ACau: Pleidlais i garcharorion yw'r peth iawn i'w wneud

Dylai carcharorion yng Nghymru sy'n treulio cyfnod dedfryd o lai na phedair blynedd gael yr hawl i bleidleisio yn etholiadau'r Cynulliad a'r cyngor, medd ACau Llafur a Phlaid Cymru.

Eu dadl ydy y byddai'n annog carcharorion i fod yn rhan o gymdeithas,

Ond mae ymchwiliad trawsbleidiol yn y Senedd wedi methu â dod i gonsensws ynglŷn â'r syniad, gyda dau aelod Ceidwadol yn gwrthwynebu.

Dywedodd y Ceidwadwyr fod y cynllun yn "mynd yn groes i gyfiawnder naturiol".

Mae Llywydd y Cynulliad, Elin Jones, eisoes wedi rhoi'r Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau ar waith i ymchwilio i'r syniad o roi'r bleidlais i garcharorion.

'Balans'

Mae pedwar AC Llafur ac un o Blaid Cymru wedi dweud fod eu hargymhelliad yn "rhoi balans sy'n sicrhau gwaharddiad i'r rheiny sydd dan glo am droseddau difrifol".

Yn ogystal, roedden nhw'n galw am yr hawl i gael ei ymestyn i garcharorion 16 ac 17 oed, os fydd yr oed pleidleisio'n gostwng.

• Galw am bleidlais i garcharorion

• 'Pryder' am nifer y Cymry yn y carchar

• 'Angen datganoli y system gyfiawnder'

Ychwanegon nhw ei fod yn "gyfaddawd allai wneud i garcharorion deimlo'n rhan o gymdeithas ehangach".

Er nad yw materion troseddol a chyfiawnder wedi'u datganoli, mae etholiadau'r Cynulliad a chynghorau yn fater i'r Senedd ym Mae Caerdydd.

Mae'r Cynulliad eisoes wedi argymell deddf fydd yn caniatáu i bobl 16 ac 17 oed fwrw pleidlais.

Byddai'n rhaid i ddau draean o ACau bleidleisio o blaid newid y ddeddf sy'n ymwneud ag etholiadau'r Cynulliad, a Llywodraeth Cymru fyddai'n gyfrifol am newid y ddeddf sy'n ymwneud ag etholiadau cyngor.

Mae'r mwyafrif o'r pwyllgor, sy'n cynnwys y cyn-brif weinidog Carwyn Jones, yn dweud na fyddai'n dasg anodd i gyflwyno'r newidiadau.

Roedden nhw hefyd yn cydnabod y byddai'r cyhoedd yn teimlo'n bryderus petai bob carcharor yn cael pleidleisio.

Yn ôl adroddiad gan y pwyllgor, mae 4,074 o Gymry yn y carchar ar hyn o bryd. Yn 2017 roedd 1,803 o bobl yn treulio dedfryd lai na phedair blynedd.

Mae'r adroddiad yn dweud hefyd nad yw'r farn i ymestyn y bleidlais i garcharorion yn "un poblogaidd", ond "dyw hynny ddim yn golygu nad dyma'r peth iawn i'w wneud".

Byddai rhoi pleidlais i garcharor yn mynd yn groes i gyfiawnder naturiol, yn ôl Mark Isherwood AC

Dywedodd aelod Ceidwadol o'r pwyllgor, Mark Isherwood, na fyddai ei blaid yn gallu cefnogi'r syniad "oherwydd mae'n mynd yn groes i gyfiawnder naturiol".

"Nid yn unig i ddioddefwyr ond i gymdeithas gyfan," meddai.

"Rwy'n synnu gweld Plaid Cymru, Llafur a'r Democratiaid Rhyddfrydol yn hyrwyddo'r polisi yma heb gael pleidlais gyhoeddus."

Mae ACau eisoes wedi ymweld â Charchar Berwyn yn Wrecsam a Chanolfan Troseddwyr Ifanc ym Mhen-y-bont ar Ogwr i siarad â charcharorion.

Fe ddisgrifiodd un o'r carcharorion y syniad fel un "hanfodol", a dywedodd bod gyda nhw hawliau dynol er gwaetha'r ffaith eu bod yn y carchar,

Dywedodd un arall ei fod yn teimlo "ar wahân i gymdeithas ar ôl cael ei garcharu".

Dywedodd dros hanner o'r carcharorion mewn grŵp gafodd eu holi y bydden nhw'n pleidleisio, ond dywedodd eraill na fyddai carcharorion yn ystyried gwneud.