tlodi
- Rhoi hawl i ddysgu gydol oes ar gyfer ailhyfforddi gwerth £5,000 i bawb dros 25 oed
- Treialu Incwm Sylfaenol Cyffredinol yng Nghymru
Tai
- Lansio'r rhaglen tai cyhoeddus fwyaf uchelgeisiol ers yr 1970au, gan greu 50,000 o dai sy'n wirioneddol fforddiadwy i'w rhentu a'u prynu yn ystod y pum mlynedd nesaf
- Dod â chysgu allan ar ein strydoedd i ben yn barhaol drwy bolisi ailgartrefu cyflym
- Stopio troi allan heb fai, a chreu system newydd o renti teg i bobl mewn llety rhent preifat
- Gostwng biliau ar gyfartaledd i'r rhai sy'n talu'r Dreth Gyngor, a defnyddio pwerau cynllunio a threthi i fynd i'r afael â'r argyfwng ail gartrefi
Trafnidiaeth
- Anelu at haneru cyfran y teithiau a wneir mewn ceir erbyn 2030,
- Clustnodi o leiaf 50 y cant o'r holl wariant ar gludiant cyfalaf i wella gwasanaethau bysiau a threnau
- Creu rheilffordd newydd ar arfordir y gorllewin, i gysylltu'r gogledd a'r de
- Adeiladu CrossRail y Cymoedd, i gysylltu'r dwyrain a'r gorllewin
Democratiaeth
- Rhoi llais i bobl Cymru ar eu dyfodol drwy gynnal refferendwm annibyniaeth erbyn 2026
- Creu Comisiwn Cenedlaethol statudol i oruchwylio'r broses sy'n arwain at y refferendwm, gan gynnwys drafftio Cyfansoddiad Cymreig, a fydd yn destun proses ymgynghori eang
- Datganoli pŵer ar unwaith dros faterion sy'n cael eu cadw'n ôl, gan gynnwys plismona a chyfiawnder troseddol, rheilffyrdd, lles, darlledu, prosiectau ynni mawr ac Ystâd y Goron
Diwygio UK
Diwygio UK
Arweinydd
Nathan Gill
Polisïau allweddol
- Sicrhau nad oes mwy o gyfnodau clo
- Clirio achosion sydd wedi cronni yn y GIG yn sgil Covid
- Rhoi'r hawl i rieni fynd â'u plant ar wyliau am hyd at ddeg diwrnod
Covid-19
- Peidio byth â chael cyfnod clo llawn yng Nghymru neu unrhyw ran o Gymru
- Sefydlu grŵp ymgynghorol arbenigol sy'n edrych ar effaith ehangach polisïau ar y system iechyd a'r economi
- Cadw ysgolion a chyfleusterau hamdden a ffitrwydd ar agor
- Peidio byth â chyflwyno pasbortau brechu a chael gwared ar y canllawiau i wisgo masgiau yn y dosbarth
Economi
- Rhyddhau 1.2 miliwn o fusnesau bach a'r hunan-gyflogedig rhag talu treth gorfforaethol
- Creu treth gwerthu ar y we a chael gwared ar ardrethi busnes yng Nghymru
- Rhoi hwb i economi gogledd Cymru drwy gefnogi Wylfa Newydd
Addysg
- Gwneud addysg ariannol yn bwnc gorfodol i bobl plentyn ysgol ar lefel TGAU
- Caniatáu rhieni (plant na sydd ym mlynyddoedd TGAU) i fynd â'u plant o'r ystafell ddosbarth am hyd at 10 diwrnod
- Diwygio dyddiadau tymhorau a chael gwared ar wyliau chwe wythnos ym mis Gorffennaf/Awst
Iechyd a gofal
- Buddsoddi i glirio'r rhestrau aros sydd wedi cronni o fewn y GIG yn ystod y pedair blynedd nesa
- Buddsoddi mewn gwasanaethau cymunedol i sicrhau bod pawb yn cael y gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw gydag iechyd meddwl a normaleiddio afiechydon meddwl gydag ymgyrchoedd hybu iechyd pwerus
- Datblygu model meddygol sy'n canolbwyntio ar atal, adfer a chyd-gynhyrchu yn ogystal ag iachau
- Datblygu polisi gweithlu sy'n sicrhau bod niferoedd digonol o staff sy'n uchel eu cymhelliant yn cael eu cadw a'u recriwtio
Perthynas â'r UE
- Gweithio gyda'n partneriaid yn yr UE yn ogystal â gweddill y byd i ddatblygu cytundebau masnach sydd o fudd i'r ddwy ochr
Amgylchedd
- Cefnogi a buddsoddi mewn ynni llanw er mwyn i Gymru arwain y ffordd gyda'r dechnoleg hon ar draws y byd
- Gweithio gydag awdurdodau lleol i greu model rhwydwaith gwefru cerbydau trydan sy'n cyllido gwasanaethau cyhoeddus
- Creu coedwig genedlaethol i Gymru gyda mynediad agored i bob dinesydd
Gwaith a budd-daliadau
- Cadw presgripsiynau am ddim
- Gwrthwynebu Cymru yn cyflwyno cyfraddau uwch o dreth incwm na rhannau eraill o'r DU
- Yn genedlaethol, byddai'n lleihau nifer y bobl sy'n talu treth incwm drwy gynyddu'r trothwy isaf i £20,000, o £12,500 y flwyddyn
