Risg 'trychineb' heb wella amddiffynfeydd môr Bae Colwyn

Mae'r prom yn Hen Golwyn wedi gorfod cau sawl tro yn y gorffennol wedi tywydd garw

Mae pryderon o'r newydd wedi eu codi am gyflwr amddiffynfeydd môr yn ardal Bae Colwyn, a'r effaith bosib ar amgylchedd ac economi gogledd orllewin Cymru petai storm fawr yn y dyfodol.

Mae aelodau o Gyngor Sir Conwy yn rhybuddio bod yna berygl o "drychineb" os nad oes gwelliannau brys ar ran o'r prom yn Hen Golwyn lle mae ffordd ddeuol yr A55 a'r rheilffordd yn agos iawn i'r arfordir.

Rhwng £12m a £15m yw cost y gwelliannau yn ôl amcangyfrif y cyngor, sy'n galw ar Lywodraeth Cymru am arian i'w cwblhau.

Ond mae'r llywodraeth yn dweud bod angen i'r cyngor "gael cyfraniadau sylweddol" gan gyrff ac asiantaethau eraill a fyddai'n elwa o'r gwelliannau, a bod trafodaethau'n parhau ynghylch ariannu gwaith posib.

Mae cynghorwyr yn poeni y gallai storm fyddai'n niweidio'r prom yn Hen Golwyn ddod â'r holl draffig i stop.

Mae'r ffordd agosaf at y prom wedi cael ei chau yn y gorffennol oherwydd stormydd, a'r rhybudd yw y gallai'r un peth ddigwydd i'r ffordd fawr a'r rheilffordd os nad oes gwelliannau.

'Darnau jig-so'

Dywedodd un o gynghorwyr sir ward Colwyn, y Cynghorydd Brian Cossey: "Mae gyda chi'r môr a'r ffordd, ac o dan y ffordd mae un o garthffosion Dŵr Cymru. Wedyn mae gyda chi'r rheilffordd a'r A55.

"Rydym yn bryderus iawn... rydym yn siŵr o gael storm fawr gyda llanw uchel gyda gwynt o'r gogledd neu'r gogledd orllewin a fydd yn achosi difrod i'r prom.

"Pe bai'r morglawdd yn mynd ac yn niweidio'r carthffos, yna mae gyda chi drychineb amgylcheddol yr holl ffordd i lawr arfordir y gogledd orllewin."

Cafodd rhan o'r prom ei ddifrodi mewn storm yn 2017

Mae rhywfaint o waith eisoes wedi ei wneud i gryfhau'r morglawdd ym Mae Colwyn ond mae galw nawr am yr arian i gwblhau'r gwelliannau

Dywedodd bod y cyngor wedi gwneud popeth posib i gynnal a chadw'r morglawdd sy'n dyddio o Oes Fictoria, ond mai dim ond Llywodraeth Cymru sydd mewn sefyllfa i ariannu cynllun mor uchelgeisiol.

Ychwanegodd bod y llywodraeth wedi awgrymu haf diwethaf y gallen nhw "ystyried neilltuo hyd at 50% o'r gost os oedd y cyngor a phartneriaid eraill [Dŵr Cymru a'r Asiantaeth Briffyrdd] yn ymuno â'r cyngor a thalu'r gweddill".

Y "drafferth" nawr, meddai Mr Cossey, "yw cael y pedwar darn o'r jig-so yn eu lle".

"Mae Llywodraeth Cymru - yn gwbl gywir, mae'n siŵr - eisiau gwario arian amddiffyn rhag llifogydd i warchod eiddo, cartrefi a phobl.

"O ran y rhan arbennig yma o'r morglawdd does dim tai, ond mae yna drafferthion isadeiledd sylweddol mewn ardal hanner milltir o hyd."

Dim cytundeb ariannu

Ond yn ôl llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru dydyn nhw ddim wedi cytuno i ariannu gwaith yn Hen Golwyn.

Dywedodd bod trafodaethau wedi bod gyda'r awdurdod lleol ynghylch ariannu'r cynllun yma a bod y trafodaethau hynny yn parhau, ond bod angen i'r cyngor "gael cyfraniadau sylweddol" gan "berchnogion asedau" eraill a fyddai'n elwa o unrhyw welliannau.

Ychwanegodd eu bod wedi dweud wrth y cyngor bod "lleihau'r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol i gartrefi a busnesau" yn rhan ganolog o'u hamcanion wrth roi arian ar gyfer cynlluniau rheoli bygythiadau o'r fath.

Dywedodd llefarydd ar ran Dŵr Cymru: "Yn dilyn difrod i'r prom yn Hen Golwyn wedi tywydd garw llynedd, mae Dŵr Cymru wedi ymrwymo i gyfrannu tuag at gostau trwsio'r wal gan fod gennym asedau yn yr ardal."