'Rhai plant yn mynd i ysgol Saesneg oherwydd ffordd ar gau'

Y ffordd sydd ar gau

Mae yna bryder bod ysgol Gymraeg yn ardal Wrecsam yn colli disgyblion oherwydd bod ffordd y B5605 ddim wedi ei thrwsio dros ddwy flynedd ers ei difrodi. 

Fe gafodd y ffordd ei chau ar ôl tirlithriad ger Afon Dyfrdwy yn dilyn Storm Christophe ym mis Ionawr 2021. 

Mae hynny wedi golygu taith hirach o hyd at ddeng milltir rhwng Cefn Mawr a'r Waun.  

Yn ôl Pennaeth Ysgol Min y Ddôl yng Nghefn Mawr, maen nhw wedi colli disgyblion oherwydd yr anghyfleustra. 

Mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam yn dweud eu bod yn y broses caffael ar hyn o bryd.

Fe gafodd Cyngor Wrecsam £2.8m gan Lywodraeth Cymru fis Mai diwethaf i drwsio rhan o'r ffordd rhwng pentrefi Newbridge a Pentre, ond dydy'r gwaith ddim wedi dechrau. 

Mae Pennaeth Ysgol Min y Ddôl, Claire Rayner, yn dweud bod y sefyllfa wedi effeithio ar nifer y disgyblion sydd yno. 

Y tirlithriad sy'n golygu bod y ffordd ar gau

"Mae o wedi effeithio yn fawr arnom ni. Mae 'na deulu wedi newid ysgol oherwydd y newid yn y daith i'r ysgol.

"Mae o wedi cynyddu'r pellter iddyn nhw ac maen nhw wedi dewis mynd i ysgol sydd yn agosach at adre' ac yn anffodus ysgol Saesneg ydy hi yn yr achos yna.

"Dros y ddwy, tair, blynedd [ers cau'r ffordd] dwi lawr rhyw 15 o blant. Alla' i ddim dweud yn gadarnhaol mai oherwydd y ffordd mae hynny, ond dwi'n sicr dydy o ddim wedi helpu."

Dyw cael y ffordd ar gau am gyfnod mor hir ddim wedi helpu niferoedd Ysgol Min y Ddôl, medd y pennaeth Claire Rayner

"Mae genno' ni achosion o deuluoedd yn hwyr i'r ysgol oherwydd y ffordd wedi cau. Maen nhw'n gorfod mynd yn bellach o gwmpas ac os oes 'na draffig ar y ffordd maen nhw'n ei chael hi'n anodd dod yma mewn pryd."

Digwyddodd y tirlithriad yn agos at y fan ble mae ffordd yr B5605 yn croesi Afon Dyfrdwy gan olygu bod rhaid i yrwyr deithio'n bellach i ddefnyddio pontydd eraill yr ardal.

Dywed Bethan Thrussell, un o rieni Ysgol Min y Ddôl, ei bod yn rhwystredig

Un o'r rhieni sy'n teimlo rhwystredigaeth ydy Bethan Thrussell.

"Mae o'n rili rhwystredig. Mae angen cael ei wneud achos mae'r plant yn teithio ar fysiau ar hyn o bryd.

"Mae'n boeth, mae'n hir, 'den nhw ddim yn hapus efo hynny."

Safle bws ond dim bysiau yn teithio ar hyn o bryd

"Mae 'na o leiaf tri plentyn dwi'n gwybod am, sydd wedi mynd i ysgol Saesneg yn lle Cymraeg achos y traffig. Mae o jyst yn haws. Maen nhw'n dechrau symud, sydd yn drist achos mae 'na lai yn mynd i ysgol Gymraeg wedyn."

Problem sy'n effeithio milltiroedd

Mae busnesau lleol yn anhapus â'r sefyllfa ac mae gwasanaeth bws trwy Newbridge a Rhosymedre wedi ei atal gyda theithwyr yn gorfod cerdded ymhellach at wasanaethau eraill. 

Mae 'na bryder hefyd am hen bont ger Trefor sy'n cael ei defnyddio gan lawer i osgoi'r problemau traffig ond sy'n anaddas i gerbydau trwm. 

Mae effaith cau'r ffordd yn cael ei deimlo'r ochr arall i ddyffryn Dyfrdwy hefyd, yn ôl Eleanor Burnham, sy'n byw yn Y Waun.

"Mae o yn effeithio arnom ni oherwydd mae 'n ambell i argyfwng ar y ffordd osgoi, A483, felly maen nhw'n gorfod cau o'n aml," meddai

Mae Eleanor Burnham yn byw yn Y Waun

"Ac yn yr haf os oes 'na lot o draffig efo twristiaeth, mae 'na ambell i waith lle 'dech chi'n gorfod mynd yr holl ffordd i Langollen a dod o gwmpas ar y ffordd i Wrecsam trwy Trefor ac yn y blaen ac mae'n hollol anghyfleus.

"'Dwi'n 'nabod pobl sy'n cael eu heffeithio'n fawr iawn, un rhan o'r teulu un ochr, a rhan arall y teulu'r ochr arall. Mae'n andros o anodd.

"A be' sy'n anodd i ni ydy, pam bod neb yn gwneud dim byd ar ôl yr holl flynyddoedd?"

Y ffordd ymlaen?

Mewn datganiad fe ddywedodd Cyngor Wrecsam: "Mae'r gwaith o drwsio'r ffordd yn Newbridge yn y broses caffael ar hyn o bryd ble rydym yn gwahodd cwmnïau i gynnig am y gwaith.

"Unwaith y bydd y rhan honno wedi ei chwblhau byddwn yn penodi'r contractwr mwyaf addas i gwblhau'r gwaith."