Tai
- Cadw'r ddeddfwriaeth bresennol sy'n caniatáu i awdurdodau lleol godi hyd at 100% yn ychwanegol ar gartrefi gwag ac ail gartrefi, ond cyflwyno polisi i sicrhau bod yr arian sy'n cael ei godi yn mynd yn uniongyrchol i'r cymunedau sy'n cael eu heffeithio
- Cyflwyno caniatâd cynllunio i berchnogion tai sy'n dymuno ceisio newid pwrpas y cartref hwnnw i fod yn fusnes rhentu gwyliau
- Ei gwneud hi'n haws i bobl leol adeiladu cartref yn eu pentref neu dref leol
Trafnidiaeth
- Adeiladu ffordd liniaru'r M4
- Adeiladu seilwaith rheilffordd newydd yn Ne Cymru, gan gynnwys argymhelliad Comisiwn Trafnidiaeth De Ddwyrain Cymru am chwe gorsaf reilffordd newydd ac uwchraddio cledrau'r Cymoedd
- Gwella cysylltiadau trafnidiaeth rhwng De a Gogledd Cymru
- Buddsoddi mewn gwella'r cysylltiadau ffyrdd yng Ngogledd Cymru
Democratiaeth
- Byddwn yn ymgyrchu'n frwd dros aros yn aelodau cadarn o'r Deyrnas Unedig
- Gwrthwynebu unrhyw gynnydd yn nifer Aelodau'r Senedd
- Cynnal etholiad ar wahân ar gyfer y Prif Weinidog
- Ceisio datganoli rhai o bwerau Llywodraeth Cymru i gynghorau
Plaid Diddymu'r Cynulliad Cenedlaethol
Plaid Diddymu'r Cynulliad Cenedlaethol
Arweinydd
Richard Suchorzewski
Polisïau allweddol
- Cael gwared ar Gynulliad/Senedd Cymru drwy refferendwm
- Adfer un GIG
- Cael gwared ar y targed o 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg
Covid-19
- Ymateb sy'n cael ei arwain ar lefel y DU yn hytrach nag ymateb tameidiog ar draws y pedair cenedl
Economi
- Dylai pwerau dros ddatblygu economaidd gael eu datganoli o Fae Caerdydd i ardaloedd lleol ar draws Cymru mewn Partneriaethau Menter Lleol
- Yna dylai cynghorau weithio mewn partneriaeth â busnesau a chyflogwyr, sy'n adnabod eu hardaloedd, mewn Partneriaethau Menter Lleol
- Gallai treth gyngor is helpu ardaloedd tlawd yn fwy na grantiau'r trydydd sector
Addysg
- Cadw cwricwlwm y DU
- Adfer cysondeb arholiadau a graddio yn unol â Lloegr
- Datganoli a ddylai'r Gymraeg fod yn orfodol mewn ysgolion sydd ddim yn rhai cyfrwng Cymraeg i gynghorau
- Cefnogi academïau ac ysgolion rhydd
- Cael gwared ar y targed o 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg
Iechyd a gofal
- Adfer un Gwasanaeth Iechyd Gwladol y DU sy'n unedig i bawb
- Rhoi meddygon ar yr un raddfa dâl â chydweithwyr yn Lloegr
- Cadw presgripsiynau am ddim ar gyfer y rhai sy'n llai cefnog, plant, menywod beichiog a'r rheini sydd wedi ymddeol, ond defnyddio'r arian sy'n cael ei dalu gan eraill am bresgripsiynau i fynd i'r afael â'r rhestrau aros enfawr yn y GIG yn dilyn argyfwng COVID
Perthynas â'r UE
- Cefnogi Brexit ar y sail a bennir gan lywodraeth y DU yn dilyn y bleidlais gan Gymru ac anelu at adael yr UE
Amgylchedd
- Cael gwared ar Gyfoeth Naturiol Cymru
- Cefnogi'r broses o symud i dechnolegau newydd mewn amaethyddiaeth a allai leihau effeithiau niweidiol ar yr amgylchedd
- Blaenoriaethu cymorth i ffermio mynydd traddodiadol yng Nghymru
Gwaith a budd-daliadau
- Gwrthwynebu datganoli gweinyddu budd-daliadau er mwyn osgoi peryglu tua 15% o drosglwyddiad cyllidol GDP o weddill y DU i Gymru
Tai
- Dod â datganoli Treth Trafodiadau Tir (Land Transaction Tax) i ben, a'i ddisodli gyda Threth Dir Treth Stamp y DU
- Adfer hawl i brynu
Trafnidiaeth
- Gwerthu Maes Awyr Caerdydd
- Adeiladu Ffordd Liniaru'r M4 fel y cefnogwyd gan Ymchwiliad Cyhoeddus a gweithio gyda chyngor dinas Casnewydd gyda chefnogaeth llywodraeth y DU
- System reilffordd fwy integredig dan arweiniad y DU
Democratiaeth
- Cynnal refferendwm ar gael gwared ar Senedd Cymru
- Rhoi pwerau trethu nôl i San Steffan yn unol â'r datganiad ar bapur pleidleisio refferendwm 2011, sef "Ni all y Cynulliad wneud cyfreithiau ar...drethu beth bynnag bo canlyniad y bleidlais hon."
