'Dysgu'r Gymraeg fel tyfu adenydd'

Mae geirfa ar ddiwedd yr erthygl i bobl sy'n dysgu Cymraeg.

Paige Morgan

'Nôl yn 2016 roedd Paige Morgan sy'n byw yn ninas Wilmington yn nhalaith Delaware, gogledd America yn gwrando ar y radio pan glywodd hi gân Gymraeg.

Clywed cân gan y grŵp Bendith wnaeth hi, sy'n bartneriaeth rhwng Carwyn Ellis a Plu. Dyna ddechrau ei thaith i ddysgu Cymraeg.

Meddai Paige: "Ar ôl mynd adref, es i'n syth ar fy nghyfrifiadur i chwilio am y band Bendith, a gwrando ar y gân eto o leiaf tair o weithiau! Mae'r albwm yn wych."

Gyda Dydd Miwsig Cymru ar 7 Chwefror 2025, dyma daith un a gafodd ei hysbrydoli gan gerddoriaeth Gymraeg i ddysgu'r iaith.

'Dysgu trwy lawenydd'

Er mai ar ôl gwrando ar Bendith yn 2016 y penderfynodd Paige i ddysgu Cymraeg, roedd hi'n ymwybodol o Gymru a'r iaith eisoes.

Eglura: "Dwi wastad yn cofio bod yn ymwybodol o'r Gymraeg ers o'n i'n ifanc iawn, iawn a tra'n tyfu i fyny yn Seattle.

"Mae'n rhaid bod rhyw ofalwr yn eglwys fy rhieni neu lyfr yn y llyfrgell neu falle raglen ar y teledu neu rywbeth fel'na. Fi jest ddim yn gwybod yn union sut."

Ar ôl i Bendith ail-danio ei diddordeb, dechreuodd Paige wrando ar ragor o gerddoriaeth Gymraeg.

"Fy hoff gân yw Blodwen a Mary gan Ryan a Ronnie," meddai. "Rwy'n dwlu ar y gân yna. Mae'r gân yn swnio fel rwy'n teimlo bob bore.

"Do'n i ddim yn deall lot o eiriau ar y dechrau ond ro'n i wir jest yn mwynhau'r sŵn ac yn caru cerddoriaeth yr iaith.

"Dwi'n meddwl fod hynny yn bwysig achos o'n i'n dysgu trwy lawenydd.

"Mae dysgu trwy lawenydd yn ffordd arbennig. Mae gwrando ar y gerddoriaeth yn teimlo fel bore heulog!"

Hunlun ar ôl pleidleisio

Gwrando ar Radio Cymru

Ar ôl gwirioni ar gerddoriaeth Gymraeg, dechreuodd Paige wirioni ar farddoniaeth yr iaith hefyd. Dechreuodd wrando ar Y Talwrn ar Radio Cymru, rhaglen lle mae beirdd yn ysgrifennu cerddi ac yn cystadlu yn erbyn ei gilydd.

Meddai: "Ro'n i'n gwrando ar Radio Cymru a'r Talwrn wrth ddysgu.

"Ro'n i wir yn mwynhau Y Talwrn. Eto doeddwn i ddim yn deall llawer i ddechrau , jest gwrando ond dyna sy'n bwysig. Plannu hadau ydych chi."

Mae Paige yn rhugl erbyn hyn ar ôl dysgu hi ei hun a hefyd drwy gael gwersi gan ei thiwtor Tracy o'r Ganolfan Dysgu Cymraeg.

Paige ar gopa'r Gogarth yng Nghonwy

Ond yn ôl Paige, mynd ar wyliau i Gymru wnaeth ei helpu i ddechrau meddwl yn Gymraeg.

"Wnes i ymuno â chôr Cymry Gogledd America a ges i fynd i Gymru am y tro cyntaf.

"Roedd yn anhygoel. Ro'n i jest yn cael siarad Cymraeg o hyd!"

Yn anffodus, yn ystod ymweliad arall â Chymru fe gwympodd Paige tra'n cerdded rhan o lwybr arfordir Abertawe a bu'n rhaid iddi dreulio cyfnod yn yr ysbyty yma.

"Roedd yn boenus ond roeddwn i'n gallu siarad Cymraeg yn yr ysbyty. Dyna pam rwy'n meddwl yn Gymraeg erbyn hyn."

Paige a Dan. Mae Dan yn dod o Langeitho yn wreiddiol ond yn byw yn nhalaith Ohio

Cyngor i siaradwyr newydd

Dros y blynyddoedd diwethaf mae Paige wedi dechrau mynd i wersi cynganeddu arlein ac mae hi eisoes wedi ysgrifennu englyn.

"Fi wir yn dwlu ar y peth," meddai. "Mae gen i englyn hollol gywir yn ôl Ceri Wyn Jones, a falle os 'sgwenna i o leiaf un englyn bob wythnos am flwyddyn, falla bydda i'n dda!"

Beth yw cyngor Paige i siaradwyr newydd?

"Paid â phoeni am ddysgu'n araf, a hefyd, jest cadwa i siarad hyd yn oed os mae'n teimlo'n ofandwy.

"Mae hadau'r iaith yn tyfu yn sydyn, fel adenydd."

Paige Morgan yn yr ysbyty ar ôl cwympo

Geirfa

talaith/state

partneriaeth/partnership

cyfrifiadur/computer

ymwybodol/aware of

gofalwr/carer

llawenydd/joy

gwirioni/dote

beirdd/poets

cerddi/poems

plannu hadau/plant seeds

ymweliad/visit

cwympodd/(she) fell

llwybr arfordir/coastal path

cynganeddu/compose poetry in 'cynghanedd'

englyn/an epigramatic stanza in Welsh poetry