Plant i gael eu brechu rhag brech yr ieir gan y GIG o 2026

Mae brech yr ieir yn dechrau gyda smotiau coch, sy'n gallu ymddangos unrhyw le ar y corff, ond mae hefyd â symptomau tebyg i'r ffliw, fel tymheredd uchel a chur pen

Fe fydd y Gwasanaeth Iechyd yn cynnig brechiad am ddim rhag brech yr ieir i blant ifanc yng Nghymru o fis Ionawr nesaf.

Dan y cynllun, sydd hefyd ar gyfer plant yn Lloegr, fe fydd yn cael ei gyfuno â'r brechlyn MMR, sy'n amddiffyn plant rhag y frech goch, clwy'r pennau a rwbella.

Fe fydd plant yn derbyn dau ddos, pan yn 12 a 18 mis oed, ac mae "trefniadau dal i fyny i blant hŷn hyd at chwech oed er mwyn atal bwlch mewn imiwnedd", meddai'r llywodraeth.

Hyd yn hyn mae rhieni wedi gorfod talu hyd at £200 i'w plant gael eu brechu'n breifat.

Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod yn derbyn cyngor y Cyd-bwyllgor Brechu ac Imiwnedd i gyflwyno rhaglen brechu rhag brech yr ieir "fel rhan o'r amserlen imiwneiddio i blant ac yn bwriadu dechrau ei gynnig i blant ifanc cymwys o Ionawr 2026 ymlaen".

Pa mor ddifrifol gall brech yr ieir fod?

Mae'r salwch yn gyffredinol yn gymharol ysgafn, ond mae'n gallu bod yn ddifrifol mewn rhai achosion.

Mae yna risg arbennig yn achos merched beichiog gan y gallai greu cymhlethdodau i'r fam a'r babi yn y groth.

Mae plant ifanc iawn ac oedolion hefyd yn fwy tebygol o fod yn ddifrifol wael.

Mewn achosion prin, mae'n gallu achosi chwydd yn yr ymennydd (enseffalitis) haint ar yr ysgyfaint (niwmonitis) a strôc - cyflyrau sy'n arwain at orfod cael triniaeth ysbyty ac, mewn achosion prin iawn, marwolaeth.

Dywedodd Pennaeth y Rhaglen Frechu yn erbyn Clefydau Ataliadwy yn Iechyd Cyhoeddus Cymru, Dr Christopher Johnson, bod o leiaf 300 o bobl yn gorfod cael triniaeth ysbyty at frech yr ieir yng Nghymru bob blwyddyn, a 4,000 yn gweld meddyg teulu gyda symptomau.

Ychwanegodd: "Yn anffodus, bob blwyddyn, ar gyfartaledd, mae yna dair marwolaeth yng Nghymru mewn cysylltiad â heintiadau varicella."

Ar raglen BBC Radio Wales Breakfast, dywedodd bod ICC "yn falch iawn o ychwanegu'r brechiad varicella rhag brech yr ieir i'r amrywiaeth o gyflyrau y gallwn ni nawr amddiffyn ein plant rhagddynt."

Fe fydd dos rhag brech yr ieir yn cael ei gyfuno â'r chwistrelliad MMR presennol

Gobaith gweinidogion yn San Steffan yw y bydd cynnig y brechiad newydd MMRV (measles, mumps, rubella, varicella) am ddim nid yn unig i amddiffyn plant rhag cymhlethdodau gwaethaf posib brech yr ieir, ond hefyd yn lleihau'r angen i rieni orfod cymryd amser o'r gwaith i ofalu am blant sâl.

Yn ôl yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol, mae tua £24m yn cael ei golli o ran incwm a chynhyrchiant bob blwyddyn drwy'r DU.

Dywedodd Gweinidog Iechyd Llywodraeth y DU, AS Aberafan Maesteg Stephen Kinnock: "Rydym yn rhoi'r gallu i rieni amddiffyn eu plant rhag brech yr ieir a'i gymhlethodau, tra'n eu cadw yn y feithrinfa neu'r dosbarth ble maen nhw fod ac atal rhieni rhag chwilio am ofal plant neu gorfod methu gweithio.

"Mae'r brechlyn yma'n rhoi iechyd plant yn gyntaf ac yn rhoi'r gefnogaeth haeddiannol i deuluoedd sy'n gweithio."

Mewn datganiad, dywedodd Ysgrifennydd Iechyd Cymru, Jeremy Miles: "Mae yna dystiolaeth o wledydd eraill y gall rhaglen frechu leihau nifer yr achosion o varicella, ac atal achosion difrifol a chymhlethdodau difrifol eraill.

"Rwyf wedi derbyn cyngor y Cyd-bwyllgor, sy'n cynnwys y rhaglen reolaidd, ynghyd â threfniadau dal i fyny i blant hŷn hyd at chwech oed er mwyn atal bwlch mewn imiwnedd.

"Bydd sefydliadau GIG Cymru nawr yn cadarnhau rhagdybiaethau cynllunio ar gyfer cyflwyno'r rhaglen frechu newydd yng Nghymru."