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
Arweinydd
Jane Dodds
Polisïau allweddol
- £500m i helpu ein stryd fawr, canol trefi a dinasoedd, a chymorth i fusnesau bach ffynnu ac addasu
- Buddsoddiad o £1bn y flwyddyn i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd, creu swyddi gwyrdd newydd a thorri biliau ynni yn y cartrefi
- Creu gwasanaeth iechyd meddwl mewn argyfwng 24/7 i sicrhau y gall pobl dderbyn gofal pan fydd ei angen arnyn nhw
Covid-19
- £500m i helpu ein stryd fawr, canol trefi a dinasoedd, a chymorth i fusnesau bach ffynnu ac addasu
- Rhewi ardrethi busnes am y 5 mlynedd nesaf a chreu cronfa gymorth fuddsoddi i alluogi busnesau i fuddsoddi
- Gweithio tuag at ail-ymuno â'r Farchnad Sengl a'r Undeb Tollau, fel rhan o'r broses o ail-drafod gyda'r UE yn 2025, neu'n gynharach pe bai'r cyfle'n codi
Economi
- Mynd i'r afael â llwgu yn ystod y gwyliau drwy ddarparu prydau ysgol am ddim drwy gydol gwyliau'r ysgol am y 5 mlynedd nesaf a buddsoddi mewn rhaglenni Bwyd a Hwyl yn ystod gwyliau'r haf
- Ehangu prentisiaethau gradd, gan gynnwys ar lefel ôl-raddedig, amrywio'r pynciau sydd ar gael, a chreu mwy o lwybrau i gyflogaeth
- Cyfrifon Dysgu Personol i wireddu hawl i ddysgu gydol oes, gan ganiatáu i bobl uwchsgilio ac ail-hyfforddi
Addysg
- Gweithredu'r Cwricwlwm newydd i Gymru a sicrhau bod ganddo'r adnoddau angenrheidiol er mwyn iddo fod yn llwyddiannus
- Gwella cyfleoedd i ddysgwyr difreintiedig i ddysgu yn ystod gwyliau ysgol a sicrhau eu bod yn cael pryd da o fwyd
- Dod â gwahaniaethu digidol i ben ar bob lefel o addysg, drwy fuddsoddi mewn dyfeisiau a sgiliau digidol
Iechyd a gofal
- Creu gwasanaeth iechyd meddwl mewn argyfwng 24/7 i sicrhau y gall pobl dderbyn gofal pan fydd ei angen arnyn nhw
- Cefnogi ein gofalwyr drwy dalu cyflog byw gwirioneddol i bob gweithiwr gofal cymdeithasol
- Rhoi cynlluniau dal i fyny ar waith sydd wedi'u hariannu'n iawn ar gyfer ein gwasanaethau iechyd a gofal fel bod gan weithwyr iechyd a chleifion sicrwydd ynglŷn â'u gofal, er enghraifft, gwasanaethau canser a strôc
Perthynas â'r UE
- Pwyso am fasnach ddi-dariff fel rhan o'r Farchnad Sengl a'r Undeb Tollau
- Hyrwyddo a hwyluso cyfleoedd am gydweithio rhyngwladol mewn ymchwil ac addysg
- Sicrhau nad yw Cymru yn colli ceiniog o fuddsoddiad drwy'r Gronfa Ffyniant Gyffredin newydd
Amgylchedd
- Buddsoddiad o £1bn y flwyddyn i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd, creu swyddi gwyrdd newydd a thorri biliau ynni yn y cartrefi
- Pasio Deddf Cartrefi Gwyrdd i greu safon gwyrdd newydd i gartrefi yng Nghymru a thorri biliau cartrefi hyd at £500 y flwyddyn ar gyfartaledd
- Mynd i'r afael â llygredd a glanhau'r aer rydyn ni'n ei anadlu gyda Deddf Aer Clir yn y 100 diwrnod cyntaf
Gwaith a budd-daliadau
- Cymryd camau ystyriol tuag at ddod yn genedl Cyflog Byw ac Oriau Byw
- Cyflwyno mynediad cyffredinol at ofal plant rhad ac am ddim i bawb o 9 mis oed, gan gynnwys gofal cyn ac ar ôl oriau ysgol i blant mewn ysgolion
- Treialu Incwm Sylfaenol Cyffredinol yng Nghymru i ddarparu isafswm safon byw i bawb
Tai
- Adeiladu 30,000 o gartrefi cymdeithasol newydd i'w rhentu yn ystod y 5 mlynedd nesaf i sicrhau bod gan bawb fynediad at le diogel i'w alw'n gartref
- Cyflwyno cynllun i ddod â digartrefedd i ben, a buddsoddi mewn gwasanaethau i helpu i atal pobl rhag cael eu gwthio i fod yn ddigartref a helpu i gynnal cartref
- Parhau i fuddsoddi yn y cynllun Rhentu i Brynu sydd wedi helpu pobl i berchen ar eu cartref eu hunain am y tro cyntaf
Trafnidiaeth
- Cyflwyno trafnidiaeth am ddim ar fysys i bob person ifanc o dan 25 oed erbyn 2025
- Buddsoddi mewn llwybrau diogel i gerdded a seiclo, drwy glustnodi 10% o'r gyllideb drafnidiaeth yn y maes hwn, i leihau llygredd ac annog arferion iachach
- Sicrhau bod trafnidiaeth gyhoeddus yn gweithio i bawb. Bydd ein Bil Bysiau yn sicrhau bod llwybrau bysiau yn bodloni anghenion y gymuned, bod tocynnau yn fforddiadwy a hyblyg, bod amserlenni yn bodloni anghenion gwahanol, a bod safleoedd bysiau a gorsafoedd trên yn hygyrch
Democratiaeth
- Sicrhau bod penderfyniadau'n cael eu gwneud agosaf at y bobl maen nhw'n effeithio arnyn nhw o fewn DU Ffederal sy'n seiliedig ar barch ac ymddiriedaeth ar y ddwy ochr
- Datganoli cyfiawnder a phlismona, tra'n cael gwared ar y pedwar Comisiynydd Heddlu a Throsedd yng Nghymru. Symud tuag at awdurdodaeth gyfreithiol ar wahân i Gymru, er mwyn caniatáu i Gymru symud tuag at system mwy cyfiawn ac atebol sy'n blaenoriaethu adsefydlu effeithiol
- Cyflwyno system bleidleisio decach ar gyfer y Senedd a phob cyngor, drwy sicrhau bod pob pleidlais yn cyfrif
UKIP Cymru
UKIP Cymru
Arweinydd
Neil Hamilton
Polisïau allweddol
- Dod â mesurau'r cyfnod clo i ben ar unwaith
- Refferendwm ar gael gwared ar y Senedd a Llywodraeth Cymru
