Strategaeth cerbydau trydan yn 'embaras', medd adroddiad

Dywedodd y pwyllgor fod nifer fawr o addewidion ynglŷn â cherbydau trydan heb eu gwireddu

Mae strategaeth Llywodraeth Cymru er mwyn cael mwy o gerbydau trydan ar y ffyrdd yn "embaras", yn ôl adroddiad newydd.

Mae pwyllgor trawsbleidiol yn Senedd Cymru wedi edrych ar y cynllun i ddatblygu rhwydwaith o bwyntiau gwefru ar draws Cymru.

Dywedodd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith bod nifer fawr o addewidion heb gael eu gwireddu.

Dywedodd cadeirydd y pwyllgor, Llyr Gruffydd AS bod y strategaeth wedi bod yn llawn "addewidion wedi'u torri a chynnydd annigonol".

Mewn ymateb, dywed Llywodraeth Cymru bod Cymru wedi gweld y twf mwyaf mewn pwyntiau gwefru a phwyntiau gwefru cyflym ar draws y DU.

• Safleoedd gwefru ceir trydan bob 20 milltir erbyn 2025

Cafodd llai na hanner o'r prif ymrwymiadau eu cyflwyno ar amser, tra bod gwaith ar eraill ond ar fin dechrau, sawl mis wedi'r terfyn amser.

Dywed y pwyllgor bod y diffyg cynnydd yn bwrw amheuaeth ar allu'r llywodraeth i wireddu eu cynlluniau, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig lle mae "diffyg capasiti grid trydan yn broblem sylweddol".

Roedd hyn yn cynnwys creu grŵp cysylltiadau i gydlynu'r broses o ddatblygu'r seilwaith yma, ond nid yw'r grŵp wedi cael ei sefydlu.

Roedd cynnig arall i sefydlu grŵp er mwyn dod â sefydliadau cymunedol at ei gilydd er mwyn penderfynu ar y mannau gorau am bwyntiau gwefru hefyd heb gael ei wireddu.

'Rhaid i mi gynllunio ymlaen llaw'

Mae Gwenllian Owen o Langefni, Ynys Môn, newydd brynu cerbyd electrig gan gael gwared ar ei char petrol.

Dywedodd: "Dwi'n credu mai fy mhryder fwyaf oedd: ble fydd yn cael ei wefru? Faint mae'n mynd i gostio i mi ei wefru? Yn enwedig rwan bod cost trydan a phopeth mor uchel.

"Mae'n gweithio allan yn eitha' da. Dwi siŵr o fod yn gwario tua £50 y mis i'w wefru, tra gyda fy nghar blaenorol, i'w lenwi bob wythnos a hanner i bythefnos, byddai hynny'n costio tua £75 i £80 i wneud hynna."

Dywedodd Gwenllian Owen bod yn rhaid iddi gynllunio ymlaen llaw gyda'i char electrig

Mewn ymateb i argaeledd pwyntiau gwefru, ychwanegodd: "Does dim amheuaeth am hwnna - mae yna angen.

"Mae yn digwydd, ond mae'n digwydd ar raddfa arafach, felly mae angen llawer mwy o fuddsoddiad gan y llywodraeth i sicrhau bod y cyfleusterau yno i bobl pan maent yn teithio.

"O ogledd i de Cymru, mae hynny'n siwrnai bydden i'n ei wneud mewn motorhome, ond byddai'n wir raid i mi gynllunio ymlaen llaw os fydden i'n gyrru lawr yn fy ngar electrig achos byddai sawl stop ar y ffordd lle byddai'n rhaid i mi ailwefru.

"Felly ie, mae'n llawer o baratoi, ond mae'n rhan o'r cyffro, ond yw e?

"Rwy'n falch gyda fe. Mae'n dawel, mae'n lan a dwi'n teimlo fy mod yn gwneud fy rhan am yr amgylchedd."

Diffyg pwyntiau gwefru'n rhwystr

Bu'r pwyllgor yn clywed tystiolaeth gan arbenigwyr yn y diwydiant.

Dywedodd y Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT) wrth y pwyllgor bod yna 37,000 o bwyntiau gwefru ar draws y DU ar hyn o bryd, ond dim ond 2,400 o'r rhain sydd yng Nghymru.

