Cytundeb Awstralia: 'Dim sicrwydd o fygythiad hir dymor'

Does "dim sicrwydd" y bydd cytundeb masnach rhwng Prydain ac Awstralia yn effeithio ar ffermwyr Cymru yn y tymor hir, yn ôl grŵp o aelodau seneddol.

Gyda bwriad i ganiatáu mewnforion cig heb doll o Awstralia, mae rhai yn credu y gallai'r cytundeb fod yn fygythiad i'r diwydiant yma.

Ond yn ôl adroddiad gan Bwyllgor Materion Cymreig San Steffan, dydy hynny ddim yn debygol yn y tymor byr

Dywedodd Llywodraeth y DU bod ffermio "wrth galon" eu polisi masnach, ac na fyddai'r cytundeb yn "tanseilio safonau bwyd na lles anifeiliaid".

Beth ydy'r cytundeb?

O dan y cytundeb sy'n cael ei lunio rhwng Prydain ac Awstralia ar hyn o bryd, mi fyddai Awstralia yn medru anfon 35,000 o dunelli o gig eidion i Brydain heb i dreth gael ei godi arno yn y flwyddyn gyntaf.

Mi fyddai'r cyfanswm yn codi'n raddol i 110,000 tunnell ar ôl 10 mlynedd.

Mi fyddai'r ffigyrau ychydig yn llai o ran cig oen.

Ar ôl 15 mlynedd, fyddai dim treth o gwbl ar fewnforion amaethyddol o Awstralia.

'Cystadleuaeth annheg'

Ers cyhoeddi egwyddorion y cytundeb mae nifer yn y diwydiant wedi mynegi pryderon.

Mae ffermwyr yn Awstralia yn gweithio i reolau gwahanol ac ar raddfa lawer mwy.

Dywedodd Gareth Wyn Jones o Lanfairfechan ei fod yn "siomedig"

Ofn ffermwyr fel Gareth Wyn Jones yn Llanfairfechan ydy y byddai'r cynnyrch o Awstralia yn rhatach ac y byddai'n gystadleuaeth annheg.

"Dwi dipyn bach yn siomedig fod nhw'n agor y drysau i fwyd o wlad arall i mewn," meddai.

"Os 'di o'n dod i fewn o wlad arall yn rhatach, mae 'na bobl yn mynd i'w brynu o."

'Annhebygol yn y tymor byr'

Ond yn ôl Pwyllgor Materion Cymreig San Steffan, does dim angen poeni.

Yn eu hadroddiad fis yma, mae nhw'n dweud: "Rydym yn ymwybodol o'r pryderon sydd gan ffermwyr ynglŷn â bygythiad cystadleuaeth wrth ddiddymu tollau ar gig eidion ac oen o Awstralia.

"Ond mae hyn yn annhebygol yn y tymor byr ac nid yw'n sicr y bydd Prydain yn gweld llawer o gig o Awstralia yn y tymor hir."

• Trafodaethau gydag Awstralia yn peri pryder i ffermwyr

• Cytundeb Awstralia: Cyfle i rai, bygythiad i eraill

Ar hyn o bryd, mae gan Awstralia farchnadoedd cryf fel Tsieina yn agosach yn ddaearyddol, yn ôl y pwyllgor.

Maen nhw er hynny'n nodi y dylai Llywodraeth Prydain egluro o dan ba amodau y bydden nhw'n cyflwyno mesurau i ddiogelu diwydiant, pe bai angen, 10-15 mlynedd ar ôl i'r cytundeb masnach ddod i rym.

Petai trafferthion gyda marchnadoedd eraill Awstralia ymhen blynyddoedd, byddai'r farchnad ym Mhrydain yn gyfle da iddyn nhw.

Dywedodd Dr Nick Fenwick os bydd y cytundeb masnach yn dod i rym, "fydd 'na ddim byd fedrwn ni wneud i stopio fo"

Mae llawer yn credu y byddai'r cytundeb gydag Awstralia yn sail i gytundebau masnach eraill y mae Llywodraeth y DU yn gobeithio eu llunio yn y dyfodol.

Mae Dr Nick Fenwick o Undeb Amaethwyr Cymru'n cytuno nad oes bygythiad mawr yn y tymor byr o du Awstralia, ond yn dweud bod pryderon ynglŷn â'r hir dymor "yn sicr".

"Ar hyn o bryd mae gennym ni ryw fath o yswiriant sydd yn amddiffyn ni rhag bygythiad i'r fferm deuluol er enghraifft, a'r farchnad cig eidion yn enwedig," meddai.

"Ond yn y dyfodol, os yw'r cytundeb yma'n dod i rym, fydd 'na ddim yswiriant o gwbl. Felly os mae pethau'n mynd o chwith, fydd 'na ddim byd fedrwn ni wneud i stopio fo."

'Manteisio ar y cyfleoedd'

Mewn datganiad, mae Llywodraeth y DU yn dweud bod ffermio "wrth galon" eu polisi masnach.

"Byddwn yn parhau i weithio gyda'r diwydiant i sicrhau bod ffermwyr Cymru'n manteisio ar y cyfleoedd ddaw o'r cytundebau masnach newydd rydym yn eu llunio.

"Ar ôl 15 mlynedd bydd gan gynnyrch fferm o Awstralia yr un mynediad i Brydain a chynnyrch o'r Undeb Ewropeaidd.

"Ni fyddwn yn tanseilio safonau bwyd na lles anifeiliaid ac ni fyddwn yn derbyn cig eidion wedi ei drin â hormonau."