- Cael gwared ar bolisi ‘Cenedl Noddfa' Llywodraeth Cymru ar gyfer ceiswyr lloches a ffoaduriaid
Covid-19
- Dod â chyfnodau clo llym i ben ar unwaith, gan alluogi pob busnes i ail-agor, a dychwelyd at ryddid yr unigolyn a dychwelyd i deithio
- Rhoi'r gorau ar unwaith i'r cynigion a'r adolygiadau am ‘Basbort Brechu', sy'n ceisio gwneud brechu yn orfodol tra'n bygwth i wthio pobl i gyrion cymdeithas
- Adfer rhyddid sifil ar unwaith, fel rhyddid i deithio, rhyddid i ymgysylltu a rhyddid i fynychu digwyddiadau sydd wedi'u tynnu oddi wrthom yn ystod y pandemig
Economi
- Gostwng prisiau alcohol i adfywio'r sector lletygarwch yng Nghymru drwy dorri TAW ar alcohol mewn llefydd trwyddedig
- Sbarduno'r diwydiant twristiaeth yng Nghymru drwy ddarparu cronfa adfer ac adnewyddu gwerth £100m ar gyfer atyniadau twristaidd a gwestai/tai llety yng Nghymru
- Denu mentrau a buddsoddiadau i Gymru drwy gefnogi porthladdoedd rhydd yng Nghymru a pharthau di-dreth eraill ar hyd gwaith adeiladu ffyrdd newydd ac mewn ardaloedd arfordirol
Addysg
- Cael gwared ar Fagloriaeth Cymru a gwneud dysgu Cymraeg yn ddewisol drwy'r cwricwlwm cyfan
- Datgymalu'r pedwar consortia gwella ysgolion yng Nghymru ac ail-gyfeirio eu cyllideb £150m blynyddol yn uniongyrchol i ysgolion
- Cael gwared ar ffioedd dysgu i fyfyrwyr sy'n astudio graddau mewn gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg, a mathemateg yn y brifysgol ar yr amod eu bod, ar ôl graddio, yn aros yn y DU ac yn gweithio yn y meysydd hynny yn ystod rhan o'u cyfnod o ad-dalu'r benthyciad i fyfyrwyr
- Rhoi pŵer yn ôl yn nwylo rhieni drwy adfer a pharchu'r hawl i dynnu eu plentyn o wersi addysg rhyw a chydberthynas ac atal gwersi o'r fath yn gyfan gwbl mewn ysgolion cynradd
Iechyd a gofal
- Cyflwyno byrddau iechyd sydd wedi'u hethol yn lleol, gan roi cleifion a theuluoedd wrth wraidd y broses o wneud penderfyniadau yn y GIG
- Cynyddu'n sylweddol nifer y lleoedd hyfforddi ar gyfer meddygon, nyrsys a pharafeddygon Prydeinig a sicrhau bod y nifer gofynnol o nyrsys a meddygon yn cael eu hyfforddi yng Nghymru a'r DU yn hytrach na'u mewnforio o dramor
- Aduno teuluoedd gydag anwyliaid mewn cartrefi gofal ar unwaith
- Sicrhau na fydd y rheini sydd wedi talu treth ac yswiriant gwladol digonol yn cael eu gorfodi i ddefnyddio eu cynilion a'u cartref i dalu am ofal cymdeithasol
Perthynas â'r UE
- Adeiladu ar botensial di-gyffwrdd y diwydiant pysgota yng Nghymru drwy ymgyrchu i gymryd rheolaeth lwyr o'n dyfroedd
- Allgludo ceiswyr lloches ffug nad ydynt yn gallu cael eu hallgludo ar hyn o bryd oherwydd y bylchau yn y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol
- Gwarchod agosatrwydd ac uniondeb y Deyrnas Unedig drwy roi'r gorau i'r ffin ym Môr Iwerddon a Phrotocol niweidiol Gogledd Iwerddon
Amgylchedd
- Lobio Llywodraeth y DU i gael gwared ar y Ddeddf Newid Hinsawdd (2008)
- Cael gwared ar yr holl gymorthdaliadau ar gyfer y prosiectau ynni "gwyrdd" fel y'u gelwir sy'n trosglwyddo arian oddi wrth trethdalwyr, gan gynnwys y tlotaf mewn cymdeithas, i'r mentrwyr amgylcheddol hynny sydd eisoes yn gyfoethog
- Gwrthwynebu pob fferm wynt a solar gan eu bod yn anharddu tirlun Cymru yn ogystal â bod yn gostus ac annibynadwy
- Hyrwyddo'r twf mewn safonau ffermio, pysgota, diogelwch bwyd a lles anifeiliaid ym Mhrydain
- Bwrw ymlaen gyda gwaharddiad ôl-Brexit ar allforio anifeiliaid byw i'w lladd
Gwaith a budd-daliadau
- Ceisio lleihau'r defnydd o gontractau dim oriau ac eithrio pan fyddant o fudd i'r gweithiwr a'r cyflogwr fel ei gilydd, a sicrhau bod pawb yn gallu ennill cyflog byw
- Gwrthwynebu datganoli unrhyw fudd-daliadau pellach i Senedd Cymru
- Presgripsiynau am ddim, Treth Gyngor a budd-daliadau cymorth dewisol (Nawdd Cymdeithasol) yn parhau o dan UKIP
- Dod â'r gwahaniaethu o ran swyddi i ben a sicrhau bod ymgeiswyr yn cael swyddi ar sail teilyngdod, yn hytrach na'u gallu i siarad Cymraeg
Tai
- Dod â'r galw am dai o ran reolaeth drwy weithredu rheolaethau mewnfudo cadarn a theg
- Rhoi mwy o lais i bobl leol ar benderfyniadau cynllunio mawr yn eu cymunedau drwy refferenda lleol sy'n gyfreithiol rwymol
- Lle bo'n bosib, cymell datblygiadau lleol gan gwmnïau Prydeinig er mwyn defnyddio safleoedd tir llwyd a chartrefi diffaith unwaith eto, fel y gellir eu cynnig fel tai fforddiadwy i bobl leol
Trafnidiaeth
- Cefnogi adeiladu ffordd liniaru'r M4
- Gwerthu maes awyr Caerdydd ar unwaith i liniaru unrhyw golled bellach i drethdalwyr yng Nghymru, fel y gall perchennog newydd ei weithredu ar sail fasnachol go iawn
- Ail-agor gorsafoedd trenau a llinellau rheilffyrdd i wella cysylltiadau ar draws Cymru, lle bo'n briodol, drwy adolygu Toriadau Beeching
Democratiaeth
- Cynnal refferendwm hir ddisgwyliedig ar gael gwared ar y Senedd a Llywodraeth Cymru ar y cyfle cynharaf
- Ymgyrchu i gael gwared ar y Senedd ac yn gwrthwynebu unrhyw gynnydd yn nifer Aelodau'r Senedd
