'Gall cennin Pedr helpu i adfywio sector amaeth Cymru'

Gall tyfu cennin Pedr ar fryniau Cymru helpu i "adfywio" ein diwydiant amaeth, yn ôl gwyddonydd blaenllaw.

Dywed Syr Roger Jones fod angen tyfu rhagor o'r planhigion i fodloni'r galw gan y diwydiant fferyllol.

Mae'r cwmni y mae'n ei gadeirio wedi arloesi ei ddefnydd o gennin Pedr er mwyn trin clefyd Alzheimer ac mae bellach yn ehangu i gynhyrchu ychwanegion (supplements) dros y cownter.

Mae am i glystyrau o dyfwyr gael eu sefydlu ar draws Cymru.

Gall ffermwyr parhau i roi eu defaid i bori ymysg y rhesi o flodau, medd Kevin Stephens

Sylfaenydd a chyfarwyddwr y cwmni yw'r ffermwr mynydd Kevin Stephens, sydd wedi bod yn tyfu blodyn cenedlaethol Cymru ar y Mynyddoedd Duon ym Mhowys ers dros ddegawd.

Fe wnaeth o ddarganfod fod math arbennig o gennin Pedr, a dyfwyd dan bwysau yn yr amodau heriol ar y mynyddoedd, yn cynhyrchu lefelau llawer uwch o gemegyn o'r enw Galanthamine.

Mae'n driniaeth sydd wedi ei chymeradwyo ar gyfer arafu datblygiad dementia fasgwlaidd a chlefyd Alzheimer, ac mae'r fferm yn cynaeafu digon i helpu tua 9,000 o gleifion y flwyddyn.

Nawr mae ei fusnes, Agroceutical, wedi gosod ei fryd ar gynhyrchu cynnyrch gofal iechyd newydd mewn partneriaeth â chwmni niwrowyddoniaeth o Ganada - ychwanegiad 'iechyd yr ymennydd' dros y cownter all gael ei allforio i'w werthu mewn fferyllfeydd yng Ngogledd America.

Os aiff popeth yn ôl y disgwyl, bydd angen tyfu llawer mwy o gennin Pedr ar draws ucheldiroedd Cymru, meddai Mr Stephens.

Ei obaith yw gweithio gyda chlystyrau o ffermydd, gyda phob un yn plannu cwpl o gaeau o'r planhigyn, tra'n parhau i roi eu defaid i bori ymysg y rhesi o flodau.

"Gall y ffermio defaid presennol barhau fel arfer - mae hyn yn cyflwyno'r cyfle o incwm ychwanegol yn hytrach na dewis arall," meddai.

"Wrth i hyn gynyddu fe welwn ni gennin Pedr ar gopaon llawer o ucheldiroedd Cymru," ychwanegodd.

Dywedodd fod potensial enfawr i Gymru fanteisio ar y galw gan y diwydiant fferyllol am gynhwysion naturiol, gyda'r gobaith y gallai'r prosiect weithredu fel "blueprint" ar gyfer tyfu cnydau meddyginiaethol eraill yn yr ucheldir.

'Cyfoethogi cymunedau gwledig yr ucheldiroedd'

Mae cryn sylw wedi ei roi yn ystod y blynyddoedd diwethaf i'r heriau sy'n wynebu ffermydd mynydd Cymru yn sgil yr adolygiad o'r cymhorthdal gan y llywodraeth.

Mae'r ffigyrau diweddaraf ar gyfer incwm ffermydd gwledydd y DU yn dangos bod gan 19% o ffermydd Cymru incwm busnes fferm o lai na sero, gydag incwm cyfartalog o £26,000 fesul fferm.

Mae yna botensial mawr i'r sector amaeth yn sgil y fenter, medd Syr Roger Jones

Ar ôl gyrfa hir mewn fferylliaeth, yn ogystal ag arwain nifer o sefydliadau mawr Cymreig, dywedodd Syr Roger Jones ei fod wedi'i gyffroi gan botensial y fenter ddiweddaraf hon.

"Dwi'n meddwl bod hwn yn gyfle i ffermwyr Cymru adfywio - cyfle i dyfu cnwd a gwneud elw," meddai.

"Mae'n un ffordd o wneud yn siŵr ein bod ni'n cyfoethogi ein cymunedau gwledig yn yr ucheldiroedd."

Mae'r tabledi'n cael eu cynhyrchu yn Nhredegar

Bydd y tabledi iechyd yr ymennydd yn cael eu cynhyrchu ar Stad Ddiwydiannol Tredegar, gyda chwmni lleol wedi dylunio peiriant a all gynhyrchu niferoedd bychan o'r deunydd meddal sydd ei angen ar gyfer yr ychwanegiadau.

"Rydym wedi gweithio gydag Agroceutical i ddatblygu peiriant ymchwil a datblygu oherwydd yn yr ardal leol a thu hwnt dim ond cyfleon i gynhyrchu ar raddfa fawr sydd ar gael - fyddai ddim yn cyfiawnhau'r gost," esboniodd Dean Marsh, o Soft Gel Solutions.

"Yn y pen draw, wrth i ni fynd yn fasnachol fe allwn ni ddatblygu peiriannau mwy a chreu mwy o allbwn."

Yr ychwanegiad i iechyd yr ymennydd sy'n cael eu cynhyrchu gan Agroceutical

Mae menter Kevin Stephens yn "syniad ardderchog", yn ôl Dafydd Jarrett, cynghorydd polisi gydag undeb amaethyddol NFU Cymru.

"Mae yna fanteision mawr oherwydd mae'n gemegyn y mae'n debyg y bydd mwy a mwy o alw amdano fo," meddai. "A'r ail beth ydi bo' chi'n gallu rhoi bylbia'r cennin Pedr mewn porfa sydd eisoes yna.

"Y fantais o wneud hyn ydi gobeithio y gwneith o ffitio i mewn efo'r systemau sydd yno'n barod. Efo'r tir yma, ellwch chi ddim gwneud petha e'lla fyse chi'n gneud ar dir isel.

"Dyna sy'n dda efo hwn a gobeithio y bydd o'n ychwanegu at incwm ffermydd."