Fe wnaeth y BBC gysylltu gyda SMMT i wirio'r ffigyrau yma a dywedodd y gymdeithas eu bod yn ffigyrau bras am 2022 wedi'u seilio ar ddata ar y pryd.

Dywedodd Cymdeithas Cerbydau Trydan Cymru (EVA Cymru) mai diffyg pwyntiau gwefru cyflym ar lwybrau allweddol ledled Cymru yw'r rhwystr mwyaf arwyddocaol i'r defnydd o gerbydau trydan.

Mae llai o bwyntiau gwefru i bob person yng Nghymru o gymharu gyda'r DU

Clywodd y pwyllgor bod un gwefrydd cyflym fesul 15,000 o bobl yng Nghymru ar hyn o bryd o'i gymharu ag un fesul 11,000 o bobl yn y DU, er gwaethaf twf mawr yn nifer y gwefrau dros y blynyddoedd diwethaf.

O ran caffael pwyntiau gwefru mewn eiddo domestig a masnachol, dywedodd EVA Cymru wrth y pwyllgor bod Llywodraeth Cymru hefyd wedi methu adolygu rheoliadau adeiladu er mwyn sicrhau mannau parcio a phwyntiau gwefru digonol.

Mae'r adroddiad yn galw ar Lywodraeth Cymru i gwblhau adolygiad cyn gynted â phosib er mwyn ystyried sut mae annog gwestai ac atyniadau i gael pwyntiau gwefru.

'Targedau eisoes wedi'u methu'

Dywedodd Llyr Gruffydd AS, Cadeirydd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith: "Mae symud i Gymru wyrddach yn golygu bod mwy ohonom yn newid o gerbydau petrol neu ddisel i fodelau trydan.

"Fodd bynnag, fe fydd pobl eisiau gwneud hynny dim ond os yw'r seilwaith gwefru yng Nghymru yn ddigon da, a'n bod ni'n hyderus y gallwn wefru ein ceir pan fydd angen. Yn rhwystredig ddigon, mae hyn ymhell o fod yn wir heddiw.

"Bu rhywfaint o gynnydd dros y blynyddoedd diwethaf, ond dyw'r sefyllfa sydd ohoni ddim yn agos i'r hyn y dylai fod.

"Dyw Cynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ddim yn 18 mis oed, eto ac mae rhai o'r targedau eisoes wedi'u methu. Mae hyn yn annerbyniol - ac yn embaras.

"Pan ysgrifennwyd y cynllun hwnnw, fe ddisgrifiwyd Cymru fel bod â'r nifer isaf o gerbydau trydan a'r nifer isaf o bwyntiau gwefru ym Mhrydain Fawr, a does 'na'r un peth yr ydym wedi'i weld ers hynny fyddai wedi newid y ffaith ddigalon honno.

"Ar sawl mater, mae'n fwy addas ei alw'n 'gynllun diffyg gweithredu'.

"Dim ond ychydig flynyddoedd yn ôl y cafwyd datganiad o argyfwng hinsawdd gan Lywodraeth Cymru ond mae eu cynnydd ar y mater hollbwysig hwn eisoes yn annigonol.

"Mae angen i Lywodraeth Cymru wella'r sefyllfa a dilyn argymhellion y Pwyllgor os ydyn nhw o ddifrif ynglŷn â lleihau allyriadau carbon y genedl, a chael mwy ohonom ni i mewn i gerbydau trydan."

'Dim embaras o gwbl'

Wrth siarad ar raglen BBC Radio Wales Breakfast, dywedodd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, Lee Waters bod y llywodraeth wedi gwneud "cynnydd rhesymol" ond bod "lle i wella".

"Dwi ddim yn teimlo embaras o gwbl," meddai. "Rydym yn gwneud cynnydd rhesymol, mae angen gwneud yn well ond mae gennym gynllun ac rydym ar y trywydd iawn.

"O ran yr arian, mae hyn o ganlyniad i ddiffyg hyblygrwydd gan Lywodraeth y DU - roedd gennym rywbeth fel £2 biliwn i'w wario mewn amser byr iawn.

"Cawsom ein beirniadu gan y pwyllgor cyfrifon cyhoeddus bythefnos yn ôl am fod ar ormod o frys i wario'r arian cyn diwedd y flwyddyn ariannol.

"Rydym nawr yn cael ein beirniadu am wneud fel arall."