- Diddymu hawl Llafur Cymru a Phlaid Cymru i roi'r bleidlais i dramorwyr
- Sicrhau bod yr oedran pleidleisio yng Nghymru a'r DU yn 18 oed
Propel
Propel
Arweinydd
Neil McEvoy
Polisïau allweddol
- Dod â'r holl gyfnodau clo i ben yn ffurfiol, ymrwymo i beidio â dychwelyd atynt, a diddymu'r holl bwerau plismona 'llym'
- Sefydlu cwmni ynni cenedlaethol i Gymru i gloddio cronfeydd nwy mewn hen byllau glo er mwyn disodli'r defnydd o nwy a fewnforiwyd
- Deddf Democratiaeth Fodern i greu cyfansoddiad Cymreig a bil hawliau - gan roi'r hawl i'r cyhoedd alw refferenda cenedlaethol a lleol
Covid-19
- Sefydlu ymchwiliad annibynnol a thryloyw i ymateb Llywodraeth Cymru i'r pandemig coronafeirws
- Cyflwyno Deddf Adfer Coronafeirws i ddod â'r holl gyfnodau clo i ben yng Nghymru, diddymu'r holl bwerau plismona "llym", mynd i'r afael â'r coronafeirws drwy fesurau ymbellhau cymdeithasol a gwarchod y rheini sy'n agored i niwed,
ail-ystyried campfeydd fel gwasanaethau allweddol a'u cadw ar agor, fel ysgolion, a pholisi o dryloywder llawn gyda'r holl ddata a'r penderfyniadau a gymerir
- Ail-drafod y cynllun ffyrlo i dalu pobl sydd wedi'u heffeithio gan gyfyngiadau COVID i weithio'n ddiogel, tra'n parhau i gefnogi'r broses o warchod y rheini sy'n agored i niwed
Economi
- Sefydlu Cyfnewidfa Stoc i Gymru er mwyn rhestru cwmnïau o Gymru sydd eisiau masnachu cyfranddaliadau'r cwmni yn gyhoeddus
- Creu Cronfa Gyfoeth Sofren i Gymru i ddatblygu portffolio hirdymor, cynaliadwy o fuddsoddiadau, o dan Egwyddorion Santiago
- Creu wyth banc cymunedol cydweithredol, gyda'r prif bwyslais ar fuddsoddi mewn busnesau bach a chanolig lleol sy'n bodoli'n barod a rhai newydd.
- Ail-ddiwydiannu Cymru ar gyfer yr 21ain ganrif drwy roi pwyslais ar ddatblygu gweithgynhyrchu uwch-dechnoleg, cynaliadwy i'w allforio
- Datblygu strategaeth gaffael gyhoeddus newydd i symud tuag at 100% o wariant cyhoeddus yn cael ei ddyfarnu i gwmnïau o Gymru
Addysg
- Bydd ysgolion yn aros yn agored a ddim yn cau mewn cyfnod clo
- Pasio Deddf Addysg Gymraeg newydd i ddod â'r holl elfennau deddfwriaethol presennol at ei gilydd i roi eglurder cyfreithiol diamwys yn y dyfodol
Iechyd a gofal
- Gweithredu Cyfraith Robbie i wneud dyletswydd gonestrwydd (duty of candour) yn gyfreithiol rwymol ar ymarferwyr meddygol ac ar draws y sector cyhoeddus, sy'n golygu bod yn rhaid iddyn nhw fod yn onest os bydd camgymeriadau neu esgeulustod
- Sefydlu Archwilwyr Gwasanaethau Cyhoeddus annibynnol, anwleidyddol sydd wedi'u hethol i ymchwilio i gwynion am wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru
- Lansio archwiliad annibynnol o wastraff, twyll neu lygredd yn Llywodraeth Cymru. Bydd yr arbedion yn cael eu hail-gyfeirio i'r GIG
Perthynas â'r UE
- Parchu canlyniad refferendwm yr UE, lle pleidleisiodd y mwyafrif o bobl Cymru i adael yr Undeb Ewropeaidd.
Amgylchedd
- Sefydlu cwmni ynni cenedlaethol i Gymru gyda'r rhan fwyaf ohono yn eiddo i Lywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, i gloddio cronfeydd nwy Cymru er mwyn disodli'r defnydd o nwy a fewnforiwyd
- Defnyddio cyflenwad ynni rhatach i gefnogi cyflogaeth lleol yn ein diwydiannau strategol allweddol, gan gynnwys dur a gweithgynhyrchu
- Creu Cronfa Gyfoeth Sofren gyda'r refeniw a grëwyd i gyflawni annibyniaeth ynni hirdymor drwy fuddsoddi mewn ynni adnewyddadwy
- Defnyddio prifysgolion yng Nghymru i ddod yn arweinydd byd mewn technoleg dal a storio carbon
- Gwrthwynebu adeiladu unrhyw adweithyddion niwclear ac yn rhoi feto ar unrhyw ymgais i ddeunydd niwclear a gynhyrchir y tu allan i Gymru gael ei storio neu ei ollwng yn y wlad
Gwaith a budd-daliadau
- Strategaeth gaffael gyhoeddus newydd yn cael ei mabwysiadu i symud tuag at 100% o wariant cyhoeddus yn cael ei ddyfarnu i gwmnïau o Gymru
Tai
- Polisi ‘tai yn gyntaf' i ddod â digartrefedd i ben a chau'r bwlch ail gartrefi, lle mae ail gartrefi yn cael eu hystyried fel busnesau i osgoi trethiant lleol
- Cyflwyno cap ar dâl gwasanaeth blynyddol i lesddeiliaid, wedi'i gysylltu â'r Mynegai Prisiau Defnyddwyr
- Peidio â dyfarnu contractau adeiladu i ddatblygwyr cyfredol nes eu bod wedi unioni'r cladin tân peryglus mewn datblygiadau yn y gorffennol
- Cyflwyno cynllun Hawl i Brynu newydd i denantiaid tai cymdeithasol, gyda'r holl refeniw yn cael ei gyfeirio at adeiladu mwy o dai cymdeithasol o safon
- Gosod targedau gorfodol ar awdurdodau lleol i ail-ddefnyddio adeiladau sy'n wag yn yr hirdymor
- Gwahardd ail enwi adeiladau sydd ag enwau Cymraeg i warchod diwylliant Cymru
- Gwarantu y bydd pob cyn-filwr sydd wedi bod ar wasanaeth gweithredol yn cael eu blaenoriaethu am dai cyhoeddus a gofal iechyd
Trafnidiaeth
- Uwchraddio rhwydwaith ffyrdd strategol Cymru i safon gwibffordd (expressway), gan gynnwys Gwibffordd Genedlaethol o'r Gogledd i'r De
- Ail-osod llinellau rheilffordd Aberystwyth i Gaerfyrddin ac Afon Wen i Fangor
