'Mae cost byw gyda gwaed heintiedig yr un fath i bawb'

Yn ôl Kirk Ellis, mae straen bywyd wedi trallwysiad â gwaed heintiedig yr un fath i bob claf, ym mha bynnag gwlad maen nhw'n byw

Mae un o ddioddefwyr y sgandal trallwysiadau gwaed heintiedig yn dweud ei bod hi'n annheg bod cleifion yn cael llai o gefnogaeth ariannol yng Nghymru nag yn Lloegr a'r Alban.

Mae Kirk Ellis, 38 oed ac o Gaerffili, yn derbyn £18,500 y flwyddyn ar ôl cael ei heintio â hepatitis C yn dilyn trallwysiad yn ei blentyndod.

Ers mis Ebrill mae cleifion yn Lloegr yn derbyn £28,000 y flwyddyn, ac mae cynllun Llywodraeth Yr Alban yn talu £27,000 y flwyddyn i bobl yn yr un sefyllfa.

Mae Llywodraeth Cymru yn gofyn i Lywodraeth y DU am arian ychwanegol er mwyn talu mwy i gleifion.

Mae ymchwiliad cyhoeddus yn edrych ar sut y cafodd miloedd o bobl ag anhwylder gwaed hemoffilia eu heintio â hepatitis C neu HIV yn yr 1970au a'r 1980au, ar ôl derbyn cynnyrch gwaed o dramor oedd yn cynnwys cyffur o'r enw Factor VIII.

Ar y pryd roedd y GIG yn mewnforio'r cynnyrch o'r Unol Daleithiau, lle'r oedd unigolion o fewn grwpiau risg uchel, gan gynnwys carcharorion, yn cael eu talu i roi gwaed.

'Heintio dan yr un drefn'

Mae gan wledydd unigol y DU gynlluniau gwahanol ar gyfer rhoi cefnogaeth ariannol i gleifion a gafodd eu heintio, ac mae Mr Ellis ymhlith 175 o bobl yng Nghymru sy'n derbyn taliadau.

Mae'n dweud mai dyletswydd Llywodraeth y DU yw rhoi mwy o arian er mwyn sicrhau tegwch i gleifion ym mhob gwlad, oherwydd "roedden ni i gyd dan un llywodraeth pan gawsom ni ein heintio".

Gan gyfeirio at y sefyllfa bresennol, fe ddywedodd: "Sut gall e fod yn deg? Fe gawsom ein heintio dan yr un drefn.

"Mae gen i'r un cyflwr meddygol, yr un niwed i fy nghorff, gan fyw gyda'r un poen meddwl ac iselder â rhywun sy'n byw yn y llefydd hynny.

"Mae'r costau byw yr un fath."

• 'Sgandal' gwaed: Galw am dystion

• Angen tegwch i bobl â gwaed heintiedig

Daeth i'r amlwg bod gan Mr Ellis hemoffilia pan roedd yn fachgen bach. Mae'n credu iddo gael ei heintio gan ei ddos cyntaf o Factor VIII.

"Ges i fy llorio'n llwyr," meddai, wrth ddisgrifio'i ymateb wrth gael cadarnhad pan roedd yn ei arddegau. Mae bellach â sirosis yr afu, ac wedi cyrraedd cymal 2 hepatitis C.

Mae'r sefyllfa'n cael ei disgrifio fel un o'r rhai gwaethaf yn hanes y GIG

Fe wnaeth ymgyrchwyr sy'n brwydro i sicrhau taliadau ar yr un lefel â Lloegr a'r Alban i ddioddefwyr yng Nghymru gwrdd â gweinidogion y gwahanol lywodraethau ym mis Ionawr.

Yn ôl Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford fe ddaethpwyd i gytundeb yn y cyfarfod hwnnw y byddai camau i sicrhau'r un gefnogaeth ar gyfer cleifion ar draws y DU.

Ond ym mis Ebrill, ar ddechrau'r ymchwiliad cyhoeddus, fe gyhoeddodd Theresa May fanylion am £29m ychwanegol ar gyfer cleifion yn Lloegr.

Roedd y cyhoeddiad hwnnw, yn ôl Llywodraeth Cymru, yn un "annisgwyl".

Dywedodd Llywodraeth y DU eu bod yn trafod gyda Llywodraeth Cymru "sut y gellir sicrhau gwell gydraddoldeb" o fewn cynlluniau gwahanol ym mhedair gwlad y DU.