- Un system docynnau ar gyfer teithiau ar drafnidiaeth gyhoeddus
Democratiaeth
- Creu cyfansoddiad Cymreig a deddf hawliau. Bydd y cyfansoddiad yn deddfu egwyddor ‘democratiaeth uniongyrchol fodern', sy'n golygu y bydd gan y cyhoedd hawl i gynnal refferenda cenedlaethol a lleol drwy gasglu llofnodion
- Bydd system gyfrannol y Bleidlais Sengl Drosglwyddadwy mewn etholiadau yn cael ei mabwysiadu ar gyfer etholiadau cenedlaethol a lleol
- Bydd dau ar hugain o awdurdodau lleol Cymru yn cael eu disodli gan wyth sir, sy'n bennaf seiliedig ar hen ffiniau siroedd Cymru. Bydd gan bob sir ei phrifddinas, llywodraethwr sydd wedi'i ethol yn uniongyrchol a banc cydweithredol cymunedol. Bydd pob sir yn cael ei hystyried yn sofren, ac eithrio pan fydd pŵer deddfu wedi'i gadw i Senedd Cymru
- Dylai Llywydd y Senedd sefyll fel aelod annibynnol i atal rhagfarn neu duedd wleidyddol
- Bydd Prif Weinidog Cymru yn cael ei ethol yn uniongyrchol
- Comisiynu astudiaeth ddichonoldeb ynglŷn â chreu tŷ uchaf ar gyfer Senedd Cymru yng Ngogledd Cymru
- Cefnogi newyddiaduraeth y dinesydd i gynnig darlun mwy amrywiol a manwl o wleidyddiaeth a materion cyfoes
Plaid Gomiwnyddol Prydain
Plaid Gomiwnyddol Prydain
Arweinydd
Robert Griffiths
Polisïau allweddol
- Hunan-lywodraeth i Gymru o fewn Prydain ffederal
- Dod â'r rheilffyrdd a'r gwasanaethau bysiau i berchnogaeth y cyhoedd
- Adeiladu 10,000 o dai cyngor y flwyddyn
Covid-19
- Cymeradwyo gwaith staff y GIG yn ystod y pandemig
- Dod â chwmnïau fferyllol i berchnogaeth y cyhoedd
- Buddsoddi mewn band eang tra chyflym i annog mwy o weithio gartref
Economi
- Gosod cwmnïau sy'n methu dan ‘berchnogaeth ddemocrataidd y cyhoedd'
- Creu Awdurdod Datblygiad Economaidd Cymreig sydd â'r pŵer i fuddsoddi'n uniongyrchol mewn cyfalaf preifa
- Sefydlu treth incwm lleol yn lle'r dreth gyngor
Addysg
- Diddymu addysg breifat
- Creu system asesu amgen i ddisodli'r ‘ffatri arholi'
- Ysgolion a meithrinfeydd cyfrwng Cymraeg ar gael ym mhob cwr o Gymru
Iechyd a gofal
- Creu ‘partneriaethau iechyd sylfaenol' o feddygon teulu, cynghorau, trigolion, cymdeithasau tai, ysgolion a gweithwyr iechyd proffesiynol i asesu anghenion iechyd hirdymor cymunedau
- Gwasanaeth Gofal Gwladol gyda gwasanaethau preswyl a nyrsio am ddim pan fydd eu hangen
- Cytundeb cyflogaeth safonol i weithwyr gofal
Perthynas â'r UE
- Pleidleisiodd Cymru i adael UE y "busnesau mawr cyfalafol" ac mae Brexit yn golygu "cyfleoedd newydd" i Gymru
Amgylchedd
- Mwy o fuddsoddiad mewn ynni adnewyddadwy, gan gynnwys ynni llanw a ffermydd gwynt ar y môr
- Cefnogi glo glân drwy ddal carbon o fwyngloddio dwfn
- Gwrthwynebu pŵer niwclear "nes y gellir arddangos bod ymasiad niwclear diogel ar gael"
Gwaith a budd-daliadau
- Gwahardd arferion godro asedion, diswyddo torfol a chynlluniau "diswyddo ac ail-gyflogi"
- Ymestyn absenoldeb mamolaeth a thadolaeth
- Gofal plant di-dâl o adeg yr enedigaeth i rieni sy'n dymuno dychwelyd i'r gwaith
Tai
- Adeiladu 10,000 o dai cyngor y flwyddyn
- Treth uwch ar dir gwag
- Tai cymdeithasol i ddychwelyd o dan reolaeth uniongyrchol yr awdurdodau lleol
Trafnidiaeth
- Dod â'r rheilffyrdd a'r gwasanaethau bysiau i berchnogaeth y cyhoedd
- Gosod cap ar gostau teithio i bobl ifanc
Democratiaeth
- Hunan-lywodraeth i Gymru o fewn Prydain ffederal
- Treth ar gyfoeth i ail-ddosbarthu cyfoeth ar draws gwledydd a rhanbarthau Prydain
Gwlad
Gwlad
Arweinydd
Gwyn Wigley Evans
Polisïau allweddol
- Cymru i fod yn annibynnol yn y tymor hir, gyda'i arian ei hun
- Codi tâl am dagfeydd oriau brig ar hyd yr M4 i'r dwyrain o Gasnewydd
- Ehangu addysg gynradd ac uwchradd cyfrwng Cymraeg i'r pwynt lle mae'n dod "yn normal ym mhob rhan o Gymru"
Covid-19
- Rhoi opsiynau i bobl ifanc mewn sefyllfaoedd ‘gweithio o gartref' lle gallent ddod o hyd i weithleoedd addas ynghyd â chymorth a mentora priodol
- Cyflymu ceisiadau cynllunio ar gyfer newid defnydd sy'n golygu trosi eiddo masnachol i ddefnydd preswyl
Economi
- Dylai pob cytundeb sy'n cael ei dalu gan arian y cyhoedd gynnwys darpariaeth ar gyfer cynnwys lleol cynaliadwy i sicrhau bod arian a werir gan Lywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol yn cael ei wario yng Nghymru lle bynnag y bo modd
- Blaenoriaethu anghenion busnesau y mae eu prif swyddfeydd wedi'u lleoli yng Nghymru, gan sicrhau eu bod yn cael y cymorth priodol gan gynghorau, darparwyr seilwaith, sefydliadau addysgol a chyrff ariannu
Addysg
- Ehangu addysg gynradd ac uwchradd cyfrwng Cymraeg i'r pwynt lle mae'n dod "yn normal ym mhob rhan o Gymru"
- Cwricwlwm Dyniaethau mewn ysgolion i flaenoriaethu dysgu am hanes, traddodiadau, diwylliant a gwerthoedd Cymru
- Dim ond ar gyfer myfyrwyr sy'n astudio mewn sefydliadau yng Nghymru y dylid rhoi cyllid myfyrwyr, ac eithrio ar gyfer pynciau sydd ddim yn cael eu cynnig yng Nghymru
Iechyd a gofal
- Cyfuno clinigau meddygon teulu llai yn ‘polyclinics', yn ogystal â darparu gwasanaethau i gleifion allanol
- Lleihau ffioedd i fyfyrwyr sy'n astudio meddygaeth yng Nghymru ac yn ymrwymo i weithio yng Nghymru am gyfnod penodol ar ôl graddio
Perthynas â'r UE
- Cadw'r opsiwn o refferendwm ‘ail-ymuno' ar agor os yw amgylchiadau yn newid
- Ceisio efelychu Seland Newydd wrth ehangu masnach fyd-eang
- Statws porthladd rhydd i Gaergybi, Abergwaun a Phenfro
Amgylchedd
- Cefnogi buddsoddi mewn technolegau amgen fel technoleg hydrogen fel ffordd o storio, cludo a defnyddio ynni a gynhyrchir gan ddulliau adnewyddadwy
- Ddim yn wrth-niwclear mewn egwyddor, ond gwrthwynebu prosiectau mawr fel Wylfa B
- Cymryd yr holl asedau dwr yng Nghymru i berchnogaeth gyhoeddus a'u gosod o dan reolaeth cwmni ‘nid-er-elw' Dŵr Cymru sy'n bodoli eisoes
Gwaith a budd-daliadau
- Awdurdod Cyllid Cymru i gymryd cyfrifoldeb am roi cyfrif cywir am yr holl refeniw trethiant a gynhyrchir yng Nghymru
- Ar ôl annibyniaeth – disodli'r system fudd-daliadau a threthiant bresennol gydag Incwm Dinasyddion a Threth Fflat
Tai
- Gorfod cael trwydded i brynu ail gartref, gyda gordal (surchage) treth gyngor o 500%
- Os yw landlord yn dymuno gwerthu eiddo, yna dylai tenantiaid gael y cynnig cyntaf i wrthod
- Asiantaeth Dai Genedlaethol newydd i Gymru
Trafnidiaeth
- ‘Ffordd Prifwythiennol Powys' ar hyd coridorau'r A470 a'r A483 i ddarparu ffordd 2/3
- Codi tâl am dagfeydd oriau brig ar hyd yr M4 i'r dwyrain o Gasnewydd
- Adfer rheilffordd Caerfyrddin- Aberystwyth ac ymestyn rheilffordd Arfordir Cambria tua'r gogledd
Democratiaeth
- Cymru i fod yn annibynnol yn y tymor hir, gyda'i arian ei hun
- Refferendwm ar gynnal y frenhiniaeth
- Defnyddio'r system Bleidlais Sengl Drosglwyddadwy (STV) mewn etholiadau
Plaid Werdd Cymru
Plaid Werdd Cymru
Arweinydd
Anthony Slaughter
Polisïau allweddol
- Cronfa Trawsnewid Gwyrdd i godi a chyfeirio arian yn lleol i gymunedau er mwyn creu 10,000 o swyddi yn yr economi werdd ac adeiladu cartrefi
- Diogelu dyfodol y GIG drwy ddod ag iechyd a gofal cymdeithasol at ei gilydd, a buddsoddi mewn gwasanaethau iechyd lleol llawer gwell
- Datrys yr argyfwng hinsawdd, bod yn ddi-garbon erbyn 2030 a gweithio i adfer natur
Covid-19
- Sicrhau bod adferiad Cymru o'r pandemig yn deg ac yn wyrdd
- Sefydlu ymchwiliad cyhoeddus i'r ffordd y mae Llywodraeth Cymru wedi delio â'r pandemig
- Darparu dulliau amddiffyn pellach o ran trosglwyddiad mewn ysgolion drwy gyflwyno dulliau amddiffyn effeithiol i'w gwneud yn fwy diogel
Economi
- Sicrhau Cymru gynaliadwy gyda Bargen Werdd Newydd , gan greu degau o filoedd o swyddi newydd
- Sicrhau rhenti ac ardollau isel i fusnesau bach sy'n bodoli'n barod, mentrau creadigol a chwmnïau cymdeithasol ac amgylcheddol newydd i lenwi'r siopau gwag a dod â bywyd yn ôl i'r stryd fawr
- Galw am gyflwyno Incwm Sylfaenol Cyffredinol ar unwaith, sy'n rhannu ffyniant ar draws cymdeithas
Addysg
- Rhoi'r gorau i gau ysgolion bach gwledig yn barhaus
- Rhoi mynediad i ddyfeisiau electronig i bob plentyn sydd angen dysgu gartref, a mynediad i raglenni gwaith sydd wedi'u strwythuro os nad ydyn nhw'n gallu mynd i'r ysgol
- Ehangu mynediad at addysg uwch ac addysg bellach, gan sicrhau nad oes unrhyw ffioedd yn cael eu talu am raddau cychwynnol
Iechyd a gofal
- Diogelu'r GIG fel corff sy'n cael ei ariannu'n gyhoeddus, adeg ei ddarparu
- Sicrhau bod gan fyrddau iechyd ac awdurdodau lleol y cyllid angenrheidiol i gynyddu capasiti ar draws holl feysydd y ddarpariaeth iechyd a gofal cymdeithasol
- Sicrhau mynediad cymdogol i bob triniaeth fel y gallant gael eu cynnig yn lleol
- Darparu cymorth nawdd cymdeithasol i bobl anabl, pobl hŷn a'u gofalwyr yn gynnar ac yn gyflym, gan alluogi pawb i fyw bywydau cyflawn
Perthynas â'r UE
- Gweithio i gryfhau ein cysylltiadau â'n cymdogion a'n cynghreiriaid Ewropeaidd ar bob lefel, gan hyrwyddo cyfleoedd positif yn y dyfodol a mynd i'r afael â'r niwed a wnaed i Gymru ar ôl Brexit
- Pwyso ar Lywodraeth y DU i chwilio am ffyrdd o ail-ymuno ag undeb tollau'r UE ar fyrder
- Cefnogi ymdrechion i ail-ymuno â rhaglen Erasmus+ a gweithio gyda phob plaid i wneud y mwyaf o'r cyfleoedd addysgol a chelfyddydol sydd ar gael i'n pobl ifanc ar draws Ewrop
Amgylchedd
- Mae mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd drwy sicrhau bod targedau lleihau allyriadau carbon yn cael eu gwireddu ar y raddfa a'r cyflymder sydd ei angen, fel sy'n ofynnol gan wyddoniaeth
- Cyflwyno gweledigaeth Werdd ar gyfer sero-net erbyn 2030, gan ddisodli tanwyddau ffosil gydag ynni adnewyddadwy ar y tir ac ar y môr a gwneud gwaith uwchraddio angenrheidiol i'r grid trydan
- Penodi Comisiynydd newydd o fewn Llywodraeth Cymru ar gyfer Bioamrywiaeth a Diogelu Anifeiliaid i ddadwneud y gostyngiad mewn bioamrywiaeth yng Nghymru.
- Cynnig bil i wahardd plastig untro a deddfwriaeth i leihau'n raddol yr holl wastraff pecynnu na ellir ei ailgylchu, gyda'r nod o gael gostyngiad cyffredinol ar ddeunydd pacio
Gwaith a budd-daliadau
- Cefnogi wythnos 4 diwrnod i rannu cyfleoedd gwaith ac ymateb i awtomeiddio a digideiddio cynyddol gweithgynhyrchu a gwasanaethau
- Cynnwys undebau wrth gynllunio'r economi leol a rhoi cefnogaeth i weithwyr i gychwyn busnesau cymdeithasol ac amgylcheddol
- Gwella cyflogau ac amodau gwaith gweithwyr rheng flaen, yn rhannol drwy Incwm Sylfaenol Cyffredinol, ond hefyd drwy setliadau cyflog gwell i weithwyr gwasanaethau cyhoeddus a gofal, hawliau gweithwyr mewn cyd-fargeinio, hawliau cyflogaeth ac iechyd a diogelwch
- Dod â'r economi ‘gig' yng Nghymru i ben a chontractau dim oriau ecsbloetiol drwy Incwm Sylfaenol Cyffredinol ac ymestyn hawliau gweithwyr
Tai
- Adeiladu 12,000 o dai newydd bob blwyddyn, wedi'u hadeiladu i'r safonau amgylcheddol uchaf sy'n effeithlon o ran ynni
- Sicrhau buddsoddiad digonol, parhaus i alluogi ôl-osod stoc tai cyfredol i'r safonau ynni effeithlon uchaf, gan godi miloedd o bobl rhag tlodi tanwydd
- Rhoi mwy o ddiogelwch i denantiaid drwy gael gwared yn raddol ar Denantiaethau Byrddaliadol Sicr (Assured Shorthold Tenancies) yn y sector preifat a rhoi sicrwydd deiliadaeth i'r rhai sy'n cael trafferth gydag ôl-ddyledion morgais drwy gynllun ‘Hawl i Rentu'
Trafnidiaeth
- Creu opsiynau trafnidiaeth gwell, glanach, mwy cynaliadwy i bawb, gan gynnwys mynediad at well opsiynau cerdded, beicio/teithio llesol a thrafnidiaeth gyhoeddus fforddiadwy
- Cyflwyno strategaeth drafnidiaeth genedlaethol sy'n ymateb i'r argyfwng hinsawdd drwy leihau traffig ac allyriadau carbon, tra'n gwella iechyd a llesiant ac ansawdd aer
- Byddwn yn cyflwyno trafnidiaeth gyhoeddus am ddim ar siwrneiau lleol i'r rhai o dan 21 oed i feithrin y defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus.
- Gwrthwynebu unrhyw ymdrechion i ailagor y cynigion ar gyfer ffordd liniaru'r M4, a gafodd ei ganslo
Democratiaeth
- Cefnogi'r dyhead am Gymru annibynnol sy'n gwbl ddemocrataidd, gan ddod â'r broses o wneud penderfyniadau i'r bobl yr effeithir arnyn nhw fwyaf gan y penderfyniadau hynny
- Ymgyrchu i Gymru ymwahanu o'r Deyrnas Unedig mewn unrhyw refferendwm yn y dyfodol
- Cryfhau democratiaeth leol drwy gynyddu'r broses o ymgysylltu â dinasyddion drwy reithgorau dinasyddion, cynulliad y bobl a chyrff tebyg
Mae'r canllaw yn grynodeb o'r prif bolisïau sy'n cael eu cynnig gan bob plaid.
Cafodd y pynciau sydd yn y canllaw eu dewis gan ddefnyddio data polau ar yr hyn mae'r cyhoedd yn eu hystyried fel y materion pwysicaf sy'n wynebu'r wlad.
Mae 'na fwy o wybodaeth am sut y cafodd y pynciau a'r pleidiau eu dewis yn ein methodoleg.
I ganfod pwy sy'n sefyll yn eich etholaeth chi, defnyddiwch y blwch isod.
Mae angen porwr modern gyda JavaScript a chysylltiad rhyngrwyd sefydlog i weld yr elfennau rhyngweithiol hyn. Mwy o wybodaeth am yr etholiadau hyn
Sylwer: Efallai y bydd etholiadau cynghorau plwyf neu is-etholiadau mewn cynghorau hefyd lle rydych chi, nad ydyn nhw wedi'u cynnwys fan hyn. Edrychwch ar wefan eich cyngor lleol am fanylion llawn.